4.3 Van Burgeroorlog tot vijfjarenplannen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

4.3 Van Burgeroorlog tot Vijfjarenplannen

Wat gaan wij doen?

Herhaling

Instructie 4.3

Lezen en maken

Afsluiting

Wat is een oorzaak voor de Februarirevolutie?

1. De ongelijke/oneerlijke leefomstandigheden voor de 3e stand
2. De standenmaatschappij
3. Het leven in de steden
4. Het leven in de mir

Wie grepen de macht tijdens de Russische Revolutie?

1. De liberalen
2. De communisten
3. De sociaal-democraten
4. De nationalisten

Hoe werd communistisch Rusland genoemd?

1. Wit-Rusland
2. USSR
3. Sovjet-Unie
4. CCCP

Wie was in Rusland de leider van de communisten tijdens de Russische Revolutie?

1. Chroesjtsjov
2. Gorbatsjov
3. Lenin
4. Stalin

WO I is de directe oorzaak van de Russische revolutie?

1. Juist
2. Onjuist

Herhaling: Wat is het verschil tussen de februarirevolutie (F) en de oktoberrevolutie (O)?

1. F: Staatsgreep O: Opstand
2. F: Muiterij O: Opstand
3. F: Opstand O: Staatsgreep
4. F: Opstand O: Muiterij

Leerdoelen

Je kan uitleggen hoe de Russische burgeroorlog verliep en wie er won.

Je kan uitleggen wat het oorlogscommunisme inhield.

Je kan uitleggen wat de Nieuwe Economische Politiek (NEP) inhield.

Je kan uitleggen wat de collectivisatie inhield en wat Vijfjarenplannen waren.

 

Visie Marxisme:

De communistische revolutie wordt door de arbeidersklasse geleid.

Visie Leninisme:

De communistische revolutie wordt door de partij geleid.

Visie Stalinisme:

Communisme met één man als leider (Stalin zelf).

In maart 1919 werd Stalin als één van de vijf leden van het bestuur van de Communistische Partij gekozen. In april 1922 werd hij secretaris-generaal van de partij.

Als secretaris-generaal had hij de bevoegdheid mensen binnen de Partij posities te geven of te ontnemen...

Rood tegen Wit

Deelname aan de Eerste Wereldoorlog wordt stopgezet door Lenin: Vrede van Brest-Litovsk.

• Oekraine
• Russisch Polen
• Baltische Staten (Es, Let, Lit)
  
• Finland

De Witten (Mensjewieken / minderheid):

- Officieren trouw aan de tsaar

- Zonen van adel / bourgeouisie

- Boerengroeperingen
- Nationalisten, gesteund door Westen

  

Rood tegen Wit

De Roden (Bolsjewieken / meerderheid of socialisten)

• Arbeiders
• Arme boeren

(o.l.v. Vladimir Lenin, Leon Trotski)

Grootschalige plunderingen Bojaren en rijken door aanhangers van Lenin (Lenin's plunderaars)

Het Rode Leger (onder dwang gevormd door Trotski)

1918: 430.000 man

1920: 5.300.000 man

(o.a. ook doordat veel arme boeren bang zijn voor een terugkeer van de tsaar) 

1922: Bolsjewisten / socialisten winnen de burgeroorlog

Oorlogscommunisme

Poging van de communistische regering:

• Boeren moeten gratis graan en vlees leveren
• Fabrieken moeten staatseigendom worden
• Arbeiders moeten inzetbare 'arbeidslegers' worden

Deze poging mislukt:

• Veel van de landbouwgronden zijn al overgenomen door arme boeren (ook Roden)
• Het verzet is groot (ophalers graan en vlees worden vermoord)

Gevolg:                      Tienduizenden onwillige boeren vermoord / naar strafkampen

                                     Het instorten van de (voedsel)productie, uitbreken van hongersnoden

Oorlogscommunisme

Naast de boeren komen ook de arbeiders massaal in opstand (stakingen)

Maart 1921: De mariniers van Kronstadt (eerder hielpen zij het Rode Leger en de Oktoberrevolutie) staken ook, eisen vrije handel en verkiezingen.

Ook deze opstand slaat Trotski neer. Duizenden voormalige bondgenoten in de strijd worden geexecuteerd of naar Siberië gestuurd.

Nieuwe Economische Politiek

Poging van de communistische regering #2:

• Boeren mogen weer grond bezitten (eerder alles staatsbezit gemaakt).
• Boeren mogen weer producten vrij verkopen, mits er belasting wordt afgedragen.
• Winkels, werkplaatsen en kleine fabrieken weer privébezit.
• Mijnbouw en zware fabrieken (industrie) blijven wel in handen van de staat.

Veel harde bolsjewieken (Trotski) vinden de NEP van Lenin  teveel lijken op het kapitalisme, en geven de voorkeur aan het oorlogscommunisme. Trotski wil ook een wereldrevolutie.

Josef Stalin steunt de NEP van Lenin en heeft meer macht dan Trotski.  Stalin wil de revolutie laten beginnen in één land. Trotski wordt verbannen in 1929.

• Lenin sterft in 1924 zonder een duidelijke opvolger aan te kunnen stellen.

• Het lichaam van Lenin is sindsdien opgebaard en te bekijken op het Rode Plein in Moskou

Meningsverschillen

• Trotski heel populair in het leger, Stalin populair binnen de partij
• Trotski tegen de NEP, Stalin voor de NEP
• Trotski voor een wereldrevolutie, Stalin tevreden met alleen SU

Stalin wist dat Lenin de voorkeur gaf aan anderen om het land te leiden. 

Deze tegenstanders werden in een machtsstrijd, letterlijk, uit de weg geruimd.

Stalin zal het economisch achtergebleven land snel industrialiseren

en de Sovjet-Unie laten uitgroeien tot een wereldmacht.

Maar dit had een erg hoge prijs..

Het land werd een totalitaire staat met Stalin als dictator

Waarom collectivisatie?

• Voedsel veel efficiënter produceren in grote gemechaniseerde bedrijven.
  
  
• Kleine boeren zonder eigen land zouden moeten kunnen profiteren hiervan > gelijkelijk deel uitmaken van het geheel.
• Welvarende boeren de dupe > bedrijf opgeven.

Collectivisatie

• Afschaffing van de NEP >de landbouw moest veranderen om alle monden te voeden > mechanisatie.
• Tientallen kleine zelfstandige boerderijen werden samengevoegd (collectivisatie) tot één groot boerenbedrijf, een kolchoz.

• De boerengezinnen werkten en woonden daar met elkaar. 
• De grond, het vee, de gereedschappen, de oogst: alles was van iedereen. 
• Later kwamen er ook sovchozen.

• letterlijk vertaald: collectieve huishouding
• collectieve boerderij
• boerderijen waren eigendom van groepen samenwerkende boeren en van de staat
• boeren mochten een stukje privé-land houden, een paar dieren en hun eigen huis bezitten

• letterlijk vertaald: sovjet huishouding
• collectieve staatsboerderij
• staatslandbouwbedrijf (soort: 'boerderijfabriek')
• alles is eigendom van de staat
• boeren zijn arbeiders die werken voor een vast loon

Kolchozen

Sovchozen

De Holodomor was een hongersnood op het grondgebied van de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek in de jaren 1932-1933. Het aantal doden lag tussen de 2,5 en de 7,5 miljoen.

De Oekraïense boeren verborgen hun graan en slachtten hun vee liever dan dat ze het leverden aan de staatsboerderijen. De verplichte graanleveranties werden als straf verhoogd, hoewel de oogst in 1932 mislukte. Miljoenen boeren, door de communisten aangeduid als koelakken, werden gedeporteerd naar Siberië.

De Holodomor wordt in sommige landen gezien als een genocide.

Collectivisatie in de industrie

• Planeconomie / Vijfjarenplannen: voor de industrie wordt bepaald wat er geproduceerd moet worden (termijnen van 5 jaar).
  
  
• Economisch gezien werkte dit rampzalig,
  er waren altijd tekorten.
  
  
• De Sovjet-Unie kan hierdoor sneller industrialiseren dan kapitalistische landen met vrije markt-economie.

Collectivisatie

• Boeren en arbeiders die zich tegen de collectivisatie verzette (boeren: 'koelakken') werden vermoord of gedeporteerd naar Siberië.
  
  
• Fabrieksmanagers kregen de schuld (niet Stalin), werden opgepakt door geheime politie.

Collectivisatie (samengevat)

• De collectivisatie moest zorgen voor een hogere opbrengst, maar dat viel vaak tegen en er ontstonden hongersnoden. Overigens meestal door eigen schuld: boeren slachtten hun vee uit protest tegen de collectivisatie. 
  

• Boeren die zich op deze manier verzetten tegen de collectivisatie, werden gezien als vijanden van het communisme. Miljoenen boeren zijn om die reden vermoord.
  

Lenin voerde het 'Oorlogscommunisme' in. Wat houdt dit in?

1. Boeren moesten verplicht het leger in
2. Lenin wordt hierdoor alleenheerser in de SU
3. Alles werd eigendom van de staat
4. De Witten werden vervolgd door de Roden

Vanaf 1921 wordt de Nieuwe Economische Politiek ingevoerd. Wat is een kenmerk hiervan?

1. Kleine bedrijven mogen zelfstandig blijven
2. Industrie en handel zijn in handen van de staat
3. Er werd een lager belasting geheven
4. Een deel van de oogst mag weer worden verkocht

Wat hoort bij wie?

Oorlogscommunisme

Vijfjarenplan

Planeconomie

Nieuwe Economische Politiek

Collectivisatie

Communistische revolutie door de partij

Communistische revolutie door één leider

'Een kolchoz is een collectieve staatsboerderij'

1. Waar
2. Niet waar

Kies de juist volgorde

1. Lenin, Stalin, Nicolaas II
2. Nicolaas II, Lenin, Stalin
3. Stalin, Lenin, Nicolaas II
4. Nicolaas II, Stalin, Lenin

NEP werden ingevoerd vanwege:

1. Succes Oorlogscommunisme
2. Wegvallen Rusland WO-1
3. Onvrede bevolking
4. Economische achterstand Rusland

Toen Stalin in de Sovjet-Unie aan de macht kwam, wilde hij van zijn land een moderne industriële staat maken.
Welke maatregelen nam Stalin om van de Sovjet-Unie een moderne industriële staat te maken?

1. collectivisatie van de landbouw en invoering van een vijfjarenplan
2. invoering van een vijfjarenplan en opbouw van een verzorgingsstaat
3. opbouw van een verzorgingsstaat en werkverschaffingsprojecten
4. werkverschaffingsprojecten en collectivisatie van de landbouw

Aan de slag! 

Lezen van 4.3

Maak de volgende opdrachten: 5 t/m 8!