4H 6.1 Bouw van het oog + 6.2 t/m oogafwijkingen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 6 Waarneming en gedrag

6.1 Zintuigen -> bouw v/h oog

6.2 Het oog -> t/m oogafwijkingen

6.3 Gedrag

6.4 Beinvloeden van gedrag

6.5 Sociaal gedrag bij dieren

6.6 Gedrag  bij mensen

1. Stof 1
2. Stof 2
3. Stof 3
4. Stof 4

Programma

• Leerdoelen 
• Filmpje het oog --> 1 minuut
• Uitleg basisstof 6.1 'De bouw van het oog' + 6.2 beeldvorming en oogafwijkingen
• Opdracht --> waar zit jouw blinde vlek? 
• Oefening accomoderen
• Evt. filmpje klokhuis Bijziendheid --> 3.5 min. 
• Opdrachten maken
• Afsluiting 

Zintuigen = BiNaS tabel 87

Leerdoelen 

• Je kunt de delen van het oog en hun functie beschrijven.
• Je kunt de beeldvorming door ooglenzen beschrijven.
• Je kunt de bouw en werking van het netvlies beschrijven.
• Je kunt toelichten hoe je diepte kunt zien.

De ogen

• Adequate prikkel --> licht
• Zintuig --> lichtzintuig
• Orgaan --> het oog

Buitenkant oog

Wenkbrauw: beschermt het oog tegen zweet.

Oogleden met wimpers: Beschermen tegen vuil en fel licht.

Traanklieren: Traanvocht houdt oog vochtig en schoon. Traanbuis -> traanvocht afvoeren

Pupil -> licht doorlaten

Iris-> hoeveelheid licht regelen

Inwendig oog

• Licht komt door de pupil
• Door het glasachtig lichaam
• Op het netvlies
• Netvlies heeft zintuigcellen
• Geven impulsen af naar oogzenuw

BiNaS 87C

De bouw van het oog

Harde oogvlies: buitenste witte laag, bescherming

Voorkant: hoornvlies, doorzichtig, licht valt hierdoor naar binnen.

Vaatvlies: middelste laag, bloedvaatjes. Zichtbare deel: iris en pupil

Netvlies: binnenste laag, lichtzintuig

Zintuigcellen: staafjes en kegeltjes

Gele vlek en blinde vlek

Gele vlek:

Licht op het netvlies

Alleen maar kegeltjes

Scherp zien

Blinde vlek:

Op het netvlies

Geen staafjes en kegeltjes:

Oogzenuw gaat hier het oog uit

Je ziet hier niks mee

Waar zit jouw blinde vlek?

1. Teken met een pen een stip van 1 cm groot
2. Schrijf 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ernaast (ongeveer 1,5 cm afstand)
3. Houd het papier 20 cm van je neus
4. Doe je rechter oog dicht
5. Kijk met je linker oog naar de stip en daarna naar de cijfers 1 t/m 7. Bij welk cijfer verdwijnt de stip?

Beeldvorming bij een oog

Door de lens in het oog wordt het beeld omgedraaid! 

Accommoderen --> de lens verandert van vorm

Hoe kan je dichtbij en veraf scherp zien? 

Door te accommoderen!

• De lens kan van vorm veranderen --> is elastisch

• Bolle lens: dichtbij scherp (positieve lens)
• Platte lens: veraf scherp (negatieve lens)
• Het straalvormig lichaam en de lensbandjes zijn hierbij betrokken.

Straalvormig lichaam ontspannen--> lensbandjes samengetrokken (strak) -> lens wordt platter -> veraf zien

 Straalvormig lichaam samengetrokken --> lensbandjes ontspannen (slap) -> lens wordt boller -> dichtbij zien

De lens van het oog kan van vorm veranderen (accomoderen).
Marieke kijkt naar een kaars in de verte, welke "vorm" hebben haar lensbandjes en haar lens?

1. Lensbandjes: strak lens: bol
2. Lensbandjes: strak Lens: plat
3. Lensbandjes: slap lens: plat
4. Lensbandjes: slap Lens: bol

Oefening accommoderen

Oefening accommoderen

Antwoorden

Verziend en bijziend

Verziend: de oogbol is tekort.

Dichtbij onscherp, veraf scherp

+ brilglazen met bolle lenzen: 

buigen de lichtstralen naar elkaar toe.

Bijziend: de oogbol is te lang.

Dichtbij scherp, veraf onscherp

- brilglazen met holle lenzen: buigen de lichtstralen uitelkaar.

Lichtbreking door lenzen

Doel van accommoderen: alle lichtstralen moeten samenvallen op het netvlies.

Als het voorwerp dichtbij is, moet de lens boller worden om een scherp beeld te vormen op het netvlies.

oogafwijkingen

Huiswerk

Lezen 6.1

Maken opdracht 5 t/m 8

 en 

Lezen 6.2

Maken opdracht 16 t/m 19

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist uitlegvideo's

Oefenen

Effectief leren video's

Practicum Spiegeltekenen

licht valt

• eerst op zenuwcellen
• dan op zintuigcellen
• daarna wordt overig licht geabsorbeerd door pigmentlaag

vaatvlies zorgt voor voedingstoffen en zuurstof en afvoer afvalstoffen.

Het oog - netvlies

Je netvlies is bedekt met zintuigcellen:

kegeltjes en staafjes.

gele vlek: kegeltjes

blinde vlek: geen zintuigcellen

Verdeling staafjes 

en kegeltjes

Staafjes:	Kegeltjes
overal op netvlies	Gele vlek
lage drempelwaarde	hoge drempelwaarde
zwart/wit, contrast	Kleur

Verdeling staafjes en kegeltjes

Pupilreflex

Pupilreflex

Fel licht:

- kringspieren trekken samen

Zwak licht:

- straalgewijs lopende spieren trekken samen

Optisch chiasma = gedeeltelijke kruising van uitlopers in beide oogzenuwen

Stereoscopie = diepte zien door vergelijken beelden van beide ogen

optisch chiasma

https:

Lens

Pupil

Pupil

Hoornvlies

Harde oogvlies

Vaatvlies

Netvlies

Glasachtig lichaam

Oogzenuw

Oogspier

https:

Hoeveel procent score had je?

00:41-00:46

Refraction = lichtbreking

01:03-01:08

Cornea = hoornvlies

Lens = lens

retina = netvlies

02:55-03:02

Bijziend                                                                 Verziend

Out of focus door

onregelmatige oogvorm

> 40 jaar; verlies van elasticiteit, armslengte voor dichtbij 

Pupilreflex

Pupil groter: weinig licht.

De lengtespiertjes in de iris trekken 

samen → worden korter → pupil trekt 

open

Pupil kleiner: veel licht.

De kringspier in de iris trekt samen 

→ pupil wordt kleiner

	kringspier in het straallichaam	de lensbandjes zijn	de lens is
Je ziet iets van dichtbij
Je ziet iets veraf

Vul het schema over accommoderen in.

bol

aangespannen

samengetrokken

slap

plat

ontspannen

Juist 

Onjuist

Straalvormig lichaam

In het straalvormig lichaam zitten spiertjes.
Vier leerlingen doen een uitspraak over die spiertjes. Bepaal of de uitspraak juist of onjuist is en sleep naar het bijbehorende vak:

Elle: "Die spiertjes regelen de grootte van de pupil."

Joeri: "Die spiertjes regelen de spanning van de lensbanden."

Karlijn: "Die spiertjes spelen een rol bij het accommoderen."

Wolf: “Die spiertjes zijn kringvormig’.”

Het netvlies

• Het licht gaat door je oog en komt op het netvlies.
• Het netvlies bestaat uit 2 lagen:
De zintuigcellen en zenuwcellen.


• In het netvlies liggen de  zintuigcellen staafjes en kegeltjes --> geven impulsen af --> via oogzenuw naar de hersenen

De kegeltjes en staafjes

Je ziet contrast, zwart/wit

In de schemering kijken

Een kegeltje reageert op rood, groen of blauw licht

Verdeling staafjes en kegeltjes

Kleurenblind

Als de kegeltjes niet goed werken ben je kleurenblind.

Soms is dit gedeeltelijk.

Welk getal zie je in de afbeelding staan?

Kleurenblind

Kleurenblind door problemen met zintuigcellen in netvlies.

Kleurenblindheid

Linksonder:

Rood kleurenblinde

Rechtsonder:

Groen kleurenblinde