1.5 en 1.6 IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta

Terwijl de Grote Oorlog van 1914-1918 al gruwelijker en uitzichtlozer was geworden voltrok zich in het neutrale Nederland, langs de Zuiderzee een ramp. In januari 1916 was het stormachtig weer geworden dat een paar dagen later, op 13 januari, aanzwol tot een krachtige noordwester storm, die tot diep in de nacht aanhield, en de zeespiegel en golven tot grote hoogten opstuwde.
Door deze gebeurtenis met een zeldzaamheid van eens in de 70 jaar braken vele dijken, wat in veel gebieden – vooral in Noord-Holland - een waternood veroorzaakte met vele doden.<1> Bij diverse scheepsrampen op zee kwamen nog eens 32 mensen om. Deze ramp van 100 jaar geleden zette een proces in gang dat leidde tot de afsluiting van de Zuiderzee en de geboorte van de Noordoostpolder. Ook de opgezetenen van Urk en Schokland beleefden een angstige tijd.
1 / 34
next
Slide 1: Slide
AardrijkskundeMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4

This lesson contains 34 slides, with interactive quizzes, text slides and 1 video.

Items in this lesson

Terwijl de Grote Oorlog van 1914-1918 al gruwelijker en uitzichtlozer was geworden voltrok zich in het neutrale Nederland, langs de Zuiderzee een ramp. In januari 1916 was het stormachtig weer geworden dat een paar dagen later, op 13 januari, aanzwol tot een krachtige noordwester storm, die tot diep in de nacht aanhield, en de zeespiegel en golven tot grote hoogten opstuwde.
Door deze gebeurtenis met een zeldzaamheid van eens in de 70 jaar braken vele dijken, wat in veel gebieden – vooral in Noord-Holland - een waternood veroorzaakte met vele doden.<1> Bij diverse scheepsrampen op zee kwamen nog eens 32 mensen om. Deze ramp van 100 jaar geleden zette een proces in gang dat leidde tot de afsluiting van de Zuiderzee en de geboorte van de Noordoostpolder. Ook de opgezetenen van Urk en Schokland beleefden een angstige tijd.

Slide 1 - Slide

Zuiderzee 1916
Noordwesterstorm + hoge waterstand in rivieren door extreme neerslag

Slide 2 - Slide

Programma en leerdoelen
- Uitleg over het IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta - de natuur (1.5)
- Uitleg over de afwatering (lozen drietraps)
- Tussendoor maken en bespreken opdrachten
- Maken huiswerk. 


Slide 3 - Slide

Dijkringen
Gebied dat wordt beschermd (door dijken) tegen
het water uit de grote rivieren, meren en de zee. 
Dijkring is omgeven door waterkeringen
- Duinen
- Dijken 
- Dammen

Slide 4 - Slide

IJsselmeergebied

Slide 5 - Slide

Zoek de verschillen

Slide 6 - Slide

Het IJsselmeergebied nu

Slide 7 - Slide

Zoetwater
- Belangrijk als zoetwatervoorraad.
- Grootste zoetwateropslag in Nederland.
- Met klimaatverandering gaat het IJsselmeer dus steeds een belangrijkere rol spelen.

Slide 8 - Slide

Stuw bij Driel
Haringvliet sluizen
Sluizen afsluitdijk
De sluizen worden bij eb opengezet om water af te voeren naar de Noord- en Waddenzee.
De stuw bij Driel regelt de stroming van de IJssel.

Slide 9 - Slide

Afwatering



Water uit IJsselmeer via spuisluizen (afsluitdijk) naar Waddenzee
- Alleen tijdens eb
- Problemen door klimaatverandering (stijging zeespiegel)
- Zomers soms bewust niet (zoetwater opslag) 

Slide 10 - Slide

Maak opdracht 3
met de atlas

Over 15 minuten bespreken we deze na!
timer
15:00

Slide 11 - Slide

Zuidwestelijke Delta

Slide 12 - Slide

Verlandingsplan
gemaakt in 1942!
- Voorloper van het Deltaplan
- In 1946 concludeerde de Stormvloedcommissie dat alle dijken in Zuidwest Nederland te laag waren.

Slide 13 - Slide

1953
- De afsluitingsplannen der Tussenwateren verscheen

29 januari 1953.

- Drie dagen later, op 1 februari 1953, de watersnood.

Slide 14 - Slide

Jaartal 1953
1835 overledenen
Zeeland zwaarst getroffen

1835 overledenen
Zeeland zwaarst getroffen

Combinatie van springtij, noordwesterstorm en piekafvoeren van de rivieren.

Slide 15 - Slide

Door de aanleg van de Deltawerken is de kust met 700km korter geworden.

Slide 16 - Slide

Verhoogd overstomingsgevaar
- Door ontwatering van de polders kans op inklinking --> Bodemdaling.  (Menselijk handelen)
- Door klimaatverandering steeds vaker hoge waterstanden (Natuurlijk) 
- Verhoogde kans op overstromingen als: 
* Springtij
* Noordwesterstom
* Grote hoeveelheden neerslag in stroomgebied rivieren (en smeltwater)



Slide 17 - Slide

Huiswerk dinsdag
- Maak alle opdrachten h1.5
- Kijk de opdrachten van H1.4 na. 

Slide 18 - Slide

1.6: Zoetwatervoorraden
  • Uitleg bij deze paragraaf
  • Maken opgaven 1.5 en 1.6

Slide 19 - Slide

Zoetwaterverdeling
  • Zeeland haalt zoet water uit grondwater. Geen zoet water via het hoofdwatersysteem
  • Hoeveel wordt aangevoerd via hoofdwatersysteem?
  • En hoeveel afgevoerd?
  • Verschil?

Slide 20 - Slide

2 oorzaken van verzilting.
De zeespiegel stijgt/bodem daalt. Hierdoor perst het zeewater zich in de monding van de rivieren. 
Bij weinig water in de rivier kan de zee behoorlijk ver naar binnen dringen.
Als er meer zoet water uit de grond verdwijnt (door grondwateronttrekking voor irrigatie/drinkwater) kan zout grondwater uit de diepte omhoog komen.

Slide 21 - Slide

Verzilting zuidwestelijke delta
Hoe groter de zoetwaterbel, 
hoe minder kans op verzilting.

Slide 22 - Slide

Aan het werk
Maak alle opdrachten van H1.6. 
Kijk de opdrachten van H1.4 en H1.5 na. 

Voorbereiding toets. 

Slide 23 - Slide

Klimaat- verandering
Hogere temperaturen:

Meer water door toename smeltwater, zet bij hogere temperatuur uit, neemt meer ruimte in beslag
Gevolgen:
- Rivieren kunnen moeilijker afwateren in de zee
- De zee dringt bij vloed verder het land in (verzilting)

Slide 24 - Slide

Als de Maeslantkering  sluit
ivm een storm...
De storm stuwt het zeewater tegen de keering aan. 
Doordat de kering dicht zit, kan de rivier het water niet op zee afwateren... 

Slide 25 - Slide





Het laatste                    probleem...

Slide 26 - Slide

Absolute zeespiegelstijging!
Bodemdaling!

Slide 27 - Slide

West- en Noord-Nederland zakken weg
--> bodemdaling
Waar vroeger rivieren West-Nederland de bodemdaling compesneerde door frequente kleine overstromingen, ging men dijken bouwen.

Slide 28 - Slide

West- en Noord-Nederland zakken weg
--> bodemdaling

Door 3 manieren:

1. Door bemaling klinken de klei en veengebieden in. 
Dit proces is onomkeerbaar.
2. Door winning van olie, zout en gas dalen sommige gebieden extra hard.
Door het afsmelten van de Scandinavische ijsmassa’s (sinds de laatste ijstijd) daalt het noordwesten.

Slide 29 - Slide

Hoe hoog is dan de relatieve zeespiegelstijging?
A
4 meter
B
3 meter
C
2 meter
D
1 meter

Slide 30 - Quiz

Meer dreiging vanuit de zee en rivieren. Nederland moet blijven bemalen om droge voeten te houden!

Slide 31 - Slide

5: Leg uit dat door een absolute zeespiegelstijging het spuien op zee steeds moeilijker wordt. Je antwoord moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

Slide 32 - Open question

Slide 33 - Video

Maken en nabespreken
1.5: 3,4,5
1.6: 3,4,6

Slide 34 - Slide