Zelfredzaamheid en zelfmanagement

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Aan het eind van de les kun je:

• Benoemen wat zelfmanagement, zelfredzaamheid en       eigen regie is.
• de zelfredzaamheidsradar gebruiken.
• Uitleggen wat gezondheidsvaardigheden zijn.
• Een tool voor het in kaart brengen van gezondheidsvaardigheden gebruiken

Wat weet je al van
zelfmanagement,
zelfredzaamheid en eigen regie?

Bij zelfredzaamheid gaat het om de volgende levensterreinen:

> Dagbesteding (vrije tijd, zinvolle activiteiten)

> Lichamelijk, psychisch en cognitief functioneren

> Sociaal netwerk

> Woonsituatie

> Huishouden

> Algemene dagelijkse levensverrichtingen

> Mobiliteit

> Financiën

Zelfmanagement

Zelfmanagement:

Zelfmanagement is het vermogen van mensen om hun aandoening zo goed mogelijk te kunnen inpassen in hun leven. Hoe kun je een goed leven hebben mét een ziekte?

Doel van zelfmanagement:

Dankzij zelfmanagement kunnen zorgvragers hun ziekte beter inpassen in hun leven. Het doel is optimale kwaliteit van leven – zoals de zorgvrager dat ervaart.

Wat betekent zelfmanagement concreet?

• de keuze te bepalen in welke mate iemand de invulling van het eigen leven in de hand houdt door:
• mede te bepalen hoe de zorg eruit ziet (hulp zoekt als dat nodig is, bijvoorbeeld bij familie en vrienden en /of samenwerkt met hulpverleners
• zelf beslissingen neemt (eigen regie) om een optimale kwaliteit van leven te bereiken of te behouden

https://meetinstrumentenzorg.nl/wp-content/uploads/instrumenten/IADL-meetinstr-NHG.pdf

https://meetinstrumentenzorg.nl/wp-content/uploads/instrumenten/Katz-ADL-meetinstr.pdf

Samenredzaamheid is de zelfredzaamheid van mensen met behulp van hun

sociale netwerk.

wat breng je in kaart?

• omgaan met de symptomen en de behandeling
  
• bevorderen van een gezonde leefstijl
  
• de regie over het leven in eigen hand houden
  
• omgaan met emotionele en sociale aspecten
  
• aanpassingen voor een optimale kwaliteit van leven
  
• naasten denken mee en ondersteunen de zorgvrager bij wat hij kan en wil

https://meetinstrumentenzorg.nl/wp-content/uploads/instrumenten/IADL-meetinstr-NHG.pdf

https://meetinstrumentenzorg.nl/wp-content/uploads/instrumenten/Katz-ADL-meetinstr.pdf

Samenredzaamheid is de zelfredzaamheid van mensen met behulp van hun

sociale netwerk.

Opdracht

Maak van jezelf een ecogram

Draagkracht & Draaglast 

Om gezond te zijn, moet er in je leven een goed evenwicht zijn tussen enerzijds de zware kwesties (dingen waar je stress van krijgt) en anderzijds wat je de kracht geeft om die te dragen: energiebronnen en waar je voldoening uit haalt.

Wanneer de draaglast groter wordt dan de draagkracht ontstaan problemen. 

De weegschaal slaat door naar één kant. Dit kan gebeuren doordat er bijvoorbeeld veel in korte tijd gebeurt of het heel druk is, waardoor de draaglast groter wordt (zwaarder). 

Bruggetje naar de cliënt

Door samen met de cliënt inzichtelijk te maken welke draaglastfactoren en welke draagkrachtfactoren er zijn, wordt duidelijk waar de versterking plaats kan vinden. Ligt de nadruk op afname van draaglast of op versterken van draagkracht?  

Model van Lalonde 

Gezondheidsdeterminanten: factoren die invloed hebben op ziekte en gezondheid.

Endogene determinanten: persoonsgebonden, genetische factoren en verworven eigenschappen. Voorbeelden? Afwijkingen in genen, ook voor psychische stoornissen, , aanleg voor gezondheidsproblemen, hoge bloeddruk, afwijkingen immuunsysteem, glucosespiegel, overgewicht, cholesterol gehalte, veroudering.

Leefstijl & gedrag: gedragingen die positieve of negatieve invloed hebben op gezondheid en/ of – problemen. Voedingsgedrag, gezondheidsvaardigheden, alcohol- en drugsgebruik, rookgedrag, beweging, seksueel gedrag.

Fysieke en maatschappelijke omgeving: je woonomgeving, sociale steun, werk, blootstelling aan bepaalde factoren.

Medische zorg en preventie: daling totale sterfte, preventie en kwaliteit van leven. Optimaliseren behandeling en zorg. Maar ook resistentie AB, infecties, bijwerkingen.

Zelfredzaamheid 

Zelfredzaamheid is het vermogen van de zorgvrager om voor zichzelf te zorgen. Iemand die volledig zelfredzaam is, kan zichzelf redden en zijn eigen problemen oplossen.

ofwel zelfstandig functioneren met zo min mogelijk professionele hulp

https://meetinstrumentenzorg.nl/wp-content/uploads/instrumenten/IADL-meetinstr-NHG.pdf

https://meetinstrumentenzorg.nl/wp-content/uploads/instrumenten/Katz-ADL-meetinstr.pdf

Samenredzaamheid is de zelfredzaamheid van mensen met behulp van hun

sociale netwerk.

Kan gaan om de volgende gebieden:

• algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL)
  
• woonsituatie en huishouden
  
• lichamelijk, psychisch en cognitief functioneren
  
• sociale contacten
• mobiliteit en vervoer
• dagbesteding
  
• geldzaken

https://meetinstrumentenzorg.nl/wp-content/uploads/instrumenten/IADL-meetinstr-NHG.pdf

https://meetinstrumentenzorg.nl/wp-content/uploads/instrumenten/Katz-ADL-meetinstr.pdf

Samenredzaamheid is de zelfredzaamheid van mensen met behulp van hun

sociale netwerk.

Doel van zelfredzaamheid:

• Voor de zorgvrager is het doel van zelfredzaamheid om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven leven op een manier die hij zelf wenst. Voor de samenleving is het doel van zelfredzaamheid om goede zorg te kunnen blijven bieden met minder geld en (betaalde) zorgprofessionals.

https://meetinstrumentenzorg.nl/wp-content/uploads/instrumenten/IADL-meetinstr-NHG.pdf

https://meetinstrumentenzorg.nl/wp-content/uploads/instrumenten/Katz-ADL-meetinstr.pdf

Samenredzaamheid is de zelfredzaamheid van mensen met behulp van hun

sociale netwerk.

instrumenten 

• signaleringsplan
• ecogram
• sociogram
• EQ-5D
• zelfredzaamheidsradar/meter
• en nog veel meer

Om wie gaat het?

Een ecogram is een schema van het sociale netwerk.

Bij een ecogram gaat het om alle belangrijke persoonlijke verbindingen/contacten:

Gezin van herkomst (G)

Familie (F) 

Vrienden (V)

Kennissen (K) 

buren (B) evt. groepsgenoten

Zorgverleners (Z)

zelfredzaamheidsradar.nl

https://www.zelfredzaamheidmatrix.nl/

De Zelfredzaamheid-Matrix (ZRM) is hét instrument waarmee behandelaars, beleidsmakers en onderzoekers in de gezondheidszorg, maatschappelijke dienstverlening en gerelateerde werkvelden, de mate van zelfredzaamheid van hun cliënten eenvoudig en volledig kunnen beoordelen.

EQ-5D

 Een vragenlijst die de algemene gezondheid en kwaliteit van leven meet. Het geeft inzicht in vijf dimensies: mobiliteit, zelfzorg, dagelijkse activiteiten, pijn/ongemak, en angst/depressie. Dit is nuttig om te zien hoe mevrouw haar algehele gezondheid en welzijn ervaart. 

Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)

Ondersteuning thuis vanuit de Wmo

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de ondersteuning van mensen die niet op eigen kracht zelfredzaam zijn. Het gaat bijvoorbeeld om:

• begeleiding en dagbesteding;
  
• ondersteuning om de mantelzorger tijdelijk te ontlasten;
  
• een plaats in een beschermde woonomgeving voor mensen met een psychische stoornis;
  
• opvang in geval van huiselijk geweld en mensen die dakloos zijn.

https://meetinstrumentenzorg.nl/wp-content/uploads/instrumenten/IADL-meetinstr-NHG.pdf

https://meetinstrumentenzorg.nl/wp-content/uploads/instrumenten/Katz-ADL-meetinstr.pdf

Samenredzaamheid is de zelfredzaamheid van mensen met behulp van hun

sociale netwerk.

Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving:

https://www.youtube.com/watch?v=LrKq13PhzBE

De zorgvrager is meer op zichzelf en zijn omgeving aangewezen. De participatiesamenleving gaat uit van mondige burgers die actief willen zijn, zelf kunnen kiezen en beslissen wat ze nodig hebben.

De kosten in de zorg zijn flink toegenomen. Zorginstellingen proberen meer te doen met minder middelen. Dat zorgt voor meer werkdruk bij de zorgverleners. 

Ook het moeten werken met steeds meer werkprotocollen zorgt voor meer druk. 

Mede door deze ontwikkelingen moeten zorgvragers steeds meer voor zichzelf leren opkomen en meer hun eigen zorg regelen. 

Daarmee is de zelfredzaamheid, zelfmanagement en eigen regie van de zorgvrager veel belangrijker geworden.

Eigen regie

Eigen regie is een belangrijk onderdeel van zelfredzaamheid en zelfmanagement.

Bij eigen regie gaat het over zelf beslissen. Eigen regie of zelfregie is zelf beslissen over hoe je leven eruitziet en over de eventuele (professionele) ondersteuning daarbinnen..

Eigen regie

• verantwoordelijkheid durven nemen om zelf te beslissen
  
• beslissen over hoe het eigen leven eruitziet
  
• weten waar de eigen kracht ligt

Eigen regie

Voor de zorgvrager is het natuurlijk prettig om eigen regie te kunnen voeren. Dit vraagt wel om een (pro)actieve houding en eigen verantwoordelijkheid van de zorgvrager. Veel oudere zorgvragers zijn dat niet gewend. Zij zijn opgegroeid in een tijd waarin de arts bepaalde wat er moest gebeuren. Vroeger was het niet gepast om met een arts in discussie te gaan. Eigen regie vraagt om een gelijkwaardige relatie tussen de zorgvrager en de zorgverlener om zo samen tot de beste keuzes te komen. Eigen regie vraagt om zelfvertrouwen. Een zorgvrager heeft zelfvertrouwen nodig om verantwoordelijkheid te durven nemen om zelf beslissingen te nemen.

Eigen regie

Doel van eigen regie

Het doel van eigen regie is het optimaal inzetten van de eigen kracht van de zorgvrager om zelf te kunnen beslissen over de invulling van een goed leven.

Voor de zorgvrager is het natuurlijk prettig om eigen regie te kunnen voeren. Dit vraagt wel om een (pro)actieve houding en eigen verantwoordelijkheid van de zorgvrager. Veel oudere zorgvragers zijn dat niet gewend. Zij zijn opgegroeid in een tijd waarin de arts bepaalde wat er moest gebeuren. Vroeger was het niet gepast om met een arts in discussie te gaan. Eigen regie vraagt om een gelijkwaardige relatie tussen de zorgvrager en de zorgverlener om zo samen tot de beste keuzes te komen. Eigen regie vraagt om zelfvertrouwen. Een zorgvrager heeft zelfvertrouwen nodig om verantwoordelijkheid te durven nemen om zelf beslissingen te nemen.

Eigen regie

Concreet betekent eigen regie dat de zorgvrager:

• vragen durft te stellen aan de arts en andere zorgverleners om zo tot de beste keuzes te kunnen komen
  
• hulp vraagt aan sociale contacten
  
• een weloverwogen beslissing kan nemen over een bepaalde behandeling
  
• aangeeft op welk moment van de dag hij de zorg wil ontvangen
  
• belangrijke beslissingen (waar mogelijk) niet uit handen geeft

Voor de zorgvrager is het natuurlijk prettig om eigen regie te kunnen voeren. Dit vraagt wel om een (pro)actieve houding en eigen verantwoordelijkheid van de zorgvrager. Veel oudere zorgvragers zijn dat niet gewend. Zij zijn opgegroeid in een tijd waarin de arts bepaalde wat er moest gebeuren. Vroeger was het niet gepast om met een arts in discussie te gaan. Eigen regie vraagt om een gelijkwaardige relatie tussen de zorgvrager en de zorgverlener om zo samen tot de beste keuzes te komen. Eigen regie vraagt om zelfvertrouwen. Een zorgvrager heeft zelfvertrouwen nodig om verantwoordelijkheid te durven nemen om zelf beslissingen te nemen.

Gezondheidsvaardigheden

De regie over je eigen gezondheid en de nodige aanpassingen in het leven vraagt om gezondheidsvaardigheden. Van zorgvragers wordt verwacht dat zij een actieve rol spelen in de zorg voor hun eigen gezondheid en het omgaan met hun ziekte of beperking. Daarvoor zijn gezondheidsvaardigheden nodig.

In totaal heeft 29 procent van de Nederlanders lage gezondheidsvaardigheden.

Bron: RIVM

Voor de zorgvrager is het natuurlijk prettig om eigen regie te kunnen voeren. Dit vraagt wel om een (pro)actieve houding en eigen verantwoordelijkheid van de zorgvrager. Veel oudere zorgvragers zijn dat niet gewend. Zij zijn opgegroeid in een tijd waarin de arts bepaalde wat er moest gebeuren. Vroeger was het niet gepast om met een arts in discussie te gaan. Eigen regie vraagt om een gelijkwaardige relatie tussen de zorgvrager en de zorgverlener om zo samen tot de beste keuzes te komen. Eigen regie vraagt om zelfvertrouwen. Een zorgvrager heeft zelfvertrouwen nodig om verantwoordelijkheid te durven nemen om zelf beslissingen te nemen.

Gezondheidsvaardigheden

Gezondheidsvaardigheden bestaan uit een combinatie van vaardigheden:

• Taal- en rekenvaardigheden
• Motivatie
• Informatie vinden en verwerken
• Zelfvertrouwen

Gezondheidsvaardigheden zijn een sterkere voorspeller van iemands gezondheid dan leeftijd, inkomen, werk, opleidingsniveau of culturele achtergrond.

Voor de zorgvrager is het natuurlijk prettig om eigen regie te kunnen voeren. Dit vraagt wel om een (pro)actieve houding en eigen verantwoordelijkheid van de zorgvrager. Veel oudere zorgvragers zijn dat niet gewend. Zij zijn opgegroeid in een tijd waarin de arts bepaalde wat er moest gebeuren. Vroeger was het niet gepast om met een arts in discussie te gaan. Eigen regie vraagt om een gelijkwaardige relatie tussen de zorgvrager en de zorgverlener om zo samen tot de beste keuzes te komen. Eigen regie vraagt om zelfvertrouwen. Een zorgvrager heeft zelfvertrouwen nodig om verantwoordelijkheid te durven nemen om zelf beslissingen te nemen.

Empoweren

Een zorgvrager heeft gezondheidsvaardigheden nodig om te kunnen empoweren zodat hij regie kan geven aan zijn leven. 

De zorgvrager moet informatie over gezondheid kunnen vinden, begrijpen en toepassen.

Is ons werk makkelijker met zelfmanagement,
zelfredzaamheid en eigen regie?

Zelfredzaamheid is het vermogen van mensen om zichzelf te redden op alle
levensterreinen met zo min mogelijk professionele ondersteuning en zorg.

1. Juist
2. Onjuist

Waarom is zelfredzaamheid belangrijk?
(meerdere antwoorden zijn mogelijk)

1. Houd mensen gezond
2. Houd eigenwaarde bij de cliënten
3. Geeft kwaliteit van leven
4. Alle antwoorden zijn goed

Wat is eigen regie?

1. Zelf kunnen
2. Zelfstandig mee kunnen doen
3. Zelf bepalen
4. Zelf mogen mee doen

op welke 2 manieren kun je de eigen regie van een cliënt ondersteunen?

1. door nadruk te leggen op de handeling die hij niet goed uitvoert
2. door te bepalen wanneer hij hulp nodig heeft
3. door te vertellen wat hij kan en al heeft bereikt
4. door te vragen wat hij wil

Wat is het doel van zelfmanagement bij chronisch zieke zorgvragers?

1. Vermindering van de eigen regie over gezondheid
2. Afhankelijkheid van zorgverleners vergroten
3. Verbetering van de kwaliteit van leven en gezondheid
4. Verhoogde zorgkosten voor de zorgvrager

Een zorgvrager voert de eigen regie.
Dit is een voorbeeld van......

1. verzorgingsstaat
2. participatie samenleving

Wat wordt bedoeld met het begrip zelfredzaamheid?

1. Het vermogen van mensen om zichzelf te redden zonder enige vorm van ondersteuning.
2. Het vermogen van mensen om zichzelf te redden met minimale professionele ondersteuning.
3. Het vermogen van mensen om hulp te vragen wanneer dat nodig is.
4. Het vermogen van mensen om volledig afhankelijk te zijn van professionele zorgverleners.

Wat zijn de 4 elementen van eigen regie?

1. Verantwoordelijkheid, Eigen kracht, Motivatie, Contacten
2. Eigenaarschap, Eigen kracht, Motivatie, Contacten
3. Eigenaarschap, Eigen kracht, Motivatie, Mantelzorg
4. Eigenaarschap, Verantwoordelijkheid, Motivatie, Contacten

Wat is zelfredzaamheid?

zelfredzaamheid is....

1. Geen mensen om je heen willen hebben
2. Mensen nodig hebben bij dagelijkse dingen
3. Zelf achter je hulpbehoefte komen.
4. Je op eigen kracht zoveel mogelijk redden

Wat is zelfmanagement?

1. het niet om kunnen gaan met je ziekte
2. omgaan met chronische aandoeningen en inpassen in je leefstijl
3. het zelfstandig kunnen handelen tijdens je ziekte
4. voor jezelf kunnen zorgen

Mag je zelfmanagement verplichten?

1. ja
2. nee

zelfmanagement betekent:
de zv kan

1. zv heeft geen hulpverleners nodig
2. alles wat over zijn ziekte gaat zelf overzien en coordineren
3. overzien van alle medicatie
4. alle genoemde antwoorden

Mensen met lage gezondheidsvaardigheden hebben meer moeite met zelfmanagement.

1. Juist
2. Onjuist

Wat is zelfmanagement?

1. Dat je alles van de zorgvrager overneemt
2. Dat de zorgvrager zelf besluiten mag nemen
3. Dat de zorgvrager zo weinig mogelijk hulp zoekt
4. Dat je een eigen bedrijf hebt

Wat is zelfredzaamheid?

1. Zorgverlener bepaalt zelf wat er gebeurt
2. zichzelf redden met zo min mogelijk professionele zorg
3. Heeft alleen te maken met zelfstandig wassen en aankleden
4. Is niet van toepassing bij dementerenden

Wat kun je doen om
zelfredzaamheid te behouden
of te versterken?

Vanuit de WMO is de gemeente verantwoordelijk voor de ondersteuning van mensen die niet zelfredzaam zijn

1. Juist
2. Onjuist

Welk cijfer geef je deze les?

110