Observeren les 7

• Sociaal werk
• MBO
• Studiejaar 1

Observeren les 7

Stappenplan voor observatie en verslag

Stap 0: Noteer de gegevens van het kind, de school, de dag etc.

Stap 1: Formuleer aanleiding en doel

Stap 2:  Formuleer observatievraag

Stap 3:  Kies observatiemethode en licht kort toe

Stap 4: Observeer en maak verslag

Stap 5: Trek een conclusie (antwoord op de observatievraag: objectief) en geef jouw visie en advies (interpretatie genuanceerd)

Plaats alles op een overzichtelijke manier in een verslag 

Stap 0: Startinformatie 

Beschrijf de startinformatie van de persoon die je observeert.

 • Achtergrondgegevens: feitelijke informatie. Denk aan naam(letter) leeftijd, gezin situatie etc.

• Doelgroep: welk type cliënt is het? Welke setting observeer je (BSO, jongerencentrum?) De beginsituatie:

Als je gaat observeren is er altijd sprake van een probleem?

1. Waar
2. Niet waar

Stap 1: Aanleiding en het doel

Het is belangrijk om de aanleiding voor jouw observatie en doel goed te beschrijven.
Dat zorgt ervoor dat jij alles op een rijtje hebt in jouw hoofd. Ook zorg je dat je de lezer meeneemt in al jouw denkstappen.

Stap 1: Aanleiding en het doel

Formuleer jouw aanleiding en doel.

Een observatievraag kan beginnen met 'waarom'

1. Waar
2. Niet waar

Stap 2: De observatievraag

Na de aanleiding en observatiedoel ga je de observatievraag bedenken:
Wat wil je te weten komen?

- De vraag richt zich op zichtbaar gedrag

- De vraag is specifiek (welk gedrag, welke les, welk moment)

Voorbeeld open observatievraag:

Welk gedrag laat kind X zien tijdens de eerste 10 minuten op het speelplein in de kleine pauze?

Voorbeeld gesloten observatievraag:

Hoeveel procent van de tijd gedurende 20 minuten laat kind X niet-taakgericht gedrag zien tijdens het zelfstandig werken bij rekenen?

Stap 2: De observatievraag

Formuleer jouw hoofd en deelvragen.

Bij een participerende observatie ben je zelf onderdeel van de situatie

1. Waar
2. Niet waar

Stap 3: Observatiemethode

Welke observatiemethode past bij jouw observatiedoel en vragen?

Welke informatie moet je dus verzamelen om jouw deelvragen te kunnen beantwoorden?

Welke methode kun je daar het beste voor inzetten.

Tot slot: moet je daarin iets voorbereiden?

Voorbeeld ongestructureerde observatie

Je beschrijft enkel chronologisch zichtbaar gedrag (dus niet wat je vindt/voelt/denkt)

Er staan geen interpretaties in je verslag, zoals:

soms/vaak - steeds - erg druk - agressief - opgewekt - vervelend

'M. opent haar la en haalt haar potlood en schrift eruit. M. schuift de la dicht en legt haar potlood op haar tafel. Ze pakt haar pen in haar hand. M. legt haar potlood neer en opent haar la. Ze pakt haar gum eruit. M. schuift de la dicht. Ze kijkt naar buiten waar de kinderen uit de middenbouw spelen.' Etc. 

Voorbeeld gestructureerde observatie

- Tijdsteekproef (gebruik de originele)

- Turflijsten (met of zonder tijdsinterval)

- Noteren van looproutes

- Turven beurten per groepje

- Turven verbale / non-verbale complimenten versus correcties

De steekwoorden / korte zinnen uit je open observatie zet je om in een lopend verslag

1. Ja
2. Nee

Stap 3: Observatiemethode

Beschrijf jouw manier van observeren. 

Stap 4: Het verslag

Je maakt een professioneel en leesbaar verslag

Zorg bij een open observatie dat je steekwoorden van de observatie omzet in een lopend verhaal.

Bij een gesloten observatie zoals een turfschema, zet het schema in het verslag. Beschrijf dan wat je hebt geturfd of geobserveerd.

In de conclusie mag je extra informatie (dat je al weet) over de leerling toevoegen

1. Ja
2. Nee!

Stap 5: De conclusie

Vat eerst samen (je geeft een objectief antwoord op de onderzoeksvraag).

Daarna: analyseren en advies geven (= subjectief). 

'Naar mijn mening...'

'Het lijkt erop dat...'

'Mogelijk...'

Noteer twijfels en vervolgvragen. 

Expertgroepen: Valkuilen

- Eigen mening, visie en idealen

- Emotionele betrokkenheid (subjectiviteit)

- Halo-effect en Horn-effect

- Vooroordelen (stereotypering)

- Projectie (de ander jouw gevoelens toeschrijven)

Halo: de neiging iemand positief te beoordelen, gebaseerd op één positief aspect.

Horn: neiging iemand negatief te beoordelen, gebaseerd op één negatief aspect. 

Oefenen

We gaan kijken naar Marie tijdens het zelfstandig werken

Observatievraag:

- Welk gedrag laat Marie zien bij het afronden van haar taalwerk gedurende 1.15 minuten?

Observatiemethode:

- Ongestructureerde, niet participerende observatie

Noteer wat je ziet (trefwoorden / zinnen)

Opdracht 1

Je gaat beginnen met een niet participerende ongestructureerde observatie (beschrijvend)

Bekijk de aflevering en observeer.

Rapporteer dit.

Opdracht 2: vergelijken

Na het kijken van de aflevering vergelijk jij je verslag met die van je klasgenoot. 

De docent geeft hierbij nog opdrachten waar je op moet letten:

Maak groepjes van 2 of 3.

Lees elkaars verslagen en bespreek welke verschillen er zijn.

Wie heeft welke valkuilen ontdekt (ervaring, stemming, projectie, vooroordelen, horn effect, halo effect, eigen mening, emotionele betrokkenheid)

Objectief/subjectief