BS 1 Het skelet van de mens MAX

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Ecologisch denken: chemische vervuiling bedreigt ijsbeerpenissen

 Je weet waarschijnlijk al dat ijsberen leven onder een voortdurende dreiging van klimaatverandering en schadelijke stoffen die hun voedsel vergiftigen. Uit onderzoek blijkt nu ook

 dat vervuiling door chemische stoffen het seksleven van de beren kan beïnvloeden. Het gaat

om de schadelijke stoffen die wij kennen als PCB’s (polychloorbifenylen). Ze komen voor in

bepaalde soorten olie en plastic, in bouwmaterialen en in bestrijdingsmiddelen met chloor.

 Wetenschappers denken een verband te hebben gevonden tussen de hoeveelheid PCB’s in

 de omgeving van de ijsberen en de sterkte van hun penisbot. Dit kan het vermogen van de

ijsberen om te paren schaden. Wat is een penisbot? De meeste zoogdieren, zoals ijsberen,

honden, katten, knaagdieren en de meeste mensapen hebben een penisbot. De enige zoogdiersoorten zonder penisbot zijn mensen, paarden, ezels, neushoorns, buideldieren, konijnen,

walvisachtigen, olifanten en hyena's. Het penisbot zit in de buik en schuift in de penis tijdens

de geslachtsgemeenschap. Als het penisbot breekbaar wordt, kan dit een negatief effect

hebben op de ijsberenpopulatie. 

a Welk effect zal het kleiner worden van de ijsberenpopulatie hebben op andere dier-
en plantensoorten? Leg je antwoord uit.

b De Noordpool is een van de meest vervuilde plekken op aarde, ondanks het feit dat
het ver verwijderd is van industriegebieden zoals die in Nederland. Hoe denk je dat de
vervuiling op de Noordpool terechtkomt?

Pta toets in toetsweek 2

Thema 5 

stevigheid en beweging

werkboek B 

BS 1 Het skelet van de mens

Leerdoelen

* Je kunt de botten benoemen in een afbeelding van het skelet.

* Je kunt de functies van het skelet noemen. 

* Je kunt pijpbeenderen en platte beenderen onderscheiden 

    en kenmerken ervan noemen.

Skelet van de mens

De mens heeft een inwendig skelet (net als alle andere gewervelde 

 dieren) 

Het bestaat uit een hoofd, een romp en ledematen.

We hebben meer dan 200 botten/beenderen

Skelet van de mens

* De botten van het hoofd vormen samen de 

   schedel.

* De borstwervels, de ribben en het borstbeen 

   vormen samen de borstkas.

* De schouderbladen en de sleutelbeenderen 

   vormen samen de schouders 

   (schoudergordel).

* De heupbeenderen vormen het bekken 

   (bekkengordel).

Functies van het skelet

Het skelet heeft 4 functies:

• Het geeft stevigheid aan je lichaam.
• Het geeft vorm aan je lichaam.
• Het geeft bescherming aan tere organen. Je ribben beschermen   bijvoorbeeld longen en je hart
• Het maakt beweging mogelijk. Veel botten zijn beweeglijk verbonden.     Spieren zitten aan de botten vast.

Typen botten

Het skelet heeft 2 typen botten: Pijpbeenderen en platte beenderen. 

Pijpbeenderen: Zijn langwerpig en komen vooral voor in de ledematen. 

De koppen van de beenderen zijn gevuld met rood beenmerg , waar rode bloedcellen aanmaakt worden.

Het midden van het bot, de mergholte, is gevuld met geel beenmerg , waar vet in opgeslagen zit.

Typen botten

Platte beenderen: Komen vooral voor in de schedel en de romp. 

Bijv. Schedelbeenderen, ribben en schouderbladen. 

Platte beenderen bevatten alleen rood beenmerg.

Rode beenmerg

Bevat bloedstamcellen: 

deze stamcellen zijn een soort bloedproductiefabrieken. 

Uit de stamcellen in je rode beenmerg ontstaan alle verschillende soorten bloedcellen zoals: bloedplaatjes, witte bloedcellen en rode bloedcellen.

wat	Aan de slag met Thema 5, Basisstof 1 maken: opdrachten 1 tm 8
Hoe	lees de tekst van basisstof 1
Hulp	1) boek 2) klasgenoot 3) docent
Tijd	20 min.
Klaar	Als je klaar bent kies je een van de onderstaande punten -kijk de opdrachten na en verbeter je fouten - maak je de test jezelf van basisstof. 1 -