§4.2 De industriële samenleving

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

§4.2 De industriële samenleving

Deel 1

Woon- en werkomstandigheden

Huiswerk (volgende les)

Schrijf op in je agenda

Maken opdracht 4 t/m 8 van §4.2

Huiswerk (volgende week)

Schrijf op in je agenda

Maken opdracht 4 t/m 12 van §4.2

Uit de vorige les: nakijken

Opdrachten 3, 7 en 9

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

• Je kunt vier voorbeelden noemen van de (slechte) werkomstandigheden van arbeiders
• Je kunt drie voorbeelden noemen van de (slechte) woonomstandigheden van arbeiders
• Wat een klassenmaatschappij is en hoe die verschilt van de standensamenleving

Aan de slag

Lees 'Werken en wonen' van §4.2

Hoe? In stilte

Schrijf 6 voorbeelden op van slechte werkomstandigheden op van arbeiders in je aantekeningschrift

Tijd 5 min

Klaar? Maak opdracht 4 van §4.2

Filmpje

Werken in de fabriek

Charlie Chaplin - Modern Times

00:25

Leg uit waarom dit fragment bij het begrip massaproductie past

00:43

Wat is de taak van de arbeider?

01:20

He veilig is het werk in de fabriek?

110

01:20

Noem twee nadelen van fabriekswerk die in het filmpje terugkomen

Filmpje

Leefomstandigheden van de arbeiders

00:44

Hoe wordt het proces van wegtrekken van het platteland naar de stad genoemd?

Huiswerk (volgende les)

Schrijf op in je agenda

Maken opdracht 4 t/m 8 van §4.2

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

• Je kunt vier voorbeelden noemen van de (slechte) werkomstandigheden van arbeiders
• Je kunt drie voorbeelden noemen van de (slechte) woonomstandigheden van arbeiders
• Wat een klassenmaatschappij is en hoe die verschilt van de standensamenleving

§4.2 De industriële samenleving

Deel 2

Van handelskapitalisme naar industrieelkapitalisme 

Huiswerk (volgende week)

Schrijf op in je agenda

Maken opdracht 4 t/m 12 van §4.2

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

• Wat een klassenmaatschappij is en hoe die verschilt van de standensamenleving

• De belangrijkste verschillen tussen handelskapitalisme en industrieelkapitalisme
• Waarom de overheid niet ingreep om het leven van arbeiders te verbeteren
• Wat enkele belangrijke uitvindingen uit de 19de eeuw zijn

Aan de slag

Maak opdracht 6 van §4.2

Hulp 'Werken en wonen'

Tijd 5 min

Klaar? Maak een aantekening met daarin vier voorbeelden van slechte woonomstandigheden

Klaar? Maak opdracht 5 van §4.2

Klassensamenleving

Een klasse is een groep met hetzelfde inkomen en bezit

Ondernemersklasse

Steeds meer fabrieken betekent steeds meer (rijke) fabriekseigenaren. Zij worden de belangrijkste groep in de samenleving: de gegoede burgerij

Middenklasse

In de steden moet ook veel werk gedaan worden door kleine bedrijven of mensen met een opleiding (winkeliers, onderwijzers, politie). Deze mensen verdienen prima, maar zijn minder rijk dan de gegoede burgerij. We noemen hen de middenklasse

Arbeidersklasse

Door de opkomst van de industrie werken steeds meer mensen in de fabrieken. Door verbeteringen (machines) in de landbouw is daar minder werk en gaan veel boeren in de stad werken als arbeiders

Europa rond 1850:

Kapitalisme verandert de samenleving. Zet de bevolkingsgroepen op de juiste plek in de sociale piramide

Arme boeren, landarbeiders & fabrieksarbeiders

Kooplieden & fabriekseigenaren

Ambachtslieden, winkeliers & kleine boeren

Aan de slag

Maak opdracht 7 van §4.2

Hulp 'Werken en wonen'

Tijd 5 min

Klaar? Maak opdracht 8 van §4.2

Boer Harm en boerin Jenny

Boer Harm en Boerin Jenny maken op hun vrije avonden en in het winterseizoen kleding om te kunnen verkopen. Hierdoor verdienen zij extra geld. Met een spinnenwiel maakt Jenny draden van katoen. Harry weeft dit vervolgens tot lappen stof met een weefgetouw. Uiteindelijk naait Jenny een mooie trui van de stof.

Harm en Jenny verkopen hun gemaakte kleding aan een koopman. Deze koopman verkoopt de kleding voor meer geld op de markt.           Handelskapitalisme

Hoe wordt het werk dat Harm en Jenny in de avonduren en de winter doen genoemd?

Wat zijn de productiemiddelen van Harm en Jenny?

Van wie zijn de productiemiddelen waarmee Harm en Jenny werken?

Arbeiders Johan en Jet 

Johan en Jet werken in een fabriek waar grote machines helpen bij het maken van stoffen. Eén machine maakte garen van ruw katoen. Daarna waren er weefmachines die deze garen tot stof weefden. Jet zorgde ervoor dat alles goed werkte bij deze machines. Johan was verantwoordelijk voor de machine die de lappen stof in een kleurstof deed onderdompelen. Hierdoor kregen de lappenstof een mooie kleur. Uiteindelijk waren er nog naaimachines die de stoffen aan elkaar naaiden om kleding te maken. 

De kleding die met grote machines in grote getalen werden geproduceerd
werden in grote warenhuizen verkocht.              Industrieelkapitalisme 

Zijn de productiemiddelen uit de tekst van Johan en Jet? Leg je antwoord uit.

Kapitalisme

Na 1800 maakt handelskapitalisme plaats voor industrieel kapitalisme

Hierin wordt juist geld verdiend met het maken van producten door grote machines in fabrieken.

Dit gaat het beste met zo min mogelijk bemoeienis van de overheid

Daarom zijn er in de 19de eeuw heel weinig regels voor ondernemers

	Handelskapitalisme	Industrieel kapitalisme
Ontstaat rond
Producten worden gemaakt in
Werkgevers zijn
Werknemers zijn
De grootte van het bedrijf is

Handelskapitalisme wordt vervangen door industrieel kapitalisme. Zet de kenmerken op de juiste plek in de tabel

1800

Fabrieken

Klein bedrijf

Huisnijverheid

Fabrieksarbeiders

Groot bedrijf

Koopmannen

Fabriekseigenaren

1400

Boeren en arbeiders

00:44

Waarom verhuizen deze landarbeiders naar de stad?

02:14

Waarom gaan de mensen niet gewoon in een betere woning wonen?

03:51

Geef voorbeelden van de slechte woonomstandigheden

04:23

Wie kreeg wat betaald?

ƒ6.60 per week

ƒ2.70 per week

ƒ1.80 per week

Welke twee zinnen passen bij het kapitalisme van de 19de eeuw?

De regering bemoeit zich zo min mogelijk met fabrieken

Er zijn wetten die uitstoot van vieze lucht voorkomen

Ondernemers verdienen geld door spullen te verhandelen

Ondernemers produceren goederen en verkopen die met winst

Ondernemers vragen voor spullen allemaal dezelfde prijs

Juiste zinnen

A

B

C

D

E

04:22

Waarom nemen fabrieksbazen graag kinderen aan?

05:28

Omschrijf de
werkomstandigheden

05:55

Waarom accepteren de mensen deze werkomstandigheden?

06:24

1) Fabriekseigenaren betalen  [.................1.................]  loon, want dan kunnen ze meer  [.................2.................]  maken

2) Fabriekseigenaren betalen  [.................3.................]  loon als iemand ziek is, want een zieke  [.................4.................]  geld voor de baas

3) Fabriekseigenaren maken machines  [.................5.................], want anders  [.................6.................]

De slechte werkomstandigheden zijn het gevolg van kapitalisme. Maak de zinnen kloppend.

geen

wel

veel

verdient geen

verdient

producten

brengt het geld op

onveilig

winst

zo min mogelijk

veilig

kost  het geld

Aan de slag

Wat Maak opdracht 9 t/m 12 van §4.2

Hoe Gebruik pagina 28, lees goed

Doel Je snap welke nieuwe uitvindingen gedaan worden

Hulp Werk samen, stel vragen aan de docent

Tijd 15 min

Huiswerk

Schrijf op in je agenda

Maken opdracht 4 t/m 12 van §4.2