H9 Voeding

• Dierverzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Hoofdstuk 9

In deze les gaan we van Boek B (houder van hond en kat), hoofdstuk 9 over voeding behandelen. 

Het onderdeel rantsoen berekening is een aparte les en gaan we niet vandaag behandelen

Inhoud les

• Herhaling vorige les(sen)
• Leerdoelen voor deze les doornemen
• Les over voeding (H9, boek B)
• Herhaling leerdoelen
• Huiswerk?
• Evaluatie en vragen

Doelen van de les

Aan het einde van de les kun je:

• De 6 voedingsstoffen in voedingsmiddelen noemen
• Uitleggen wat er bedoeld wordt met volledige voeding
• Benoemen hoe de verschillende voedingssoorten worden bepaald en je kunt twee voorbeelden van voedingssoorten noemen
• Beschrijven hoe de kwaliteit van diervoeding wordt bepaald
• Beschrijven wat essentiële voedingsstoffen zijn
• Uitleggen wat er bedoeld wordt met de verteerbaarheid van het voer
• Benoemen van de functies van de vochtopname
• Beschrijven wat de voeropname bij dieren kan beïnvloeden
• Voorbeelden noemen van gevolgen van tekorten/overschotten van voeding

Voeding

Opgebouwd uit zes voedingsstoffen:

• Water,
• Eiwitten
• koolhydraten
• vetten
• vitaminen
• mineralen 

Volledige voeding

Een volledige voeding is afgestemd op de behoeften van een gezond dier en heeft geen aanvulling nodig.

Het bevat dus de zes voedingsstoffen in de juiste hoeveelheid.

Onvolledig voer heeft dus een aanvulling nodig, bijvoorbeeld orgaanvlees (hart of pens)

Voedingssoorten

Voersoort wort ingedeeld aan de hand van de hoeveelheid vocht in het voer.  Door voer te verhitten en het water te laten verdamen blijft er een uitgedroogde massa over. Dat is de Droge Stof (d.s.) en hierin zitten de voedingsstoffen.

Droge stof bepaald dus de voedingswaarde van het voedsel.

Voer met een hoog vochtgehalte en een laag gehalte aan droge stof heeft dus een lage voedingswaarde. 

Aan de hand van de hoeveelheid vocht in voeding van hond/kat worden de volgende voeders onderscheiden:

Droogvoer:

• bevat 8-10 % water
• lang houdbaar
• energiegehalte per gram is hoog
• Bijvoorbeeld brokken (geperst, extruderen, expanderen)

Natvoer:

• vochtgehalte van 65-85%
• Energiegehalte per gram is laaag (veel vocht)
• Gesloten is het lang houdbaar maar geopend is het beperk houdbaar.
• bijvoorbeeld in blik, zakjes of kuipjes.
  
• Verschillende texturen: paté, mousse, in saus of gelei

Rauwe verse voeding

Verschillende opties:

• Voorverpakte complete diervoeding
• BARF-methode (Bones and Raw Food) wordt zelf samengesteld door de eigenaar.
• Komt wel erg precies en de kans op tekorten is vrij groot

Kwaliteit van het voer

De kwaliteit van het voer wordt beïnvloed door de grondstoffen of ingrediënten die gebruikt worden.

Grondstoffen

Commercieel voer wordt gemaakt van een mengstel van grondstoffen, bijproducten en toevoegingen. 

• Grondstoffen zijn afkomsting van dieren of planten
• Bijproducten ontstaan bij de verwerken van grondstoffen voor de humane consumptie
• Toevoegingen (extra vitamines/mineralen) gaan er (soms) bij om het voer compleete te maken

In Nederland wordt de kwaliteit van deze grondstoffen gegarandeerd. De grondstoffen mogen geen gevaar voor de gezondheid van mens en dier oplereveren, maar de voerfabrikant beslist uiteindelijk zelf welke grondstoffen, in welke verhoudeing en met wel productieproces het voer wordt gemaakt.

Dierlijke bijproducten

Dieren (of onderdelen daarvan) die geslacht zijn in een slachthuis (die voldoet aan de EU-wetgeving), maar om commerciële redenen niet voor ons mensen geschikt is, worden gebruikt in voer. Enkele voorbeelden:

• Huid
• bloed
• beenderen
• veren
• hoeven

Kwaliteit eiwit

Dit wordt aangegeven met: de Biologische Waarde (B.W.)

Deze waarde is hoger als het essentiële aminozuren levert die qua hoeveelheid overeenkomen met de behoefte van het dier. 

Als een grondstof een hoge biologische waarde heeft, is het meestal duurder. Eiwitten van dierlijke oorsprong zijn meestal duurder dan eiwitten uit plantaardige grondstoffen.

Essentiële voedingsstoffen

Essentieel betekent dat het een voedingsstof is die het dier niet zelf aan kan maken, maar wel nodig heeft om te functioneren. Dit moet dus uit het voer worden gehaald. 

Aminozuren

Een aantal aminozuren zijn essentieel. Er zitten verschillen tussen de hond en de kat. In de tabel worden de essentiële aminozuren weergegeven voor hond en kat.

Vetten

Vetten zijn opgebouwd uit vetzuren, waarvan een aantal essentieel is. 

Verteerbaarheid

De kwaliteit van het voer hangt ook samen met de verteerbaarheid. Dit is het percentage van het voer dat opgenomen wordt via de darmwand. Hoe m eer er opgenomen wordt (verteert) hoe beter de kwaliteit. Dit hangst samen met de ingrediënten en grondstoffen van het voer. Grondstoffen met een goede verteerbaarheid zijn vaak afkomstig van dierlijke producten.

Vochtopname

Vochtopname

Water is de belangrijkste voedingsstof voor het lichtaam en een dier kan maar kort zonder water. De belangrijkste functies:

• Transportmiddel (voedings- en afvalstoffen)
• Oplosmiddel in spijsvertering
• bouwstof
• Reguleren lichaamstemperatuur

Onbeperkt

Honden en katten moeten altijd over schoon vers drinkwater kunnen beschikken, ofwel onbeperkt kunnen drinken.

Zeker als ze droogvoer krijgen.

Voeropname

Voeropname

Dit wordt beïnvloed door:

• voerfrequentie
• voermethode
• eigenschappen van de voeding
• eigenschappen van de hond/kat
• omgeving

Voerfrequentie

Dit gaat over hoe vaak het dier eten krijgt. 

• Per diersoort verschillend
• Veel honden kunnen niet onbeperkt gevoerd worden.
• Katten liever kleine maaltijden per dag
• Niet iedere kat kan onbeperkt gevoerd worden. 

Voermethode

Dit is de manier waarop er gevoerd wordt. Denk hierbij aan het moment, voeren uit een voerbak, voeren vanaf een schaaltje of anti-schrokbakken (voor te snel etende dieren)

Er bestaan ook voerbakken van verschillende hoogte. Dit is voor de grotere rassen handiger. 

Voerbakken moeten regelmatig schoongemaakt worden.

Eigenschappen voeding

Geur, vorm en grootte van de brok is ook van belang bij de voeropname.

Textuur en smaak beïnvloeden ook de acceptatie van het voer. 

Eigenschappen dier

Eigenschappen van het dier heeft ook invloed op de voedselopname. Denk hierbij aan:

• ras
• leeftijd
• geslacht
• conditie
• gezondheidstoestand
• ervaringen

Omgeving

De omgeving kan de acceptatie van voer positief of negatief beïnvloeden. 

Voorbeelden zijn:

• Temperatuur
• aan- of afwezigheid eigenaar
• aan- of afwezigheid andere dieren
• leefomstandigheid

Omgeving hond

Bij honden heeft het moment van eten ook te maken met hiërarchie. In het wild leefden ze in een roedel waarbij de dominante dieren het eerst eten. Hier moet je binnen een gezin ook rekening mee houden. Een hond krijgt dus te eten nádat het gezin gegeten heeft. 

Omgeving kat

Een kat is van nature een solitaire jager en eten. Wanneer je katten tegelijk voert, kan dit een reden zijn om minder/niet te eten. Daarnaast heeft de kat liever 3 ruimtes:

• Om te rusten
• om te eten
• ruimte met een kattenbak

Het overlappen van die ruimtes kan invloed hebben op het eetgedrag.

Speciale behoeften

In principe is alle in Nederland verkrijgbare commerciële diervoeding volledige voeding. Het bevat dus in principe alles wat een dier nodig heeft.

Toch is het belangrijk om te kijken naar de specifieke behoefte van een dier.

Speciale behoeften

Waarom kijken naar specifieke behoefte van een dier?

• verschil behoefte (jong/oud)
• Verschil in activiteit (actieve hond/gezelschapshond)
• leeftijdsverschillen (senior)
• Afstemmen op ras 
• afstemmen op bijvoorbeeld ziektes/afwijkingen

Puppy- en kittenvoer

Energiebehoefte van pups en kittens ligt een stuk hoger dan die van volwassen dieren. Hier moet je dus de voeding op aanpassen. 

Naast leeftijd kan er bij honden ook verschil zitten in rassen (grootte). Let hier dus op bij het selecteren van voeding. 

Seniorenvoer

Een ouder wordend dier heeft ook een andere specifieke voedingsbehoefte. 

• verminderde energiebehoefte
• minder goede vertering
• meer behoefte aan eiwitten
• makkelijk te kauwen

Veterinaire dieetvoeding

Dit is samengesteld uit normale voedingsstoffen maar die in een bepaalde onderlinge verhouding in het voer zitten. Ook voldoet het productieproces van veterinaire voeding aan strengene eisen en ze zijn beter onderzocht dan gewone voeding. 

Deze voeding is vooral bedoeld om de kwaliteit van het leven te verbeteren en een langere levensduur te stimuleren.

Tekorten en overschotten

Tekorten en overschotten

Voeding kan veel invloed hebben op het lichaam. Naast directe invloed op het maag- en darmstelstel, kunnen voedingsstoffen en ingrediënten uit voeding ook invloed hebben of:

• Gebit
• immuunsysteem
• hart- en vaatstelstel
• huid
• gewrichten
• urinewegen

Tekorten

Tekort aan voeding of voedingsstoffen kan schadelijk zijn. Lange tijd was er weinig aandacht voor tekorten aan voedingsstoffen in Nederland, met name door de aanwezigheid van de volledige voeding. 

Doordat eigenaar steeds meer zelf voedsel gaan samenstellen, ontstaan er tekorten.  Dit kan leiden tot allerlei ernstige aandoeningen.

Overschotten

Overschotten aan voeding leidt tot overgewicht. De gevolgen van overgewicht kunnen zijn:

• Bewegingsproblemen en gewrichtsaandoeningen
• Suikerziekte 
• Slechte conditie van huid/vacht
• grotere risico's bij operaties
• verminderde weerstand tegen infectie
• hart- en vaatziektes
• ademhalingsproblemen

Herhaling doelen van de les

Aan het einde van de les kun je:

• De 6 voedingsstoffen in voedingsmiddelen noemen
• Uitleggen wat er bedoeld wordt met volledige voeding
• Benoemen hoe de verschillende voedingssoorten worden bepaald en je kunt twee voorbeelden van voedingssoorten noemen
• Beschrijven hoe de kwaliteit van diervoeding wordt bepaald
• Beschrijven wat essentiële voedingsstoffen zijn
• Uitleggen wat er bedoeld wordt met de verteerbaarheid van het voer
• Benoemen van de functies van de vochtopname
• Beschrijven wat de voeropname bij dieren kan beïnvloeden
• Voorbeelden noemen van gevolgen van tekorten/overschotten van voeding

Huiswerk

Maak nu de toets van het boek, deze vind je online. Het resultaat bewaar je en neem je op in het portfolio.

Einde van de les

Vragen?

Wat vonden jullie van deze les?