Grammatica zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Grammatica hoofdstuk 3

- De stappen van zinsdelen op een rij

- Lijdend voorwerp

Leerdoelen

- Aan het einde van de les weet je wat het lijdend voorwerp is en kan je dit benoemen in een zin.

Grammatica zinsdelen

Persoonsvorm

Zinsdelen

Onderwerp

Werkwoordelijk gezegde

Lijdend voorwerp

Even herhalen: stap 1 

Stap 1: zoek de persoonsvorm

Door: - De zin vragend te maken

- De zin van tijd te veranderen

Stap 2: 

Stap 2: zoek de zinsdelen

- Door de zinsdeelproef (Probeer welke woorden er samen vóór de persoonsvorm kunt zetten.)

Bijvoorbeeld: Na het zesde lesuur/ mogen/ de leerlingen/ naar huis.

De leerlingen/ mogen/ na het zesde lesuur/ naar huis.

Naar huis/ mogen/ de leerlingen/ na het zesde lesuur.

Welke vraag moet ik stellen om het onderwerp te vinden?

Stap 3

Stap 3: Zoek het onderwerp

Door: - de vraag te stellen, wie of wat + persoonsvorm?

- de zin van getal te veranderen

Bijvoorbeeld: 

Gisteren heeft mijn broer bij de slager worst gekocht.

(stap 1) pv = heeft

(stap 2) zinsdelen= Gisteren/ heeft/ mijn broer/ bij de slager/ worst/ gekocht.

(stap 3) onderwerp: Wie of wat heeft? = Mijn broer 

                                          Gisteren / hebben / mijn broers / bij de slager / worst / gekocht.

(Het zinsdeel dat mee verandert is het onderwerp)

Stap 4

Stap 4: Het werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in de zin.

Het zegt iets over wat het onderwerp 'doet' of 'overkomt'

Het kan één werkwoord zijn (de persoonsvorm) maar ook meerdere.

Let op: opruimen. Ik ruim de rommel op. ww. gez. is: 'ruim op'

Het werkwoordelijk gezegde bestaat altijd uit alleen maar werkwoorden.

1. juist
2. onjuist

Stap 5 Lijdend voorwerp

Doe stap 1 t/m 4:

Stel dan de vraag: Wat (wie) + werkwoordelijke gezegde + onderwerp?

Het antwoord is het lijdend voorwerp

Voorbeeld:

Tom (ow) / leest (wg) / een mooi boek / in zijn vrije tijd.

Wat leest Tom? = een mooi boek

Let op: afstand gewichten en maten kunnen nooit lijdend voorwerp zijn. Het lijdend voorwerp begint ook nooit met een voorzetsel!

Thomas heeft Marieke bloemen gegeven.
Lijdend voorwerp =

1. Er is geen lijdend voorwerp
2. Thomas
3. Marieke
4. bloemen

Hoe vind ik een lijdend voorwerp? Welke vraag moet ik stellen?

Lijdend voorwerp?
Mounir bezeert zijn knie.

Lijdend voorwerp?
De hoge waterstand heeft grote problemen veroorzaakt.

Sven speelt een spelletje
Wat is het lijdend voorwerp?

Zaterdag krijg ik cadeautjes op pakjesavond.
Pas de stappen toe.

De chauffeur van tram 1 zegt iedereen vriendelijk goedemorgen.
Pas de stappen toe.

Wat is het ww gez.?
Vanochtend kleedde ik me snel aan.

1. Kleedde
2. ik
3. kleedde aan
4. snel

Wat is het ww gez.?
Wij zijn naar de film gegaan met de Kerst.

1. zijn
2. zijn gegaan
3. gegaan
4. Kerst.

Wat is het ww gez.?
Wij zien de docent staan.

1. zien
2. staan
3. docent
4. zien staan

Wat is het onderwerp?
Gisteren zaten mijn moeder en ik in de auto.

1. mijn moeder en ik
2. ik
3. mijn moeder
4. zaten

Wat is het werkwoordelijk gezegde?
Het openen van de deksel lukte me niet.

1. lukte
2. lukte niet
3. openen
4. leukte openen

Maak een zin:
O - PV - LV - WWG.

Maak een zin:
PV - O - WWG?

Maak een zin:
PV - WWG!

Nu aan de slag

Maken de mixopdrachten. Deze kan je online vinden.

Klaar?: Oefen dan de zinsdelen, persoonsvorm, onderwerp, werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp via https://www.cambiumned.nl/oefenen/grammatica/zinsdelen/

(site staat in je periodeplanner)