herhaling theorie tekstbegrip v5

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

check je kennis van de theorie

leerdoelen zijn herkennen/benoemen van:

- tekststructuren 

- soorten verbanden en signaalwoorden

- functies van tekstgedeelten

tekststructuren

1 Basis                                   inleiding - kern - slot [35]

2 delen van een tekst     vaste tekststructuren [39] 

3 op alineaniveau             functies van tekstgedeelten [46] 

4 op zinsniveau                 verbanden + signaalwoorden [33, 34]

1. basiskennis. Noem een functie die de inleiding kan hebben.

1. basiskennis. Welke manieren om de tekst af te sluiten ken je?

vaste tekststructuren

Teksten bouw je zo op dat er een samenhangend geheel ontstaat. Afhankelijk van tekstdoel en onderwerp heeft een tekst een bepaald structuur of een mengvorm van structuren.  

Sleepvraag: 

Sleep de juiste inleiding naar de juiste tekststructuur

argumentatie-

structuur

aspecten-

structuur

probleem/

oplossing-

structuur

verklarings-

structuur

voor- en

nadelen-

structuur

inleiding:

stelling,

standpunt

inleiding:

samenvatting van de verschillende onderdelen

inleiding:

probleem

inleiding:

bepaald

verschijnsel

inleiding:

vraag

of 

stelling

verschijnsel- verklaring structuur

verschijnsel- bespreking structuur

Vriendschap is een kwestie van geven en nemen. Er zijn drie sleutelwoorden voor vriendschap. Vertrouwen, want we zoeken in een vriend iemand die naast ons staat in het leven. Humor, want een goede vriend is vaak iemand met wie je na een woord al in lachen uitbarst. Stabiliteit, want in een goede vriendschap blijft het gevoel van saamhorigheid lang bestaan. 

voor-en nadelen structuur

argumenten structuur

Is het wel handig om een griepinjectie te halen? 

Het voordeel hiervan is, is dat het gratis is. 

Eén van de nadelen van de griepinjectie is, is dat de bacteriën resistent worden en er kan zich een nieuwe variant van de griep vormen. Gezien de nadelen is het voor mij niet handig om een griepinjectie te halen. 

verleden-nu-toekomst structuur

verschijnsel-bespreking structuur

verleden-heden structuur

De muziekstijl hiphop heeft zich door de jaren heen ontwikkeld. Hiphop is een culturele beweging die is ontstaan in de jaren 70 in New York. Tegenwoordig is hiphop een aanklacht tegen de samenleving in het algemeen. 

Als we kijken hoe de ontwikkeling van hiphop is geweest, kunnen we ervan uitgaan dat deze muziekstijl in de toekomst heel populair zal worden onder jongeren.

functiewoorden

Functiewoorden geven aan welke functie een of meerdere alinea’s hebben ten opzichte van een andere alinea..

Welk functiewoord past bij dit tekstdeel:
De scholen zeggen dat leerlingen geen behoefte hebben om Fries te krijgen, maar uit het onderzoek blijkt dat 33% van de leerlingen Fries als moedertaal heeft en graag meer Fries onderwijs wil.

1. aanleiding
2. argument
3. probleemstelling
4. weerlegging

Dat wat de schrijver tot het schrijven van de tekst aanzette.

1. anekdote
2. tegenwerping
3. conclusie
4. aanleiding

Een goede raad

1. argument
2. afweging
3. aanbeveling
4. verklaring

Nadenken over wat het beste is

1. afweging
2. relativering
3. constatering
4. conclusie

De schrijver legt uit waarom iets is zoals het is.

1. argument
2. verklaring
3. conclusie
4. voorwaarde

Wat is de juiste omschrijving bij het functiewoord?

stelling

argument

weerlegging

samenvatting

conclusie

aanleiding

definitie

voorbeeld

constatering

uitwerking

reden om nu een tekst te schrijven over het onderwerp

omschrijving van wat er met een bepaald verschijnsel wordt bedoeld

beschrijving van één concreet geval

er wordt een verschijnsel/ontwikkeling vastgesteld

er wordt extra informatie gegeven over het onderwerp

Iemand doet een bewering over het onderwerp (niet feitelijk)

reden waarom iemand iets vindt

argument van ander wordt ontkracht

beknopte navertelling

slotgedachte obv voorgaande

Vandaag begint voor de meeste universiteiten het academisch jaar. Met plechtig ritueel openen de universiteiten het collegejaar. Op het programma staan tradities, lezingen, muzikale intermezzo’s en het uitreiken van prijzen.

Echter, sommigen zijn niet in de wieg gelegd om altijd maar door te studeren. Zij kunnen niet meedoen aan de studentenverenigingscultuur. Laatst zat ik in de trein met een medewerker van de NS. Hij was storingsmonteur en vertelde over de opleiding die hij had gedaan. Bij het opleidingsinstituut van de NS had hij geleerd hoe onderdelen van treinen vervangen moesten worden. Een mbo niveau twee opleiding.

Dit wordt in onze samenleving helaas te weinig onderkend. Als je niet zo ‘slim’ bent, moet je naar het (v)mbo of praktijkonderwijs. Zogenaamd ‘minderwaardige’ onderwijsvormen. Na die scholen word je immers ‘lager’ of ‘middelbaar’ opgeleid, en daarmee minder goed dan ‘hoger’ opgeleiden. Te vaak leeft onder de leerlingen en hun ouders het idee dat zij nooit succesvol zullen worden. Daarom streven ouders naar een havo- of vwo-opleiding voor hun kind, want dat is wél goed voor zijn of haar toekomst. Dit terwijl 71 procent van de beroepsbevolking lager of middelbaar opgeleid is. Is het niet verschrikkelijk dat we zo’n grote groep op deze manier wegzetten?

anekdote

conclusie

aanleiding

probleemstelling

voorbeeld

verklaring

argument

definitie

oplossing

weerlegging

alineaverband en signaalwoord

Een signaalwoord maakt duidelijk wat de functie van de alinea's ten opzichte van elkaar is en hoe zinnen met elkaar in verband staan.

Welk signaalwoord hoort bij het tekstverband toelichting?

1. ten eerste
2. denk hierbij aan
3. al met al
4. om te beginnen

Welk signaalwoord hoort bij het alineaverband redengevend?

1. immers
2. dus
3. mits
4. waarmee

Omdat het glad is, ga ik lopend naar school. Welk zinsverband?

1. doel-middel
2. tegenstelling
3. voorwaardelijk
4. redengevend

Antwoorden Stem oppassword-boekentrailer

nu > chronologisch verband

dus > concluderend verband

maar > tegenstellend verband

als > (zodra) chronologisch verband

na > chronologisch verband

en > opsommend verband

terwijl > chronologisch verband

 Hoe noem je woorden die wijzen op een 

 verband tussen zinnen of alinea’s?

 Vraag 2 van 10

1. trefwoorden
2. synoniemen
3. signaalwoorden
4. uitdrukkingen

 Hoe mag je signaalwoorden ook noemen?

 Vraag 3 van 10

1. verbindingswoorden
2. verwijswoorden
3. synoniemen
4. werkwoorden

  Om welk tekstverband gaat het in zin 2?

1. volgorde in tijd
2. opsomming
3. reden
4. conclusie

 Opdracht 2: lees de tekst en beantwoord daarna vragen

 Welk rood signaalwoord in de tekst wijst op een tegenstelling?

  Op welk tekstverband dat begint met een R wijst het signaalwoord omdat?

wat heb je geleerd? Noteer welke elementen je nu echt beheerst.