4.1 Van stad tot wereldrijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

DE ROMEINEN

4.1 Van stad tot wereldrijk

Ik ben al weleens in Rome geweest:

1. Ja
2. Nee

Waar denk je aan als je aan de Romeinen denkt?

Welke Romeinse keizers ken je?

Wanneer werd Rome een keizerrijk? Vul alleen een getal in:

Welke Romeinse gebouwen ken je?

Julius Caesar liet zich door de senaat tot dictator voor het leven benoemen. Dit vonden veel mensen een slecht idee, uiteindelijk werd Caesar een té grote bedreiging en werd hij in 44 v.Chr. vermoord.

Octavianus (later keizer Augustus) werd de opvolger van Caesar. Hij was door Julius Caesar geadopteerd en werd getraind als opvolger van de dictator. Toen Caesar dood was moest Octavianus zijn best doen om ervoor te zorgen dat de Romeinse bevolking én de senaat achter hem stonden. Hij gebruikte hiervoor handige trucs: hij liet Caesar heilig verklaren en vertelde verhalen over zijn goddelijke voorouders (Venus, Mars, Apollo en natuurlijk Caesar zelf)

De goddelijke komeet

Tijdens de uitvaart van Julius Caesar zou er een grote vuurbol aan de hemel zichtbaar zijn geweest. Octavianus/Augustus zei dat dit de ziel van de heilige Julius Caesar was die opsteeg naar de hemel. Dit was een teken van de goden: Caesar was heilig en Octavianus was zijn opvolger!

Munten van Augustus

Munten waren een handige manier om korte propaganda te verspreiden. Op deze munt zien we aan de rechterkant een plaatje van de komeet met de tekst 'Divus Iulius' = heilige Julius (Caesar). Aan de linkerkant staat 'Caesar Augustus' = de titel die Octavianus zichzelf gaf. 

4.1 VAN STAD TOT WERELDRIJK

Leerdoelen

• Ik kan vertellen hoe de Romeinse republiek werd bestuurd.
• Ik kan uitleggen onder welke omstandigheden de republiek een keizerrijk werd.

De Etrusken

Toen Italië nog gedeeltelijk een kolonie van de Grieken was, woonden in het oude Rome een bevolkingsgroep die we nu de Etrusken noemen. Rome was nog niet echt een stad, eerder een klein dorp tussen zeven heuvels. 

Romulus en Remus: de koningen

Volgens de legende zou Rome zijn gesticht in 753 v.C. door de broers Romulus en Remus die waren opgevoed door een wolvin. Ze zouden de kinderen van Mars (Grieks: Ares) zijn. Romulus doodde Remus en werd de eerste koning van Rome. 

De Republiek

De Romeinse bevolking was klaar met de gewelddadige koningen die vaak werden gezien als tirannen. Daarom werd in 509 v.C. de laatste koning verdreven en de republiek gesticht. Romeinse mannen mochten voortaan stemmen wie er in de volksvergadering kwam. Er was geen echte democratie. De meeste macht lag bij de senaat en dat waren 300 mannen uit rijke families. 

De Keizertijd

In 44 v.C. kreeg een legeraanvoerder (Julius Caesar) zoveel macht dat hij de senaat dwong om hem te benoemen tot alleenheerser (dictator). Caesar kwam uit een rijke Romeinse familie. Twee maanden later werd hij vermoord. Er ontstond een burgeroorlog die werd gewonnen door zijn adoptiezoon Octavianus. Hij werd de nieuwe alleenheerser en in 27 v.C. kreeg hij de titel Augustus van de senaat. Voortaan noemde hij zichzelf Caesar Augustus en elke keizer na hem gebruikte deze namen. 

Romeinse rijk in drie fases:

• Lang geleden was Rome een koninkrijk. In 753 v.C. stichtten Romulus en Remus de stad Rome. Romulus werd de eerste koning van de stad.
•  In 509 v.C. werd de laatste koning verdreven. Mensen waren deze koningen beu! Rome was vanaf nu een republiek, een staat zonder vorst met een volksvergadering. Mensen mochten stemmen wie er in de senaat kwam. 
• In 44 v.C. dwong Caesar de senaat om hem dictator te noemen. Hij werd twee maanden daarna vermoord. Zijn adoptiezoon Octavianus maakte van Rome in 27 v.C. een keizerrijk. Hij werd de eerste keizer en kreeg de titel Augustus (de Verhevene).

Het bestuur van Rome

De Romeinse republiek

• Rome was rond 500 v.C. een stadstaat met een wrede koning
  
• De koning werd weggejaagd en Rome werd een republiek
  
• De republiek werd bestuurd door de adel (aristocratie)
  
• Zij namen besluiten in de senaat.
  

Een staat zonder koning

Italië veroverd 

Uitbreiding van het rijk

Galië veroverd en een deel van Noord-Afrika

Het Romeinse rijk in 3 continenten

Het bestuur van Rome

Burgeroorlogen

• Legeraanvoerders waren jaren met soldaten op pad en betaalden hen
  
• Soldaten waren trouw aan hun leiders die steeds machtiger werden
• Sommige leiders gingen zich verzetten tegen de senaat, dit leidde tot oorlog. Zo'n oorlog binnen een staat is een burgeroorlog

Het bestuur van Rome

Julius Caesar

• Eén van deze legeraanvoerders was Julius Caesar
  
• Hij had Frankrijk, België en Zuid-Nederland veroverd
  
• Het begon bij het oversteken van de Rubicon
  
• Hij werd dictator (tiran), maar werd vermoord door vijanden
  

Kaart

Het bestuur van Rome

Keizer Augustus

Na Caesars dood kwam er weer een burgeroorlog

Deze werd gewonnen door Octavianus, Caesars achterneef

Hij kreeg de titel Augustus (de verhevene)

Hij maakte een eind aan de republiek en werd de eerste keizer

Hij stond al een god boven de mensen, hij was verheven

Rome was nu een keizerrijk. De keizer had alle macht en was een soort van koning.

Pax Romana

• Octavianus/Augustus regeerde lang (meer dan 40 jaar)
• Was de eerste keizer van het rijk
• Riep de Pax Romana (Romeinse vrede) uit
• Verbeterde de infrastructuur en maakte Rome mooier
•  'Ik vond Rome in baksteen en liet het achter in marmer'

Huiswerk:

Lees §4.1 door en maak een samenvatting (let op: 'Oorlog met Carthago' mag je overslaan)

Maak daarna de volgende opdrachten van paragraaf 4.1:

 1, 2, 4, 6, 10 en 11 

Waarom werd Julius Caesar vermoord?

1. Hij was een slechte keizer
2. Hij werd te machtig
3. Hij had de keizer beledigd
4. Hij had een veldslag verloren

Wat is de juiste volgorde over het bestuur van het Romeinse Rijk?

1. koninkrijk-republiek-keizerrijk
2. republiek-keizerrijk-koninkrijk
3. keizerrijk-koninkrijk-republiek
4. koninkrijk-keizerrijk-republiek

Julius Caesar was de eerste keizer van het Romeinse Rijk

1. Waar
2. Niet waar

Wat betekent de titel 'Augustus'

1. De verhevene
2. Dictator voor het leven
3. Keizer van het Romeinse rijk
4. Redder van de Republiek

Hoe noemen we de raad van 300 mannen die het bestuur van Rome bepaalden?

3.1 VAN STAD TOT WERELDRIJK

Leerdoelen

• Ik kan vertellen hoe de Romeinse republiek werd bestuurd.
• Ik kan uitleggen onder welke omstandigheden de republiek een keizerrijk werd.