Ethiek - 13. Vrijheid en verantwoordelijkheid: Nagel

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thomas Nagel

Thomas Nagel

1937

We houden mensen verantwoordelijk voor uitkomsten van handelingen die beïnvloed zijn door morele mazzel of morele pech.

Morele mazzel/pech

1. Constitutieve morele mazzel/pech

2. Morele mazzel/pech door huidige levensomstandigheden

3. Morele mazzel/pech door feitelijke gevolgen van de handeling

4. Morele mazzel/pech door hoe je wordt bepaald wordt door gebeurtenissen uit het verleden

Constitutieve morele mazzel of pech

Aan karaktereigenschappen kun je niets doen.

Dat kan ervoor zorgen dat je soms handelt zonder dat je daar invloed op hebt.

Toch veroordelen/beoordelen we mensen om deze handelingen.

Vind jij dat mensen moreel beoordeeld mogen worden op basis van karaktereigenschappen? Leg je antwoord uit.

Morele mazzel of pech door huidige levensomstandigheden

De plek waar je nu leeft kan invloed hebben op de handelingen die je doet of juist niet doet!

Wat weet je nu van geluk in levensomstandigheden?
(voorbeelden)

Morele mazzel of pech door feitelijke gevolgen van je handeling

Voor onze morele beoordeling van mensen en handelingen maakt het verschil of de handeling feitelijk goede of slechte gevolgen hebben.

---

Je hebt geen controle over hoe de situatie zal uitpakken.

Je zou ook kunnen stellen dat Hitler morele mazzel heeft gehad. Door de oorlog zijn er veel medische ontwikkelingen en uitvindingen gedaan. Ben je het hiermee eens of oneens? Licht je antwoord toe.

Actorspijt

Spijt die je kunt voelen over iets dat je hebt veroorzaakt, zonder dat je er schuldig aan bent.

Voor iemands verjaardag geef je een taart, waar (onopvallend) pinda's in zitten. De persoon die de taart eet heeft een pinda-allergie waar jij niets vanaf wist. De persoon stikt. Ben jij schuldig? Was dit morele pech? Is het actorspijt?

1. Ik ben schuldig
2. Het is morele pech
3. Ik heb actorspijt

Morele mazzel of pech door hoe je bepaald wordt door gebeurtenissen uit het verleden

Is er in het verleden iets gebeurd wat jou heeft gevormd?

Heeft deze vorming invloed op jouw wil?

Dan kun je spreken van morele mazzel of morele pech!

Heb je controle over je eigen wil?

Wat bedoelt Thomas Nagel met "moreel geluk" of "morele pech"?
Welke vier soorten moreel geluk onderscheidt Nagel, en wat houdt elk type in?
Hoe verschilt moreel geluk door feitelijke gevolgen van moreel geluk door levensomstandigheden?

A1. Wat bedoelt Thomas Nagel met "moreel geluk" of "morele pech"?
A2. Welke vier soorten moreel geluk onderscheidt Nagel, en wat houdt elk type in?

A3. Hoe verschilt moreel geluk door feitelijke gevolgen van moreel geluk door levensomstandigheden?

B1. Stel je voor dat een brandweerman heldhaftig een gezin redt uit een brand, maar alleen omdat hij toevallig op het juiste moment langsreed. Hoe zou Nagel dit voorbeeld van moreel geluk verklaren?
B2. Hoe zou Nagel de situatie beoordelen waarin een persoon in een corrupte samenleving opgroeit en daardoor moreel twijfelachtige keuzes maakt, in vergelijking met de deugdenethiek van Aristoteles?

C1. Vergelijk de visie van Thomas Nagel op moreel geluk met de deontologie van Kant. Hoe verschilt hun opvatting over de rol van omstandigheden en gevolgen in morele verantwoordelijkheid?