4.1 - Prikkels en gedrag H1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Thema 4: Gedrag

Hoofdstuk 4 - Gedrag

Wat is gedrag, hoe leer je gedrag en hoe gebruik je gedrag?

Gedrag

In dit hoofdstuk:

4.1 - Prikkels en gedrag

4.2 - Leren

4.3 - Lichaamstaal

4.4 - Samen leven

4.5 - Samenhang: De mierenkolonie (h/v)

Eindopdracht: Diergedrag

4.1 - Prikkels en gedrag

Doelen van de paragraaf:

Je kan vertellen wat gedrag is

Je weet wat een prikkel is

Je kent de verschillende soorten prikkels en kan van elk voorbeelden noemen

Je kan vertellen hoe gedrag bestudeerd wordt

Je weet wat een ethogram is

Je kan een ethogram lezen en maken

Wat is gedrag?

'Alles wat een mens of dier doet'

Niet goed of slecht

Verandering in gedrag:

- Ontstaat door een prikkel -> invloed van binnen uit buiten

Uitwendige prikkel

Inwendige prikkel

Inwendige prikkel

Honger hebben

Uitwendige prikkel

Het zien van eten

Wanneer werken prikkels?

Soms neem je prikkels waar, maar doe je er niks mee

vb: Hond die baas wel roept maar niet reageert

Bepaalde prikkels leveren altijd een reactie: Sleutelprikkels

Pimpelmezen: opengesperde oranje snavels -> sleutelprikkel voor ouder

Stekelbaarsmannetje: rode buik van ander mannetje leidt tot dreiggedrag (video)

Wat bedoelen we als we het hebben over gedrag?

Waar of niet waar?
Gedrag kan slecht of goed zijn

1. Waar
2. Niet waar

Een prikkel van buiten het organisme heet een ...

1. Inwendige prikkel
2. Binnenprikkel
3. Uitwendige prikkel
4. Buitenprikkel

Honger is een?

1. Inwendige prikkel
2. Uitwendige prikkel

Een harde knal is een

1. Inwendige prikkel
2. Uitwendige prikkel

Je ziet een zak chips

1. inwendig prikkel
2. uitwendige prikkel

Hoe noem je een prikkel die altijd tot hetzelfde gedrag leidt?

Aan het werk

Maken: 

• Les 1: Opdracht 1 tot en met 10 
  
• Les 2: Opdracht 11 t/m 19 

In dit hoofdstuk:

4.1 - Prikkels en gedrag

4.2 - Leren

4.3 - Lichaamstaal

4.4 - Samen leven

4.5 - Samenhang: De mierenkolonie (h/v)

Eindopdracht: Diergedrag

4.1 - Prikkels en gedrag

Doelen van de paragraaf:

Je kan vertellen wat gedrag is

Je weet wat een prikkel is

Je kent de verschillende soorten prikkels en kan van elk voorbeelden noemen

Je kan vertellen hoe gedrag bestudeerd wordt

Je weet wat een ethogram is

Je kan een ethogram lezen en maken

Wanneer reageer je

Hoeveelheid prikkels moet voldoende zijn voor een reactie

Drempelwaarde

Bron 10 - 4 losse prikkels zorgen niet voor bepaald gedrag, de 4 prikkels samen wel. 

Wanneer reageer je

Reageren op prikkel bij voldoende motivatie

Opgebouwd door inwendige en uitwendige prikkels:

Groente of pizza?

Honger of geen honger?

Gedrag onderzoeken

Waarom zou je gedrag onderzoeken?

Gedrag onderzoeken

Ethologie - Etholoog

Gedrag bestaat uit verschillende handelingen

Handeling is 1 ding die je kan waarnemen.

Voorbeeld:

- Hond ligt; Hond staat op;  Hond eet; Hond drinkt

Gedrag onderzoeken

Handelingen zet je in een ethogram

Hierbij bedenk je voor elke handeling een afkorting

Vervolgens ga je bijhouden wat je hebt gezien in een protocol

Ethogram

staafdiagram

Op de Y-as (boven naar beneden): aantal keren

Op de X-as (links naar rechts) afkortingen 

Bron 9

Een lijst met handelingen en afkortingen heet een...

1. Tabel
2. Protocol
3. Ethogram
4. Grafiek

Hoeveel handelingen staan in de volgende zin?
'De hond staat op uit zijn mand en loopt naar zijn bak, waar hij gaat eten'

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Waar of niet waar?
Je maakt een protocol, voor je het ethogram maakt

1. Waar
2. Niet waar

Aan het werk

Maken: 

• Les 1: Opdracht 1 tot en met 10 
  
• Les 2: Opdracht 11 t/m 20 (tl/h) / 11 t/m 19 (h/v)