Beeldaspect Ruimte

• Handvaardigheid
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3,4

Beeldaspect RUIMTE

Beeldende vorming gt vmbo
syllabus centraal examen 2018

Beeldaspect Ruimte

Waar denk je aan bij het beeldaspect Ruimte

Ruimtewerking

Een driedimensionaal beeld neemt ruimte in, omdat het hoogte, breedte en diepte heeft. Een schilderij heeft maar twee dimensies: hoogte en breedte. Toch kan met een aantal trucjes ook in een schilderij diepte gesuggereerd worden. De ruimtelijkheid die in een kunstwerk zit, of lijkt te zitten, heet ruimtewerking.

Afsnijding

Een gedeelte van de voorstelling valt buiten het kader (de rand) van het kunstwerk, wordt weggelaten. Het kader snijdt zeg maar dwars door de vorm(en) heen. De toeschouwer kan de voorstelling buiten het kader in gedachten voortzetten. Dit lijkt de voorstelling meer ruimtelijk te maken.

Atmosferisch perspectief

Ruimtewerking door kleuren op de voorgrond duidelijker, helderder of feller te maken en op de achtergrond vager en zachter.

Close-up

Van dichtbij ingezoomd op (een onderdeel van) een onderwerp. Veel gebruikt in fotografie en film, maar ook wel in de moderne schilderkunst.

Coulissenwerking

Van dichtbij ingezoomd op (een onderdeel van) een onderwerp. Veel gebruikt in fotografie en film, maar ook wel in de moderne schilderkunst.

Diepte

Ook wel ‘dieptewerking’ of ‘ruimtesuggestie’. De schijnbare diepte die in een plat vlak, zoals een schilderij, wordt opgeroepen. De voorstelling die je ziet lijkt diepte te hebben, maar dat is schijn. Dit kan bijvoorbeeld tot stand komen door het gebruik van compositie, perspectief of licht- en schaduwwerking.

Kader

De omtrek of rand van wat in beeld is;

soms in de vorm van een lijst.

Kikvorsperspectief

Ergens vanaf een zeer laag standpunt tegenaan kijken, alsof je het uit de ogen van een kikker ziet.

Lijnperspectief

Vorm van ruimtesuggestie volgens een wiskundige methode door middel van vluchtlijnen die naar één of meer verdwijnpunten op de horizon lopen:

Verdwijnpunt: Ook wel ‘vluchtpunt’. Het punt op de horizon waar de vluchtlijnen (alle evenwijdige horizontale lijnen) samenkomen als je ze met het oog doordenkt. Er kunnen meerdere vluchtpunten zijn, afhankelijk van het standpunt van de kijker.

V

Vluchtlijnen: Hulplijnen die door de evenwijdige, horizontale lijnen van een vlak lopen en verder worden doorgetrokken. Bij het juiste perspectief komen deze vluchtlijnen samen in één punt op de horizon: het verdwijnpunt.

V

Kleurperspectief

Ruimtesuggestie waarbij de ruimtelijke werking van kleur wordt gebruikt (rood of oranje komen bijvoorbeeld naar voren, terwijl blauw of groen naar achter wijken).

Overlapping, overlappen

Manier van ruimtesuggestie waarbij gedeelten van vormen niet te zien zijn omdat er andere vormen vóór staan.

Plasticiteit, plastisch

Suggestie van ruimtelijkheid in een plat vlak, zoals in een schilderij. Plasticiteit in een voorstelling wordt vooral verkregen door het gebruik van eigen schaduw, slagschaduw en belichte plekken (glimlichten). Ook verloop in kleur van licht naar donker maakt vormen in een schilderij plastisch.

Plat

Tweedimensionaal, zonder ruimte(suggestie).

Ruimte-omvattend

Een vorm die ruimte inneemt, maar waarbij de ingenomen ruimte toch zichtbaar blijft. Bijvoorbeeld omdat de vorm doorzichtig of skeletachtig is.

Ruimtesuggestie

Iets dat ruimtelijk lijkt op een plat vlak, zoals een schilderij of tekening, maar dat in werkelijkheid natuurlijk niet is.

Ruimte vullend, massief

Een beeld dat ruimte vullend is lijkt massief, en laat niets van de binnenruimte zien. Het beeld neemt dus ruimte in.

Scherptediepte

Diepte die ontstaat, in bijvoorbeeld een foto of een schilderij, doordat sommige onderdelen scherp zijn (en dus dichtbij lijken) en andere onderdelen vaag (en dus veraf lijken).

Standpunt

De plaats van waaruit iets wordt bekeken en in beeld wordt gebracht; bijvoorbeeld vanuit een hoog standpunt (zie ‘vogelperspectief’) of een laag standpunt (zie ‘kikkerperspectief’).

Verkleining (groot voor - klein achter

Op de voorgrond zijn vormen groot afgebeeld. Verder naar achteren wordt alles kleiner. Zo ontstaat ruimte en diepte.

Verkorting, verkort

De lengte van een vorm op een schilderij lijkt korter dan hij in werkelijkheid is. Dit ontstaat wanneer een lange vorm naar de toeschouwer is gericht: de eigenlijke lengte is daardoor niet in de volle lengte zichtbaar. Het standpunt van waaruit iets bekeken wordt bepaald of sommige vormen verkort zichtbaar zijn.

Vervaging

Verder naar achteren wordt alles vager en waziger afgebeeld, zo ontstaat ruimte en diepte. Zie ook ‘Scherptediepte

Vogelperspectief (vogelvluchtperspectief)

Ergens vanuit een zeer hoog standpunt tegenaan kijken, alsof je er overheen vliegt.