kennismakingsles gouden eeuw

• Geschiedenis
• Kunstzinnige oriëntatie
• Basisschool
• Groep 7

kennismakingsles gouden eeuw

kennismakingsles gouden eeuw

Hoi allemaal!

Welkom bij deze les over de gouden eeuw.

1

Ik ben Sterre. 

En ik ben de digitale gids voor het

 

Zeeuws Maritiem MuZEEum

2

Ja, MuZEEum; niet Museum. :-)

3

Deze les is de eerste uit een korte serie.

En de titel is:

4

Deze les is vooral ook een les waarin we veel gaan doen!

Zullen we daar alvast even mee gaan beginnen?

5

Hoe heten jullie eigenlijk allemaal?

1

Waar denken jullie eigenlijk aan als jullie aan het woord goud denken?

Probeer zoveel mogelijk antwoorden te bedenken.

2

Ha! Aangenaam kennis met jullie te maken!

1

-Ondertussen in het MuZEEum-

1

2

3

4

5

En nu weer terug naar sterre.

6

Hmmmm.

Interessante ideeën over goud!

1

Daar gaan we een beetje mee verder.

Nu komt er een opdracht voor in de klas.

2

Bij deze opdracht krijgen jullie afbeeldingen te zien en een aantal stellingen.

Wie heeft er een idee wat een stelling is?

3

Je krijgt zometeen een aantal stellingen te zien samen met een afbeelding.

bijvoorbeeld de stelling:

- lezen is het allerleukste wat er is -

4

-Lezen is het allerleukste wat er is -

Daar ben je het misschien wel mee eens of oneens.

Of twijfel je, dat kan ook. 

5

-Lezen is het allerleukste wat er is -

Als je het eens bent met de stelling = ga je rustig staan.

Als je het oneens bent met de stelling = Blijf je lekker zitten.

Als je twijfelt = Dan steek je allebei je handen in de lucht!

6

Ha en mijn vraag aan jullie docent is: 

Om dan enkele leerlingen uit te kiezen zodat ze uit kunnen leggen waardoor ze denken dat ze het ermee eens of oneens zijn!

7

Ik zal op elke pagina herhalen wat je kan doen.

8

Ok, dit is de eerste afbeelding.

En de eerste stelling is:

Dit schip hoort bij de gouden eeuw.

Zijn jullie het hiermee eens of oneens?

1

Als je het eens bent met de stelling = ga je rustig staan.

Als je het oneens bent met de stelling = Blijf je lekker zitten.

Als je twijfelt = Dan steek je allebei je handen in de lucht!

Op het eind van de les staan alle afbeeldingen met een uitleg.

Nu gaat het erom wat jullie zelf denken.

i

De tweede stelling is:

Van handel wordt iedereen rijk.

Zijn jullie het hiermee eens of oneens?

2

Als je het eens bent met de stelling = ga je rustig staan.

Als je het oneens bent met de stelling = Blijf je lekker zitten.

Als je twijfelt = Dan steek je allebei je handen in de lucht!

=

De derde stelling is:

1 kilo van deze kruiden was in de gouden eeuw duurder dan 1 kilo goud.

Denken jullie wel of niet?

3

Als je denkt; wel = ga je rustig staan.

Als je denkt; niet = Blijf je lekker zitten.

Als je twijfelt = Dan steek je allebei je handen in de lucht!

Deze afbeelding hoort ook bij de gouden eeuw.

De vierde stelling is:

Mensen kunnen ook handelswaar zijn.

Zijn jullie het hiermee eens of oneens?

4

Als je het eens bent met de stelling = ga je rustig staan.

Als je het oneens bent met de stelling = Blijf je lekker zitten.

Als je twijfelt = Dan steek je allebei je handen in de lucht!

De Gouden eeuw was ook een tijd waar er heel veel oorlog door en tegen Nederland werd gevoerd.

Toen heette Nederland: 

de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

5

De vijfde stelling is:

Van oorlog kan je heel rijk worden.

Wat denken jullie? Wel of niet?

5a

Als je denkt; wel = ga je rustig staan.

Als je denkt; niet = Blijf je lekker zitten.

Als je twijfelt = Dan steek je allebei je handen in de lucht!

Doordat de Republiek de oorlog tegen Frankrijk, Engeland, Münster en Keulen bijna verloor brak in 1672 het rampjaar uit.

Er word vaak gezegd dat dit rampjaar het einde betekende van de gouden eeuw.

6a

Deze oorlogen had de republiek met landen als:

Spanje (de Tachtigjarige oorlog),

Engeland (2 keer)

Frankrijk, Engeland, Münster en Keulen.

6

De zesde stelling is:

Van oorlog kan je heel arm worden.

Wat denken jullie?

6b

Als je denkt; wel = ga je rustig staan.

Als je denkt; niet = Blijf je lekker zitten.

Als je twijfelt = Dan steek je allebei je handen in de lucht!

=

En de laatste stelling is:

Van geld word je gelukkig.

7

Als je denkt; wel = ga je rustig staan.

Als je denkt; niet = Blijf je lekker zitten.

Als je twijfelt = Dan steek je allebei je handen in de lucht!

=

Nu zijn we klaar met de stellingen!

Weten jullie nog wat er op de afbeeldingen bij de stellingen stond?

Wat kunnen jullie opnoemen?

1

Al deze onderwerpen hoorden bij de gouden eeuw!

overgang

deel 2, de kern

In deze 70 jaar werd er door sommige mensen heel veel geld verdiend, was Nederland heel machtig en veranderde er veel.

Dit kan je nog in van alles zien!

2

In bijvoorbeeld de grachten die aangelegd konden worden.

3

Of de schilderkunst. 

4

En nog veel meer.

Maar hoe zat dat dan met die rijkdom?

Waren alle Nederlanders dan ineens rijk?

7!

En bij gebouwen als het Koninklijk Paleis op de Dam in Amsterdam.

Maar ook bijvoorbeeld in herenhuizen, kastelen, kerken en stadsmuren.

5

De gouden eeuw duurde ongeveer 70 jaar.

Dat is van 1602 tot 1672.

(Dat is wel 350 jaar geleden!)

1

Maar ook op het gebied van nieuwe technieken en wetenschap.

(wat denken jullie dat je hier kan zien?)

6

Naar die vraag of alle Nederlanders toen rijk waren gaan we nu kijken,

dus:

Ha!

Het is tijd voor de tweede opdracht!

1

Hiervoor hebben jullie een potlood en papier om op te schrijven nodig.

2

Jullie krijgen zometeen een afbeelding te zien.

Op die afbeelding staan een aantal personen.

Kies zelf één van die personen, dit hoef je niet te overleggen.

3

Probeer je voor te stellen dat je die persoon bent!

4

Klaar ervoor?

5

Dus nogmaals:

Kies één van deze personen en stel je voor dat je die persoon bent!

0

Schrijf op wie je hebt gekozen.

Nu je je voorstelt dat je die persoon bent:

Hoe heet je?

1

Wat zie je?

2

Wat hoor je?

3

Hoe voel je je?

4

Waar ben je over na aan het denken?

5

Is er iets waar je bang voor bent?

6

Is er iets wat je tegen de andere personen op het schilderij wil zeggen?

7

Wat denk jij dat er op het briefje staat?

8

Wat denken jullie nu van het schilderij?

Wat vertelt het ons over arm en rijk?

1

Een van die mensen die heel erg rijk werd in die tijd was Cornelis Lampsins.

Met zijn broer Adriaen had hij een rederij, 

(een bedrijf wat schepen heeft en hiermee handel drijft), 

en een fabriek voor touw.

2

Cornelis was zo succesvol met zijn handel dat hij zelfs baron mocht worden van Tobago: een eiland bij Zuid Amerika...

Ook liet hij een heel groot en duur huis bouwen in Vlissingen.

In dat huis zit het MuZEEum nu.

Dat zie je de volgende les!!

3

Ze waren zo rijk dat er zelfs een Vlissings gezegde is:

Al had hij het geld van Lampsins, hij zou het er nog doorheenjagen.

(over mensen die veel geld verspillen).

4

Maar handelaren als Cornelis hadden veel mensen nodig om voor ze te kunnen werken.

Sommige schepen hadden wel 300 bemanningsleden nodig (dat waren vooral de oorlogsschepen).

1

Dat waren zoveel mensen dat er een groot tekort was aan bemanningsleden!

Daarom namen ze iedereen aan die ze konden krijgen.

2

Door de oorlogen in Europa en de plotselinge groei van Nederland kwamen er veel mensen naar Nederland als vluchteling of immigrant.

3

Deze mensen mochten meestal het zware werk en kwamen dus op de schepen terecht.

Maar ook ander zwaar werk zoals het graven van de grachten of werken op het platteland.

En hier verdienden ze maar weinig geld mee....

  

4

-Ondertussen in het MuZEEum-

1

2

3

4

Hoe oud denken jullie dat je moest zijn om mee te mogen varen?

2

Oh! Jullie hebben Michiel en Anna al ontmoet!

1

1. 11-12 jaar
2. 15-16 jaar
3. 17-18 jaar
4. 20-21 jaar

Nu volgt er een korte film!

4

Ze Heetten de:

VOC (Vereenigde Oost-Indische Compagnie)

&

WIC (Geoctroyeerde West-Indische Compagnie)

3

Vanuit Nederland werd over de hele wereld gevaren.

Er werden zelfs twee unieke bedrijven opgericht hiervoor.

2

Michiel was 11 jaar toen hij voor het eerst ging varen. 

En met hem vele andere kinderen 

(maar dan vooral kinderen uit de armste gezinnen of uit een weeshuis).

1

De VOC is het allerbekendste geworden.

Maar in Zeeland was de WIC net zo belangrijk.

1

Cornelis Lampsins was zelfs een van de WIC regenten in Zeeland.

Maar de WIC voer niet op Indonesië 

maar juist op Afrika en Amerika (vandaar West-Indische compagnie).

2

-Ondertussen in het MuZEEum-

1

2

3

4

Beeld je in dat je in de gouden eeuw leeft en je op reis bent naar een ver land.

Wat zou jij dan schrijven of tekenen voor iemand die heel belangrijk voor je is en je misschien al heel lang niet gezien hebt?

2

Dit is onze laatste opdracht samen!

1

Schrijf een brief of maak een tekening aan iemand die belangrijk voor je is. (Een combo mag natuurlijk ook!).

Laat het woord goud hierin voorkomen.

3

Op de volgende pagina kan je een foto uploaden van jou brief/tekening.

4

Jullie brief/tekening/brief+tekening!

De volgende keer zien we elkaar in het muZEEum.

2

En daarmee sluiten we deze eerste les af!

1

Tof dat jullie meegedaan hebben. Tot dan!

3

Extra informatie en bronvermelding bij alle afbeeldingen:                   

(Door erop te klikken kan je ze vergroten)

Voettocht van tot slaaf gemaakten naar de kust

bron

i

Dit is het oorlogsschip de Zeven Provincieën.

Een schip van 46 meter lang met wel 500 man bemanning aan boord.

De foto is van een houten model, het echte schip bestaat al lang niet meer.

bron: Zeeuws Maritiem MuZEEum

i

Het wapen van zeeland samen met goden, handelswaar en visserij.

Op deze afbeelding staan Romeinse goden die met de scheepsvaart te maken hebben:

Neptunus: god van de zee, Mercurius; god van de handel en Demeter: godin van het graan en de landbouw.

Dit beeld komt uit ongeveer 1690-1696.

Bron: zeeuws archief

i

Links naar rechts: Kaneel, Peper, kruidnagel, Foelie, Nootmuskaat

Sommige kruiden waren in de gouden eeuw zo duur dat ze per kilo meer waard waren dan een kilo goud! Daar komt het woord -peperduur- vandaan!

i

Koninklijk Paleis Amsterdam.

Gebouwd tussen 1648 en 1655 als stadhuis van Amsterdam.

Architect: Jacob van Campen

Fotograaf: Diego Delso, 2016

bron

i

Artilleriewerkplaats; een plek waar kanonnen en geweren werden gemaakt. (Op de achtergrond zie je een belegering gaande).

Prent van Jan van der Straet, uitgegeven door Phillips Galle, (1589-1593)

Bron Rijksmuseum Amsterdam

i

schilderij: Het beleg van Coevorden in 1672, (1672-1682)

Pieter Wouwerman.

Het beleg van Coevorden is een gevecht dat plaats vindt tijdens het rampjaar van 1672. Coevorden werd binnen een half jaar tijd 2x belegerd. 

Bron Rijksmuseum Amsterdam

i

schilderij: Zeeslag bij Solebay 1672, (1675), Willem van de Velde de Jongere

Dit was de eerste zeeslag uit de derde oorlog met Engeland. Je ziet het schip de Royal James in de brand staan. 

Bron Scheepsvaartmuseum Amsterdam

i

Amsterdamse gracht, 2017

Bron

i

Verschillende munten (Florijnen en Guldens) uit de periode rondom de gouden eeuw.

bron 1

bron 2

bron 3

bron 4

i

Schilderij: Michiel de Ruyter en zijn familie, 1662.

Juriaen Jacobsz.

Bron: Rijksmuseum / Zeeuws Maritiem MuZEEum

i

collage van uitvindingen en scheepswerf. (van links naar rechts naar onder)

Uitvindingen:

Antoni van Leeuwenhoek - microscoop (1670)

Christiaan Huygens - Slingeruurwerk (1657)

Christiaan Huygens - Telescoop zonder buis (1655)

scheepswerf

Admiraliteitswerf van Vlissingen, 1780, Jan Arends

Zeeuws Maritiem MuZEEum

i

Extra informatie bij alle afbeeldingen:                   (Door erop te klikken kan je ze vergroten)

Schilderij: Annetje van Gelder.

Ferdinand Bol

Annetje of Anna van Gelder was de derde en laatste vrouw van Michiel de Ruyter. Zij was een ervaren schippersweduwe die actief was als zakevrouwe.

Bron: Zeeuws Maritiem MuZEEum

i

schilderij: Adolf en Catharina Croeser aan de oude Delft (1655)

Jan Steen.

Ook wel: de burgemeester van Delft en zijn dochter genoemd.

Adolf Croeser was een rijk graanhandelaar die Jan Steen kende en hem waarschijnlijk uit de schulden geholpen heeft.

i

Prent: Schepen op de rede van Vlissingen, 1628.

Originele schilder; Abraham de Verwer.

Bron: Zeeuws Archief

i

_{Michiel Adriaenszoon de Ruyter.}

_{Ferdinand Bol}

_{Waarschijnlijk de beroemdste admiraal die Nederland ooit gekend heeft. Hij was jarenlang actief als schipper en werd uiteindelijk admiraal van de Nederlandse vloot.}

_{Bron: Zeeuws Maritiem MuZEEum}

i

Video: Wat is de Gouden Eeuw?

NPO Zapp, 2022

Presentator: Nizar El Manouzi

Bron: youtube

i

schilderij: Cornelis Lampsins, maker onbekend, ongeveer 1655.

bron: Zeeuws Maritiem MuZEEum

i