V4 T4 evolutie BS 1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Evolutie

Basisstof 1 t/m 7

Basisstof 1

- Je weet uit welke periode de eerste levende organismen op aarde stammen

- Je kunt het ontstaan van prokaryoten en eukaryoten beschrijven

- Je kunt het ordeningssysteem van organismen beschrijven en toepassen

Hoeveel jaar geleden is ongeveer het eerste leven op aarde ontstaan?

1. 4,6 miljard jaar geleden
2. 3,8 miljard jaar geleden
3. 670 miljoen jaar geleden
4. 5 miljoen jaar geleden

Het ontstaan van de aarde 

in 24 uur

4, 6 miljard 

4,6 miljard jaar	00:00 uur	Ontstaan Aarde
4,1 miljard jaar	02:24 uur	Eerste leven
3,5 miljard jaar	05:22	Fotosynthese in cyanobacteriën
1,85 miljard jaar	21:47	Eukaryoten
1,7 miljard jaar	21:58	Meercellig leven
0,38 miljard jaar	23:33	Eerste dieren op land

In den beginne...

• Aarde 4,8 miljard jaar oud, geen leven mogelijk door hoge temperatuur en meteoriet inslagen
• 3,8 miljard jaar geleden eerste eenvoudige vormen van leven
• 3 miljard jaar geleden atmosfeer andere samenstelling, zoals bij vulkaanuitbarsting

Water

• Gedeeltelijk afkomstig van ijzige kometen
• Waterstof condenseert en vormt wolken
• Zware regens duurden 20 miljoen jaar en koelden langzaam aardoppervlak af
• Hele aarde bedekt door ondiepe oceaan

Oersoep

• Oersoep organische en anorganische stoffen, zonlicht, warmte, blikseminslagen
• Organische moleculen organiseerden zichzelf
• Prokaryote (geen celkern) organismen, anaeroob, heterotroof

Organische stoffen worden door organismen gemaakt.

An-organische stoffen zijn in de levenloze natuur aanwezig.

Zuurstof

• 3 miljard jaar geleden
• Cyanobacterien, autotroof
• Toename zuurstof in atmosfeer: 1% -> 20%
• Zuurstofrevolutie zorgde voor eerste grote extinctie
• Aerobe, heterotrofe organismen

• Zelfvoedend.
• Nemen uit omgeving anorganische stoffen (kleine, eenvoudige moleculen) op en maken hier organische stoffen (grote, ingewikkelde moleculen, meerdere C-atomen) van.
  
• Hebben geen andere organismen nodig.
  
• Organismen met chlorofyl (planten en bacteriën)

• Heeft een ander nodig voor voedsel
  
• Nemen organische stoffen op uit andere organismen
  , maken hieruit eigen organische stoffen. 
• Anorganische stoffen die hiervoor nodig zijn worden uit omgeving opgenomen
  
• Meeste bacteriën, archae, schimmels en dieren zijn autotroof

Autotroof

Heterotroof

Eukaryoten

• Door toename zuurstof (ozon) UV straling zon geblokkeerd en respiratie (verbranding) werd makkelijker
• Eukaryoten ontstaan 1,5 miljard jaar geleden door endosymbiose
• Cellen vormen kolonies, specialiseren, en meercelligen ontstaan

Endosymbiose

alleen vwo

Eukaryoten en endosymbiose

Endosymbiose theorie: prokaryoten als organellen

• mitochondrion: verbeterde dissimilatie (afbraak van suiker)
• chloroplast (cyanobacterie): assimilatie (productie van suiker)

Taxonomie

• Domeinen: bacteriën, archaea, eukaryoten
• Domein eukaryoten: schimmels, planten, dieren
• Binaire naamgeving is geslachtsnaam en soortaanduiding

- Geslachtsnaam

- soortaanduiding

- (afkorting ontdekker)

Panthera tigris L.

Panthera leo L.

Binaire

naamgeving

 Aan de slag 

Thema 4 evolutie BS 1 Ontwikkeling van het leven

Opdracht 6, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 18, 19, 20, 21

Eindquiz van deze les

Wat is geen organische stof?

1. C​6​​H​12​​O​6​​
2. H​2​​O
3. C​18​​H​32​​O​2​​
4. C​2​​H​5​​NO​2​​

Welk(e) rijk(en) hebben een celkern?

1. planten, dieren, schimmels en bacterien.
2. dieren, schimmels en bacterien.
3. planten en dieren
4. planten, dieren en schimmels

Welk(e) rijk(en) hebben geen celwand?

1. Schimmels
2. Dieren en schimmels
3. Dieren
4. Bacterien

Welke kenmerken horen bij de schimmels?

1. Geen celkern, wel celwand, heterotroof
2. Wel celkern, geen celwand, autotroof
3. Wel celkern, wel celwand, autotroof
4. Wel celkern, wel celwand, heterotroof

Wat is de Latijnse naam voor het vogelbekdier?

1. Pandion Haliaetus
2. phascolarctos Cinereus
3. equus quagga
4. Ornithorhynchus anatinus