Lezen als een expert! Deel 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Lezen als een expert!

-Deel 2-

7 oktober

Belangrijk om te weten...

• Als ik aan het woord ben, is het stil;
• Als je wat wilt zeggen, steek je jouw vinger/ hand op;


•  Ik waarschuw twee keer,  bij de derde keer moet je er helaas uit... (vind ik ook niet leuk!);
• Actieve houding; doe gezellig mee!

Lesprogramma

• Even terugblikken
• Lesdoelen
• Lezen: Blok 2
• Tekstdoelen--> activeren
• Publiek vaststellen
• Tekstopbouw
• Kernzin
• Zelf aan de slag!

Even terugblikken

Wat weten jullie nog van de vorige les?

Maak je klaar!

.

.

.

Wat zijn tekstdoelen?

1. Inleiding, middenstuk en slot
2. Uitleg geven, informeren, mening geven
3. Verkennend lezen
4. Samenvatten

Als ik een examentekst lees, dan gebruik ik de leesmanier...

1. Verkennend lezen
2. Grondig lezen
3. Zoekend lezen
4. Actief lezen

Het tekstdoel ACTIVEREN houdt in dat...

1. de schrijver mij wil overtuigen van een mening of waarschuwen
2. de schrijver mij wil amuseren
3. de schrijver mij wil overhalen om iets te doen
4. de schrijver instructie wil geven

Een tekst is opgebouwd uit een inleiding, middenstuk en een slot

1. Waar
2. Niet waar

Lesdoelen

Aan het einde van de les...

• herken je activerende teksten;
• kun je het publiek van een tekst vaststellen;
• kun je herkennen hoe alinea's zijn opgebouwd;
• weet je hoe een schrijver een tekst begint en afsluit.

Instructie

Lezen: Blok 2

We gaan het hebben over...

• Tekstdoel: Activeren
• Publiek vaststellen
• Afbeeldingen
• Opbouw in alinea's:  Verwijswoorden
• Tekstopbouw: Inleiding &  slot
• Kernzin

Tekstdoel: Activeren

In sommige teksten wil de schrijver de lezer tot handelen aanzetten of activeren. 

Er zijn verschillende soorten activerende teksten:

Activerende teksten

Tekstvorm	Doel van de schrijver	Kenmerken
1. Reclametekst 2. Advertentie	een product verkopen de lezer geld laten geven aan een goed doel	Opvallende woorden Weinig tekst Opvallende opmaak Speciale woorden om over te halen
3. Ingezonden brief 4. Folder 5. Blog 6. Artikel in krant 7. Artikel tijdschrift	gedrag van de lezer veranderen de lezer in actie laten komen	Speciale woorden om over te halen Zorgvuldig de goede woorden kiezen Soms opvallende opmaak

Voorbeeld advertentie

Wat valt je op aan dit artikel?

Activeren

De schrijver wil tot handelen aansporen, 

overhalen,

 de lezer aansporen iets te doen 

Voorbeeld:

Advertentie, poster, folder, flyer, ingezonden stuk, brief 

Wat is het doel van het tekstdoel ACTIVEREN?

1. Lezers laten ontspannen en genieten
2. Lezers aan te zetten tot een bepaalde handeling
3. Lezers te overtuigen van een bepaald standpunt
4. Lezers te laten lachen om grappige situaties

Publiek vaststellen

Een schrijver denkt niet alleen na over het doel van zijn tekst, maar ook over het publiek, de lezers waar hij de tekst voor schrijft..

Publiek?

Een algemeen publiek

= 'bijna iedereen'

Een speciale doelgroep

= een bepaalde groep mensen. 

Speciale doelgroepen zijn bijvoorbeeld:

- Kinderen

- Jongeren

- Volwassenen

- Ouderen

- Mannen 

- Vrouwen

- Mensen met een bepaalde hobby

- Mensen met een bepaald beroep

Waarom is het belangrijk om het publiek vast te stellen?

1. Om de boodschap van de tekst goed over te laten komen
2. Zo is er minder werk voor de schrijver
3. Het is niet belangrijk

Wat is het verschil tussen een algemeen publiek en een speciale doelgroep?

1. Een algemeen publiek is hetzelfde als een speciale doelgroep.
2. Een algemeen publiek is alleen voor volwassenen, een speciale doelgroep is voor kinderen.
3. Een speciale doelgroep is de brede doelgroep, algemeen publiek heeft specifieke kenmerken.
4. Een algemeen publiek heeft een brede doelgroep, speciale doelgroep heeft specifieke kenmerken.

Afbeeldingen

In activerende teksten zie je bijna altijd afbeeldingen. De afbeeldingen kunnen verschillende bedoelingen hebben, bijvoorbeeld:

...

• Een afbeelding trekt de aandacht van de lezer
• Een afbeelding is nodig om de tekst te begrijpen
• Een afbeelding maakt de tekst duidelijker
• Een afbeelding maakt de tekst grappig
• Een afbeelding geeft een bepaalde sfeer of maakt de tekst aantrekkelijk

• Een afbeelding trekt de aandacht van de lezer
• Een afbeelding is nodig om de tekst te begrijpen
• Een afbeelding maakt de tekst duidelijker
• Een afbeelding maakt de tekst grappig
• Een afbeelding geeft een bepaalde sfeer of maakt de tekst aantrekkelijk

Afbeeldingen in een activerende tekst zijn een afleiding.

1. Waar
2. Niet waar

Opbouw in alinea's: Verwijswoorden

In goed opgebouwde zinnen en alinea's komen geen onnodige herhalingen voor. In plaats van eerder genoemde woorden of zinnen gebruikt de schrijver verwijswoorden.

Die kunnen terugverwijzen naar een woord, een groepje woorden of een hele zijn. 

Verwijswoord?

Een verwijswoord is een woord dat naar een ander woord, een woordgroep of een hele zin verwijst.

Er zijn heel veel verwijswoorden. Een aantal voorbeelden:

• Ik, jij, u, hij, zij, het, wij, jullie, zij, me, mij, jou, hem, haar, ons, hen, hun
• Deze, die, dit, dat, wie, wat
• Toen, daar, hier

Voorbeeld:

''Bas legt de computergame uit aan zijn vader, zodat hij begrijpt wat daar  zo leuk aan is.''

Hij verwijst naar zijn vader

Daar verwijst naar de computergame

Wat zijn verwijswoorden?

1. Woorden die naar een ander woord verwijzen.
2. Woorden die op zichzelf staan.

Hoe kunnen verwijswoorden helpen bij het begrijpen van een tekst?

1. Ze verbinden zinnen en maken de tekst samenhangend.
2. Ze zorgen voor verwarring in de tekst.

Tekstopbouw: Inleiding

Slot

Inleiding

In de inleiding van een tekst probeert de schrijver de aandacht van de lezer te trekken. 

Dit kan op verschillende manieren.

De schrijver kan:

• het onderwerp van de tekst noemen;
• een belangrijke vraag over het onderwerp stellen;
• een probleem noemen;
• een grappig of herkenbaar verhaaltje vertellen;
• iemands persoonlijke ervaring vertellen;
• een aanleiding noemen waardoor de tekst geschreven is - er gebeurde iets, waardoor het logisch was om nu deze tekst te schrijven...

Slot

In het slot rondt de schrijver de tekst af. 

Ook dit kan op verschillende manieren:

Een schrijver kan:

• een samenvatting geven;
• een conclusie trekken;
• antwoord geven op een belangrijke vraag;
• de oplossing voor een probleem geven;
• een advies geven of een oproep doen.

Kernzin

Een alinea is bijna altijd opgebouwd rondom een kernzin, de belangrijkste zin!

Kernzin = de zin die de hoofdgedachte van de alinea bevat

De kernzin is meestal de eerste of laatste zin van de alinea. 

Soms is de tweede zin de kernzin.

De andere zinnen in de alinea...

• zijn voorbeelden van wat er in de kernzin gezegd is

OF

• geven verdere uitleg bij wat er in de kernzin gezegde is.

Wat is een kernzin?

1. De kernzin is de zin die uitleg geeft over het onderwerp
2. De kernzin is de zin die voorbeelden geeft over het onderwerp
3. De kernzin is de zin die het deelonderwerp uitlegt
4. De kernzin is de zin die de hoofdgedachte van de alinea bevat

Dat was heeeeeel veeeeeel informatie!

Sorry.....

Wie weet nog wat we hebben besproken?

Lezen Blok 2

Aan het werk!

We gaan aan de slag met de opdrachten van blok 2: Lezen

Ben je klaar? Dan mag je door naar blok 3: Lezen!