SAMENVATTING BLOED EN LYMFE

• anatomie en fysiologie
• MBO
• Studiejaar 1

SAMENVATTING 

BLOED EN LYMFE

DOEL VAN DE LES

• Bespreken hoofdpunten bloed en lymfe

• Evalueren waar eventueel knelpunten zijn
  

• Evalueren of een en ander begrepen is
  

• Door middel van een quiz controleren of vragen begrepen worden 

INHOUD VAN DE LES

• Bloedcellen
• Immuniteit
• Bloedvatenstelsel
• Hart
• Grote en kleine bloedsomloop
• Lymfevatenstelsel 

Bloed

Wat is een andere naam voor rode bloedcellen?

1. Erytrocyten
2. Leukocyten
3. Trombocyten

Waarin zit hemoglobine?

1. In de bloedplaatjes
2. In de rode bloedcellen
3. In de witte bloedcellen

Wat is een andere naam voor aders?

1. Arteriën
2. Venolen
3. Venen

BLOED

Bestaat uit:

• Ongeveer 55% bloedplasma

• Ongeveer 45% bloedcellen

BLOEDCELLEN

• Erytrocyten = rode bloedcellen

• Leukocyten = witte bloedcellen

• Trombocyten = bloedplaatjes 

RODE BLOEDCELLEN

• Gemaakt in rode beenmerg

( tijdens jeugd ook in de milt)

• Afbraak in milt, lever, rode beenmerg

FUNCTIE RODE BLOEDCELLEN

• Gastransport (zuurstofgas en koolzuurgas) door hemoglobine (ijzerhoudend eiwit)

• Oxyhemoglobine = hemoglobine dat zuurstofgas

vervoert

WITTE BLOEDCELLEN

• Functie: verdediging 

GRANULOCYTEN = WITTE BLOEDCELLEN MET KORREL

• Gemaakt in rode beenmerg

• Kunnen de bloedbaan verlaten en passen dan fagocytose (vertering) toe

LYMFOCYTEN

• Gemaakt in rode beenmerg en lymfeknopen

• Maken antistoffen

BLOEDPLAATJES

• Hierin zit trombokinase = enzym voor bloedstolling

• Bloedplaatjes worden gemaakt in het rode beenmerg 

RODE BEENMERG

Maakt:

• Rode bloedcellen
• Witte bloedcellen (granulocyten en lymfocyten)
• Bloedplaatjes

LYMFEKNOPEN

Maken lymfocyten 

IMMUNITEIT

• Natuurlijk (actief of passief)

• Kunstmatig (actief of passief)

NATUURLIJKE IMMUNITEIT

• Actief door ziek te zijn

• Passief via de placenta (moederkoek) en moedermelk

KUNSTMATIGE IMMUNITEIT

• Actief door inenting met verzwakte/dode ziektekiemen

• Passief door inenting met antistoffen

FUNCTIES BLOED

• Transport van stoffen en gassen

• Warmteverdeling door slagaders

• Homeostase = in evenwicht houden van alle vegetatieve = onwillekeurige functies in het lichaam (= handhaven van een constant inwendig milieu) 

BLOEDVATENSTELSEL

• Slagaders = arteriën

• Aders = venen

• Haarvaten = capillairen

• Hart 

Hoe noemen we de kleine slagaders?

1. Arteriolen
2. Capillairen
3. Venolen

SLAGADERS

• Voeren bloed van het hart AF
• Zijn zuurstofrijk behalve de longslagaders
• Hebben alleen kleppen aan begin van aorta
• Hebben stevige wanden
• Hart is hiervoor een perspomp

ADERS

• Voeren bloed naar hart TOE
• Zijn zuurstofarm behalve de longaders
• Hebben kleppen 
• Wanden zijn dun en slap
• Hart is hiervoor een zuigpomp

HAARVATEN

= verbinding tussen arteriolen en venolen

Hier vindt stofwisseling plaats

BIJZONDERE HAARVATENNETTEN

• In de nieren = glomeruli = helemaal slagaderlijk

• In de longen bij de longblaasjes: alleen gaswisseling

• In de lever = poortader = helemaal aderlijk 

BIJZONDER VAATSYTEEM

Anastomose = verbinding tussen bloedvaten onderling (omleiding)

HART

• Hartwand

• Boezems

• Kamers

• Kleppen 

HARTWAND EN HARTZAKJE

• Epicardium = buitenste laag = elastisch bindweefsel
• Myocardium = middelste laag = dwarsgestreept, onwillekeurig spierweefsel 
• Endocardium = binnenste laag = eenlagig epitheelweefsel = endotheel en elastisch bindweefsel

Hartzakje = pericard

BOEZEMS EN KAMERS

Het hart wordt verdeeld in 2 helften met:

• Boezem (boven)
• Kamer (onder)

Welke helft van het hart is zuurstofrijk?

1. De linker helft
2. De rechter helft

BOEZEMS

Nemen bloed op

De linker boezem van de 4 longaders

De rechter boezem van:

• Bovenste holle ader
• Onderste holle ader
• Kransaders

KAMERS

• Pompen bloed het lichaam in

•  De linker kamer via de aorta = lichaamsslagader

• De rechter kamer via de longslagaders

KLEPPEN

Zitten tussen de boezems en de kamers

en

aan het begin van de aorta

HARTWERKING

• Wisselwerking tussen systole en diastole

• Wordt geregeld door hartcentrum in het verlengde merg (hersenstam)

Wat betekent systole?

1. Ontspanning
2. Spanning

Waardoor wordt het hart zelf gevoed?

1. Door de aorta
2. Door de kransaders
3. Door de kransslagaders

GROTE BLOEDSOMLOOP

Van linkerkamer naar rechterboezem 

KLEINE BLOEDSOMLOOP

Van rechterkamer naar linkerboezem 

Welke slagader komt uit de linker kamer?

1. De aorta
2. De longslagader

Welke aders komen in de rechter boezem?

1. De bovenste holle ader, de longaders en de kransaders
2. De longaders, de onderste holle ader en de kransaders
3. De bovenste holle ader, de kransaders en de onderste holle ader

LYMFE

= vocht dat ontstaat uit het bloed door filtratie (druk) = weefselvocht

LYMFECIRCULATIE

• Start tussen de cellen = weefselspleten dus overal in het lichaam

• Via de spleten komt lymfe in de lymfecapillairen en dan in de grotere lymfevaten

3 GROOTSTE LYMFEVATEN

• Grote borstbuis

• Rechter lymfebuis

• Linker lymfebuis 

GROTE BORSTBUIS

Eindigt in de linker sleutelbeenader

Verzamelt lymfe van:

• benen
• buikorganen
• bovenste deel linker long
• huid van deze gebieden

RECHTER LYMFEBUIS

Eindigt in de rechter sleutelbeenader

Verzamelt lymfe van:

• Rechterhelft hoofd, hals, borst,rug
• Rechterarm
• Hart
• Grootste deel longen
• Huid van deze gebieden

LINKER LYMFEBUIS

Eindigt in de grote borstbuis

Verzamelt lymfe van:

• Linkerhelft hoofd, hals, borst,rug
• Linkerarm
• Huid van die gebieden

CHYLVATEN EN CHYLUS

Chylvaten zijn speciale lymfevaten die chylus = vetten vervoeren

Waar zitten de chylvaten?

1. In de dikke darm
2. In de dunne darm
3. In de endeldarm

FUNCTIES LYMFECIRCULATIE

• Drainage = afvoer van lymfe uit de weefsels naar de sleutelbeenaderen

• Transport

• Afweer door lymfeknopen

AFWEER

Lymfeknopen:

• Maken lymfocyten
• Pakken schadelijke stoffen aan
• Geven vocht terug aan de weefsels

Wat zijn lymfocyten?

1. Rode bloedcellen die zorgen voor gastransport
2. Witte bloedcellen die antistoffen maken
3. Witte bloedcellen die fagocytose toepassen

BELANGRIJKE LYMFEKNOPEN

• Milt

• Amandelen