Uitleg stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Woordenschat H1

Startopdracht

a Regen, regen, regen, niets dan regen.

b Wat een schoolcarrière heeft Maud: vmbo, havo, hbo en tot slot de universiteit.

c Kneuterig, kortzichtig en kleingeestig – dát zou typerend zijn voor de Nederlander.

Lees de zin en geef aan:

1. wat de schrijver of spreker precies wil benadrukken;

2. op welke manier hij dat doet;

3. een term voor deze manier; die mag je zelf bedenken.

Waarom stijlfiguren?

• Maken een tekst of verhaal aantrekkelijker
• Gebruik je om iets te benadrukken

Lichter

Zwaarder

Extra

Stijlfiguren (1)

• herhaling (repetitio)
• tegenstelling 
• opsomming (enumeratio) 

• drieslag
  
• climax
  
• omgekeerde climax

Wat tussen haakjes staat, is alleen voor vwo!

Herhaling (repetitio)

Een woord of woordgroep wordt herhaald.

Nooit, maar dan ook nooit, zal ik jou begrijpen.

"Nee, nee, nee", zei moeder boos.

Herhaling - nog meer voorbeelden

Regen, regen en nog eens regen.

Nederland is saai, maar dan ook echt saai.

Dat is echt leuk, heel leuk!

Nee, nee, nee, ik wil niet mee gaan vissen.

Geld, geld, bakken met geld.

Tegenstelling (antithese)

Woorden, zinnen of tekstgedeelten zijn tegengesteld

Op het feest was veel te doen voor groot en klein.

In het donker is er geen lichtpunt.

Tegenstelling - nog meer voorbeelden

In de stille kamer knettert zij van woede.

koud en warm

Je hebt een mooie telefoon, maar een lelijk hoesje.

Hij draagt dure kleding, maar is eigenlijk best arm.

kort maar krachtig

Dit is voor groot en klein.

Opsomming (enumeratio)

Opsomming van namen, feiten of andere dingen

Er zijn 3 bijzondere gevallen:

•  de drieslag
  
•  de climax
  
•  de omgekeerde climax

Opsomming - nog meer voorbeelden

Ik heb brood, kaas, ham en een tosti-ijzer nodig.

Hij kocht een peer, appel, banaan en een winkelkar.

Opsomming (1. de drieslag)

Opsomming van 3 woorden, 3 zinsdelen of 3 zinnen.

Drieslag - nog meer voorbeelden

Bloed, zweet en tranen,

ik wil weg, ik wil naar huis, ik wil naar bed

Opsomming (2. de climax)

Steeds sterker wordende reeks woorden.

Je hebt goed, je hebt beter, je hebt het beste.

Hij voldoet, nee... doet het goed, nee... uitstekend, nee... hij is de allerbeste.

Welk stijlfiguur kan dit nog meer zijn?

Climax- nog meer voorbeelden

Hij was best wel leuk, nee hij was leuk, nee hij was super leuk, nee hij was de beste ooit!

Dat is een lief meisje, dat is een leuk meisje, dat is het mooiste meisje ooit.

Goed, beter, best

Slecht, slechter, slechtst

Dat boek was wel goed, nee dit boek was magnifiek, nee dit boek was perfect.

Hij liep stevig door en keek achterom. Hij begon zijn pas te versnellen tot hij rende.

Opsomming (3. anticlimax)

Steeds zwakker wordende reeks woorden.

Vorige week zag ik een fantastische film, nou ja, hij was mooi, ach, best wel goed eigenlijk.

Anticlimax- nog meer voorbeelden

Hij is wereldberoemd, nou ja... in Nederland. In onze stad dan. Ik bedoel: ik heb van hem gehoord.

Woordenschat H2

Waarom stijlfiguren?

• Maken een tekst of verhaal aantrekkelijker
• Gebruik je om iets te benadrukken

Lichter

Zwaarder

Extra

Stijlfiguren (2)

• hyperbool
• eufemisme
• understatement 
• (litotes)

Stijlfiguren (1):

Wat tussen haakjes staat, is alleen voor vwo!

Hyperbool

Een hyperbool is een hele sterke overdrijving.

We hebben ons kapot gelachen.

Zijn ogen vielen uit zijn kassen toen hij zag dat iemand zijn auto had gestolen.

Hyperbool - nog meer voorbeelden

Eufemisme

Een eufemisme verzacht de werkelijkheid bij vervelende situaties.

Hij gaat creatief om met de waarheid.

Onze hond is gisteren heengegaan. 

De volslanke vrouw volgt een sportklasje.

Eufemisme - nog meer voorbeelden

Understatement

Een afzwakking, terwijl je eigenlijk iets heel anders bedoelt. Vaak is dit grappig bedoeld.

Messi kan wel een aardig balletje trappen.

Dat is een prima huisje

Understatement - nog meer voorbeelden

Litotes

Speciale vorm van het understatement. Je ontkent het tegenovergestelde. 

Zij is bepaald niet dom.

Zij is niet echt dun!

Litotes - nog meer voorbeelden

Woordenschat H4

Waarom stijlfiguren?

• Maken een tekst of verhaal aantrekkelijker
• Gebruik je om iets te benadrukken

Lichter

Zwaarder

Extra

Stijlfiguren (3)

• pleonasme
• tautologie
• (contaminatie)

• hyperbool
  
• eufemisme
  
• understatement
  
• (litotes)

Wat tussen haakjes staat, is alleen voor vwo!

Stijlfiguren (1):

Stijlfiguren (2):

Pleonasme

Er wordt een woord gebruikt waarvan de 'betekenis' al in een ander woord zit. 

Wil jij even van die houten boomstam af gaan?

Kijk uit, die witte sneeuw kan glad zijn!

Tip: _________ is altijd __________

Tautologie

Je zegt twee keer hetzelfde, maar dan met andere woorden.

Blij en verheugd deel ik je mee dat ik mijn diploma heb gehaald.

Bovendien moet ik ook nog mijn huiswerk afmaken.

Tip: _________ is hetzelfde als __________

(Contaminatie)

Twee woorden of uitdrukkingen worden verkeerd gecombineerd.

Zich beseffen is bijvoorbeeld een verhaspeling van 'zich realiseren' en 'beseffen'.

Dat kost duur is een verhaspeling van 'dat is 

duur' en 'dat kost veel'

Filmpje met uitleg over stijlfiguren

Oefenwebsites

http://meneerooms.nl/oefeningen/stijlfiguren-en-beeldspraak-2/stijlfiguren-en-beeldspraak/

https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-eufemismen/

http://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-herhaling-tautologie-of-pleonasme/

https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-3-herhaling-tautologie-of-pleonasme/

https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-2-herhaling-tautologie-en-pleonasme/