5.4 Zenuwstelsel KGT

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Thema 5: Waarneming en gedrag

Basisstof 4: Zenuwstelsel KGT

Deze les

Herhaling waarnemen, huid, ogen en oren (log in voor de vragen op LessonUp)

Uitleg zenuwstelsel (laptops dicht)

Zelfstandig werken

Afsluiting

Waarnemen

Zintuigen van de kok:

• Ogen
• Neus

Sturen seintjes naar de hersenen. Deze verwerken de seintjes.

Zien, horen, ruiken, proeven en voelen

Zintuigen

Een zintuig is een orgaan dat reageert op een invloed uit de omgeving. 

Zo'n invloed noemen we een Prikkel. Voorbeelden:

Licht, geluid, geur, smaak en aanraking

Zintuigen

In de zintuigen liggen zintuigcellen.

Als deze prikkels opvangen, ontstaan er impulsen. -> Elektrische signalen ('seintjes'). 

De zintuigcellen zijn aangesloten op de zenuwen. -> Leiden de impulsen naar de hersenen. 

Zintuigen

De bekendste zintuigen liggen in je oren en ogen. Maar ook in je neus, tong en in je huid liggen zintuigen. 

Samen vormen deze je zintuigenstelsel. 

Zintuigen in de huid

In je huid liggen zintuigen waarmee je iets kunt voelen. Je kunt vier prikkels voelen:

1. Warmte
2. Kou
3. Druk
4. Aanraking

Zintuigen in je huid

Warmtezintuigen reageren als je huid iets aanraakt dat warmer is dan je huid.

Koudezintuigen reageren als je huid iets aanraakt dat kouder is dan je huid.

Drukzintuigen reageren als er op je huid wordt gedrukt.

Tastzintuigen reageren op een lichte aanraking van je huid.

Met je tastzintuigen kun je waarnemen hoe voorwerpen aanvoelen, bijvoorbeeld glad, ruw, hard of zacht. De tastzintuigen liggen in tastknopjes.

Pijn en andere zintuigen

Behalve prikkels voor zintuigen kun je ook pijn waarnemen. Pijn neem je waar met pijnpunten. 

Pijnpunten komen op allerlei plaatsen voor, ook in dieper gelegen organen.

Verbind de juiste namen bij de onderdelen van de huid.

Lederhuid

Opperhuid

Hoornlaag

Kiemlaag

Onderdelen van de huid

Kiemlaag

Lederhuid

Talgklier

Spiertje

Zweetklier

Drukzintuig

Het oor

Geluid

Licht

Geurstoffen

Smaakstoffen

Aanraking

Oor

Huid

Tong

Neus

Oog

Sleep de prikkel naar de juiste zintuigen.

Zet het onderdeel van je oor bij het juiste nummer:

3

4

10

2

7

11

oorschelp

trommelvlies

slakkenhuis

gehoorbeentjes

gehoorzenuw

gehoorgang

Het oog:

Adequate prikkel => licht.
zintuig   =>      lichtzintuig
orgaan   =>       het oog

Het oog

Bouw van het oog

Werking van het oog

Bijziend en verziend

Het OOG: zet onderdelen op de juiste plaats

netvlies

gele vlek

oogzenuw

lens

Thema 4: Waarneming en gedrag

Basisstof 4: Het zenuwstelsel KGT

Leerdoelen:

6 Je kunt de bouw en functies van het zenuwstelsel beschrijven.

Zintuigcellen geven impulsen door aan zenuwen. De zenuwen geleiden de impulsen naar de hersenen. De hersenen sturen impulsen naar spieren en klieren

Bouw van het zenuwstelsel

Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel en zenuwen. 

Zenuwen verbinden het centrale zenuwstelsel met alle lichaamsdelen.

Ruggenmerg in de wervelkolom

Je ruggenmerg bestaat uit hersenen en je ruggenmerg. Ruggenmerg bestaat uit zenuwen.

De weg die impulsen afleggen

Zintuigcellen in het hoofd                       -> rechtstreeks verbonden met de hersenen.

Zintuigen in de romp en ledematen   -> door zenuwen verbonden met het ruggenmerg. 

Zenuwen in het ruggenmerg geleiden de impulsen naar de hersenen. Het ruggenmerg is omgeven door de wervels van de wervelkolom

De werking van het zenuwstelsel

Voorbeeld:

1. In de zintuigcellen van het gezichtszintuig en het reukzintuig ontstaan impulsen.
   
2. Deze worden door zenuwen naar de hersenen geleid.
   
3. De hersenen verwerken de impulsen van alle zintuigen. Daardoor wordt je bewust van de dingen die je waarneemt.
   
4. Het meisje wordt zich bewust van de bonbons op het schaaltje.

Functies van het zenuwstelsel

Het zenuwstelsel heeft 2 functies:

1. Verwerken van de impulsen die van de zintuigen afkomen
2. Regelen van de werking van de spieren en klieren.

Een klier is een orgaan dat bepaalde stoffen produceert, bijvoorbeeld zweerklieren, talgklieren en speekselklieren

Als je je bewust wordt van dingen die je waarneemt, kun je ook bewust reageren.

Impulsen worden van de hersenen door zenuwen naar de speekselklieren en naar spieren in de arm geleid. De speekselklieren reageren op de impulsen door speeksel af te scheiden. Hierdoor gaat het meisje ‘watertanden’. De armspieren reageren op de impulsen door zich samen te trekken. Hierdoor pakt het meisje een bonbon en brengt hem naar haar mond.

Zelfstandig werken

Kader: 5.4 opgaven 1 t/m 8