1/9 WS H1 woordraadstrategieën

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Woordenschat

H1

Lesdoel

Aan het einde van deze les:

• ken je zes woordraadstrategieën
• kun je uitleggen hoe je verschillende woordraadstrategieën moet gebruiken
• kun je bij het lezen van een tekst de betekenis van lastige woorden achterhalen door woordraadstrategieën te gebruiken
• kun je de betekenis van een woord raden door een van de woordraadstrategieën toe te passen

Lesplanning

• Korte activiteit
• Wat weet je al/wat weet je nog? 
  
• Instructie
• Werken
  
• Afsluiten
  

Spelen met woorden: rebus

Geef iedereen de kans om de rebus op te lossen: roep je geen antwoorden door de klas, maar doe de rebus het in je hoofd.

• Bekijk eerst de rebus goed en probeer hem in je hoofd op te lossen (schrijf je antwoord eventueel even in je schrift op)
  
• Schrijf je antwoord in de volgende sheet.
  
• Denk aan hoofdletters en leestekens.
  

Schrijf drie dingen op die je
van de vorige les onthouden hebt.

Woord-raad-strategieën

Woord: groep van spraakklanken met een eigen betekenis

Raad: op goed geluk (het juiste) antwoord geven op een vraag; gissen 

Strategie: plan van handelen

Je gaat op een bepaalde manier (strategie) op zoek gaat naar een betekenis (raad) van een woord (een groep spraakklanken met eigen betekenis).

Woordraadstrategie

Een woordraadstrategie is een handige manier om achter de betekenis van een woord te komen:

• synoniem
• omschrijving
• voorbeeld

• tegenstelling

• bekend woorddeel
  
• woordenboek

Welke strategie wordt hier gebruikt?
Als je op jezelf woont, krijg je te maken met allerlei instanties, zoals verzekeringsmaatschappijen, banken en scholen.

1. synoniem
2. tegenstelling
3. voorbeeld
4. omschrijving

Vandaag heb ik amper tijd om boodschappen te doen, terwijl ik gisteren tijd over had.

1. tegenstelling
2. bekend woorddeel
3. omschrijving
4. voorbeeld

Door voor Doortje een milkshake mee te nemen, deed Abel een handreiking om weer vrienden te worden.

1. tegenstelling
2. bekend woorddeel
3. omschrijving
4. voorbeeld

Een samenstelling bestaat uit:

1. een woord+achtervoegsel
2. een woord+voorvoegsel
3. een woord+woord

Welk woord is een samengesteld woord?

1. aardrijkskunde
2. broodmes

ongezond

1. niet
2. zonder

onhandig

1. niet
2. zonder

leugen

oost

raadsel

smaken

Woordraadstrategie synoniem

Zoek naar een synoniem: een ander woord met dezelfde betekenis.

• Exact - Precies
• vreemde snuiter - rare snijboon - zonderling

Vaak vind je als je even verder leest in de tekst een synoniem voor een moeilijk woord dat je niet weet.

Woordraadstrategie omschrijving:

De schrijver geeft al een omschrijving (definitie) van het woord.

• Mijn oma is geholpen aan staar, een aandoening waarbij de lens is vertroebeld.
• Misofonie, mensen die zich ergeren aan bepaalde, op zich onschuldige, geluiden, zoals luid ademen en harde muziek uit oordopjes.

Woordraadstrategie: een voorbeeld zoeken:

Soms staan er in een tekst voorbeelden om onbekende woorden uit te leggen. Je weet dan meteen wat de schrijver bedoelt.

• Bij een voorbeeld vind je vaak de volgende woorden: bijvoorbeeld, zo is er..., zoals, denk maar aan..., neem
• Ook een dubbele punt kan aangeven dat er voorbeelden volgen: 'zij houden van balsporten: voetbal, volleybal, korfbal.'
  

Woordraadstrategie tegenstelling vinden:

• Tegenstellingen zijn woorden die elkaars tegenovergestelde zijn.

• Als je een onbekend woord tegenkomt, kun je soms de betekenis begrijpen doordat er in de tekst een tegenstelling staat.

• Zoek je een tegenstelling? Let dan op de volgende woorden: maar, echter, toch, daarentegen.

Bijvoorbeeld:
Goedkoop - duur
begrijpelijk - onbegrijpelijk

Een bekend woorddeel: je hebt het al vaker gebruikt

Jullie weten al dat veel woorden in het Nederlands zo makkelijk mogelijk opgebouwd zijn. je kan de betekenis vaak achterhalen door een woord uit elkaar te halen.

Woordenschat

Woordraadstrategie - een strategie waarmee je de betekenis van een woord te raad

Lezen

Tekstverbanden - verbanden in een tekst

Signaalwoorden - woorden die een signaal afgeven

Een bekend woorddeel zoeken

Als je de betekenis van een woord niet kent, kun je op zoek gaan naar een bekend 

deel van het woord. 

Dan kan bij:

• Woorden die zijn samengesteld uit twee woorden. 

Bijvoorbeeld: inkoopmedewerker. 
Je kent het woord inkoop en het woord medewerker. 

Een inkoopmedewerker is dus iemand in het bedrijf die meehelpt met de inkoop.

• Woorden met een voorvoegsel. 

Bijvoorbeeld: ongezond. 

Je weet dat -on hetzelfde is als niet of zonder --> ongezond betekent dus: niet gezond

• Woorden met een achtervoegsel. 

Bijvoorbeeld: naamloos. 

Je weet dat -loos hetzelfde is als zonder --> naamloos betekent dus dat iets zonder naam, het heeft geen naam.

Een bekend woorddeel zoeken

• Als je de betekenis van een woord niet kent, kun je op zoek gaan naar een bekend deel van het woord (woorddeel)
  
• Dit kan bij: 

1. Woorden die samengesteld zijn (inkoopmedewerker)


2. Woorden met een voorvoegsel (ongezond)
3. Achtervoegsel (naamloos)

Het voorvoegsel on- 

Het voorvoegsel on- betekent niet of zonder.

Het voorvoegsel her- 

Het voorvoegsel her betekent opnieuw of nog een keer.

Achtervoegsels 

• loos: zonder
  
• achtig: lijkt op, tamelijk veel
  
• aar: iemand die het doet
  
• waarts: die richting op
  

Hoe zoek je een woord op?

• Op alfabet
• De basisvorm: héle werkwoord / simpele vorm
• Enkelvoud

Rechtsbovenaan eerste woord, linksbovenaan laatste woord

- Hele werkwoord (infinitief), simpele vorm (gepeste = pesten), bloempje = bloem

Bij het woord zelf...

- woordsoort

- lidwoord & geslacht (verwijswoord)

- meervoud

- verkleinwoord

- bij WW: verleden tijd/voltooid deelwoord

- spreekwoord

Hoe gebruik ik het woordenboek?

• De woorden staan in de volgorde van het alfabet. 
• Eerst de woorden met een a. 
• Dan de woorden met een b etc.

Dus: Ik wil weten wat atlas betekent.

Ik kijk voor in het woordenboek.

Bij zegel kijk ik achter in het woordenboek.

De tweede letter

Ik zoek atlas op in het woordenboek. Maar er zijn veel woorden met een a. 

• Ik kijk nu naar de tweede letter.
• Atlas komt na assistent. 
• Atlas komt voor avontuur.

Zijn de tweede letters ook gelijk? Kijk dan naar de derde letter etc.

Zelfstandig naamwoorden staan in het enkelvoud

Huizen --> huis   

Een werkwoord opzoeken

Loopt. liep en gelopen zijn werkwoord.en. Het zijn een vormen van lopen.

Ze staan niet in het woordenboek. Lopen wel.

• Lopen is het hele werkwoord en de woordenboekvorm.

Dus: Ik heb de verf zelf gemengd.

Gemengd staat niet in het woordenboek. Mengen wel.

De of het?

Is het de atlas of het atlas? 

In sommige woordenboeken staat er er duidelijk bij. Bijvoorbeeld: de atlas.

Soms staat er m, v of o achter het woord. Bijvoorbeeld: atlas, m (= mannelijk)

Woorden met m of v zijn de-woorden. Woorden met o zijn het-woorden.

Woordenboek gebruiken

Hij heeft Jaap geconfronteerd met de leugens die hij vertelde.

Op welk woord zoek je de betekenis van 'geconfronteerd'?

1. geconfronteerd
2. confronteerd
3. confronteren
4. confronteert

Je moet het niet aan de grote klok hangen.

Je zoekt de uitdrukking bij

1. grote
2. klok
3. hangen
4. niet

De participatiewet werd in 2015 ingevoerd.

Bij welk woorddeel zoek jij de betekenis van 'participatiewet'?

Hoeveel betekenissen van 'werken' kun je vinden in het woordenboek?

1. 1
2. 2
3. 3
4. meer dan 3

Welke betekenis van 'werken' past er in de volgende zin:

Je kunt het hout pas schilderen als het niet meer werkt.

1. bezig zijn
2. betaalde arbeid verrichten
3. uitwerking hebben
4. krimpen en uitzetten

Werk voor de deze les - Alvast aan het werk? 

• je begrijpt de lesstof/theorie voldoende (je kunt het groene theorieblok uit je boek gebruiken als ondersteuning) 
• je kan geen vragen stellen 
• je werkt in stilte en je mag niet praten of overleggen en geen vragen stellen
• je bent echt aan het werk!

Klaar = in stilte lezen uit je leesboek of werken aan een ander vak (niet op de laptop!)

Blz. 27/29, opdracht 3, 4 en 5 

+ nakijken en verbeteren met een andere kleur! 

Wat niet af is  = huiswerk!

Lesdoel

Aan het einde van deze les:

• ken je zes woordraadstrategieën
  
• kun je uitleggen hoe je verschillende woordraadstrategieën moet gebruiken
  
• kun je bij het lezen van een tekst de betekenis van lastige woorden achterhalen door woordraadstrategieën te gebruiken
  
• kun je de betekenis van een woord raden door een bekend woorden te zoeken
  
• ken je de betekenis van voor- en achtervoegsels en kan je die gebruiken 

bij een bekend woord.

Ik ken zes woordraadstrategieën enkan uitleggen hoe je verschillende woordraadstrategieën moet gebruiken.

😒🙁😐🙂😃

Ik kan de betekenis van woorden vinden door een woordraadstrategie te gebruiken.

😒🙁😐🙂😃

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback:
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders willen zien?