1.5: Laag-Nederland t/havo

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

1.5 Laag-Nederland

Wat gaan we doen?

- opfrissen

- paragraaf 1.5 doornemen

- maken opdrachten

- afsluiting

Opfrissen

• Wat gebeurde er in de een na laatste ijstijd?

1. Dikke ijstongen brachten zwerfstenen naar Zuid-Limburg
2. IJstongen zorgden voor stuwwallen in het landschap
3. Helemaal niks, Nederland lag toen nog onder water

Opfrissen

• Waarom gingen de eerste inwoners van Nederland in Hoog-Nederland wonen?

1. De grond was er erg vruchtbaar, dus ze hoefden niet meer te jagen maar konden boer worden.
2. Laag-Nederland was te gevaarlijk: dat overstroomde regelmatig.
3. Ze vonden de natuur hier zo mooi (akkers, weilanden en bossen). 

Leerdoelen

* Ik weet wat veen is en wat dijken en polders zijn.

* Ik begrijp waarom er veel klei en veen in Laag-Nederland voorkomt en hoe de mens daar bruikbare landbouwgrond van gemaakt heeft.

* Ik kan op een topografische kaart de kenmerken van Laag-Nederland aangeven

Laag Nederland

Laag-Nederland

Het landschap in NL is vooral na de laatste ijstijd ontstaan

De temperatuur steeg --> zeespiegel steeg

In deze periode ontstonden veel grondsoorten

Aan de kust

1. Zeespiegel stijgt 
2. Strand en duinen vormen
3. Achter strand en duinen ontstaat binnenzee, daar dwarrelen kleideeltjes naar beneden: zeeklei.

Ontstaan veen en moeras

Het westelijk deel van Nederland ligt laag en is vaak door de zee overspoeld. Door de zee ontstonden er stranden en duinen (bron 29). Af en toe sloeg de zee een gat in de duinen. Hierdoor stroomde het zeewater naar binnen. Er ontstond een soort waddenzee waar het zeewater bij vloed instroomde en bij eb weer uitstroomde. Als het water stilstond, zakten kleideeltjes naar beneden. Hierdoor ontstonden dikke lagen klei. Als het gat in de duinen weer dichtging, veranderde de Waddenzee in een groot moeras. In dit moeras hoopten de dode plantenresten zich onderwater op. Omdat er geen zuurstof bij kon, verrotte dit materiaal niet en zo ontstond

veen. Dat is een grond die bestaat uit plantenresten.

Aan de kust

4. De duin openingen sluiten, er ontstaat een binnenzee 

5. Binnenzee verandert in uitgestrekt moeras gebied

6. Dode plantenresten hopen op onder water, zonder zuurstof, ontstaan veen. 

Ontstaan veen en moeras

Het westelijk deel van Nederland ligt laag en is vaak door de zee overspoeld. Door de zee ontstonden er stranden en duinen (bron 29). Af en toe sloeg de zee een gat in de duinen. Hierdoor stroomde het zeewater naar binnen. Er ontstond een soort waddenzee waar het zeewater bij vloed instroomde en bij eb weer uitstroomde. Als het water stilstond, zakten kleideeltjes naar beneden. Hierdoor ontstonden dikke lagen klei. Als het gat in de duinen weer dichtging, veranderde de Waddenzee in een groot moeras. In dit moeras hoopten de dode plantenresten zich onderwater op. Omdat er geen zuurstof bij kon, verrotte dit materiaal niet en zo ontstond

veen. Dat is een grond die bestaat uit plantenresten.

Hoog-Nederland

Laag-Nederland

De bewoners van Laag-Nederland

Moesten hun gebouwen beschermen tegen overstromingen

Dus ze bouwden op terpen 

= door mensen gemaakte verhoging als besscherming tegen het zeewater.

Van terp naar dijk

De eerste dijken bestonden uit terpen die met elkaar verbonden waren

dijk

Binnen- en buitendijks

Buitendijks gebied

Binnendijks gebied

Welk gebied ligt hoger ten opzichte van de zeespiegel?

Bedijking

Vroeger: rivier regelmatig buiten oevers

Legde zand en grind af (sedimentatie): dit compenseerde voor bodemdaling.

Buitendijks gaat de sedimentatie wel door 

Door bedijking stroomt het land niet meer over, dus geen compensatie meer voor bodemdaling

Sedimentatie buitendijkse kant

Na verloop van tijd was er zo veel sedimentatie geweest dat het zand boven de zeespiegel uit kwam en dat er dus nieuw land werd gevormd.

De mensen in het gebied bouwden vaak een nieuwe dijk als het land hoog genoeg was, zodat ze dit nieuwe land konden gebruiken voor akkers.

En de nieuwe dijk, die beschermde opnieuw tegen de zee. En opnieuw vond er dan weer sedimentatie plaats...

Polder

Stuk land, omgeven door

dijken, waar de waterstand

geregeld kan worden.

Vaak onder NAP

het gemaal pompt het water weg

Binnendijks

Buitendijks

=een pomp waarmee polders worden drooggepompt

Poldersysteem

Op welke foto zie je Laag-Nederland 

afgebeeld?

1. Het plaatje boven
2. Het plaatje onder

De mens heeft al eeuwenlang

het landschap van Hoog-Nederland en

Laag-Nederland ingericht.

1. Hoog-Nederland 2. Laag-Nederland

1. Hoog-Nederland 2. Laag-Nederland

Afsluiten

Paragraaf 1.5: 

opdrachten 

Afsluiten

* Ik weet wat veen is en wat dijken en polders zijn.

* Ik begrijp waarom er veel klei en veen in Laag-Nederland voorkomt en hoe de mens daar bruikbare landbouwgrond van gemaakt heeft.

* Ik kan op een topografische kaart de kenmerken van Laag-Nederland aangeven