Oncologie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Oncologie - algemene kennis

Wat zijn jouw ervaringen met kanker?

Tumor is de latijnse benaming voor

1. Pijn
2. Zwelling
3. Groep cellen
4. Gestoorde functie

Een tumor is van oorsprong een woord uit het Latijn en betekent letterlijk 'zwelling'. Heel vaak wordt de term echter binnen de geneeskunde gebruikt voor een groep cellen.

Tumor

• Een zwelling (vochtophoping in de weefsels) of een gezwel (woekering van cellen)
• Is niet per definitie kwaadaardig
• Cellen delen zich voortdurend gestuurd door DNA. (Foute cellen dus ook.) Als de cel ontregelt raakt dan kan het zijn dat de cel andere informatie krijgt, en verandert de celdeling -> Dit geeft een ongeremde groei van cellen
  

Benigne tumor

• Gezwel groeit niet door andere weefsels heen.
• Kan niet uitzaaien naar andere organen.
• Kan drukken tegen omliggende weefsels/organen.

Voorbeelden:

• verruca = een wrat
• fibroom = steelwrat
  
• poliep = een gezwel op een steeltje (op slijmvlies)
  
• een vleesboom in de baarmoeder
• lipoom = een knobbel van vetweefsel
• keloïd = wildvlees, abnormale toename littekenweefsel
  

Maligne tumor

• Kanker
• Kan in omliggende weefsels en organen groeien.
• Kan uitzaaien.
•  Kankercellen blijven maar delen + negeren signalen om te stoppen met delen en af te sterven.
• Kankercellen kunnen afweersysteem omzeilen.

Voorbeelden:

• Carcinomen: ontstaan uit epitheelcellen (adenocarcinoom, basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom, urotheelcarcinoom)
  
• Hematologische kanker: kwaadaardige afwijkingen van het bloed, de bloedvormende organen (zoals het beenmerg en de milt) en de lymfeklieren.
• Sarcoom: zeldzame en kwaadaardige tumor van het steun- en bindweefsel
     
  
  

Het carcinoom is het meest voorkomende type kanker. Bekende voorbeelden zijn mammacarcinoom (borstkanker), colorectaal carcinoom (darmkanker) en longcarcinoom (longkanker).

Epitheelcellen bedekken de oppervlakten van het lichaam, zowel aan de binnenkant als aan de buitenkant. Zo bestaat de bovenste laag van de huid, de darm en van de mond- en keelholte uit epitheelcellen.

Een sarcoom is een zeldzame en kwaadaardige tumor van het steun- en bindweefsel. Deze vorm van kanker kan bijvoorbeeld ontstaan in:

    spieren
    zenuwen
    vet
    bloedvaten
    lymfevaten
    bindweefsel
    kraakbeen
    bot

Wat weet je over metastase?

Uitzaaiingen = metastasen

Via welke weg?

• Lymfeklieren
• Bloedbanen
• Via afvoerwegen/kanalen organen
• Via weefselvocht (liqour, pleuravocht)

Uitzaaiing (metastase)

Goedaardig gezwel

Kwaadaardig gezwel

Groeit niet door weefsels

Verspreidt zich NIET door het lichaam

Fibroom, keloïd, verruca, lipoom

Kan door omliggende organen en weefsels groeien

Cellen kunnen zich verplaatsen door het lichaam via bloed en lymfe

carcinoom, sarcoom, melanoom

Maligne

Benigne

Wat is de meest voor komende kanker?

1. Huidkanker
2. borstkanker
3. longkanker
4. prostaatkanker

Noem zoveel mogelijk verschillende oorzaken van kanker.

Het ontstaan van kanker

• Meerdere fouten in dezelfde cel heeft tot gevolg dat de cel zich ongecontroleerd gaat delen
• Bij 35 - 50% van de personen die kanker krijgen heeft ongezond leven invloed gehad
• Bij 15-20% van alle personen die kanker krijgen, is de ziekte ontstaan door een virus of bacterie (zoals bij Baarmoederhals-kanker)
• Bij 5% van de personen heeft het deels met aanleg te maken
  

* Carcinogeen of kankerverwekkend betekent dat wanneer men in contact met de stof komt, dit kanker kan veroorzaken. Hoe kankerverwekkender de stof en hoe vaker en intensiever het contact, hoe groter de kans is dat men daadwerkelijk kanker krijgt.

EBV; Epstein Barrvirus

HBV: Hep B (ontsteking v.d. lever)

Ioniserende stralen: Bijv. röntgen 

Een oncogen is een gen dat kanker kan veroorzaken.

HPV: Humaan Pappillova virus

HIV: humaan immunodeficiëntievirus

Bij meisjes is HPV geassocieerd met onder andere ...

1. mammacarcinoom
2. ovariumcarcinoom
3. cervixcarcinoom
4. coloncarcinoom

Noem eens een symptoom van kanker?

10 symptomen!

Mogelijke onderzoeken

• palpatie
• laboratoriumonderzoek
  
• cytologisch onderzoek
• scopie en evt biopt
• röntgenonderzoek
• MRI, CT of PET scan

Als het gewenst is om tijdens een operatie snel een diagnose te stellen, wordt een vriescoupe gemaakt. Dit komt bijv. voor als het voorafgaand aan de operatie onzeker is of een afwijking kwaadaardig is. Ook kan het zijn dat de chirurg tijdens de operatie iets onverwachts tegenkomt. Op dat moment wordt een biopt afgenomen en ter plekke door een analist van het laboratorium bewerkt. Het verwijderde weefsel wordt eerst bevroren. Daarna worden er coupes gesneden die handmatig een HE-kleuring krijgen. De patholoog stelt vervolgens direct de diagnose, op basis waarvan wordt bepaald hoe de operatie verder dient te verlopen.

Welke behandeling?

Curatief -> gericht op genezing

Adjuvant -> toegevoegde behandeling om achtergebleven kankercellen te vernietigen.

Neo-adjuvant -> vooraf aan operatie/bestraling, tumor beter behandelbaar.

Palliatief -> gericht op comfort, verzachtend beleid.

Voorbeeld adjuvant: Hormoontherapie na de chemo, om achtergebleven kankercellen te vernietigen

Voorbeeld neo-adjuvant: Ook een hormoontherapie die gegeven wordt meestal naast de chemo therapie, voorafgaand aan de operatie.

Met welke zorgproblemen krijg je te maken?

• Vermoeidheid
  
• Mondproblemen
  
• Misselijkheid en braken
  
• Koorts en infecties
  
• Huidproblemen
  
• Haarverlies
  
• Pijn
  
• Jeuk
• Emotionele zorg / stemmingswisselingen / depressiviteit / onzekeheid

Welke drie bevolkingsonderzoeken zijn er in Nederland? Onderzoek op ...

Dit heb ik nog gemist in de les