9. (Nationalisme en) dekolonisatie - OK2024

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5,6

Les 9 - Dekolonisatie

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen hoe er een einde kwam aan de koloniale overheersing door het westen van Azië en Afrika

Kenmerkend aspect:

 De dekolonisatie (= zelfstandig worden van kolonies) die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld

(hegemonie = overheersing)

 Wat is het belang van het onderwerp:

• Erfenis kolonialisme is nog dagelijks voelbaar

• Jonge landen kampen met problemen (armoede, etnische tegenstellingen, politieke onrust)

• Veel inwoners uit vroegere kolonies vestigen zich in oude moederland

• Probleem van integratie

• vluchtelingenproblematiek

Dekolonisatie

1. De Europese kolonies willen op eigen benen staan (p.77-78)

Na WOII ontstond er in de kolonieën in Azië en later ook in Afrika een steeds sterker wordend verzet tegen de koloniale bezetter. Dit resulteerde in dekolonisatie, het onafhankelijk worden van de kolonieën.

belangrijkste oorzaken 

• Geen inspraak, wel onderwijs
  
• WOII: kolonisator doet beroep op kolonies
  
• Economische uitbuiting
  
• Steun grootmachten --> Wilson (jaren 1920)

onderwijs?

Het onderwijs dat door de kolonisatoren wordt georganiseerd, stimuleert bij de plaatselijke bevolking de nationalistische gevoelens.

DEMOCRATIE - ZELFBESCHIKKING - GELIJKE RECHTEN

Woodrow Wilson

• Vrijheid voor alle volken: elk volk moet een eigen land hebben, met eigen grenzen                                              (= zelfbeschikkingsrecht) = Cultureel motief

Politiek en economisch motief?

De twee supramachten - VS en USSR - beschouwen het koloniale imperium van Europa als een bedreiging voor eigen macht.

Zij pleiten voor de onafhankelijkheid van de kolonies (om van hen bondgenoten te kunnen maken - cfr Koude Oorlog)

Sleep de kaart naar de juiste periode

Dekolonisatie

Vooral tussen 1945 en 1951

Dekolonisatie

Vooral tussen 1960 en 1965

Dekolonisatie

In de 19e eeuw

Dekolonisatie in Azië: focus op India 

(p.78-79)

2. Dekolonisatie in Azië: Focus op India

In 19e eeuw al verzet in Brits-Indië tegen aanwezigheid van Britten

Tijdens Interbellum werd dit verzet geleid door Mahatma Ghandi. 

Kenmerkend voor zijn verzet is geweldloosheid

Opdracht 2

Waarom werkt de tactiek van 'geweldloos verzet', denk je?

Brits-India vererft onafhankelijkheid in 1947 en wordt opgesplitst in overwegend hindoeïstisch India en het islamitische Pakistan (later opgesplitst in Pakistan en Bangladesh). 

De opsplitsing van de provincie Kashmir zorgt voor een vijandschap tussen de 2 landen

Vietnam

Oorspronkelijk Franse kolonie in Zuidoost Azië
Wilde onafhankelijk worden na WOII

Frans Indochinese oorlog ( 1946-1954) - tegen kolonisator Frankrijk olv Hồ Chí Minh, leider van de Vietminh (communistisch geïnspireerd)

Resultaat: opsplitsing in Noord en Zuid Vietnam

in 1957 een oorlog in Zuid-Vietnam tussen de door Noord-Vietnam gesteunde Vietcong en het door de Verenigde Staten gesteunde Zuid-Vietnamese bewind

Tweede Indochinese oorlog: in 1957 een oorlog in Zuid-Vietnam tussen de door Noord-Vietnam gesteunde Vietcong en het door de Verenigde Staten gesteunde Zuid-Vietnamese bewind.

 

Indonesië

Soekarno richt in Nederlands-Indië PNI op --> streefde naar onafhankelijkheid

Dekolonisatie

Niet alleen Indonesië, India en Vietnam werden onafhankelijk. Verschillende landen ter wereld begonnen te vechten tegen hun overheersers. Dit proces heet dekolonisatie. 

Dekolonisatie van Afrika vanaf 1950

Paars = onafhankelijk
Grijs = nog een kolonie

Noem een verschil en een overeenkomst tussen Ghandi en Ho Chi Minh

3. Dekolonisatie van Afrika - focus Congo

79-83

3. Dekolonisatie in Afrika: Congo

Opdracht 3

- groeiende ontevredenheid

* tweedrangsburgers

* lang geen inspraak en stemrecht

* beleid in handen van blanke ambtenaren, missionarissen en ondernemingen

* Belgische privémaatschappijen: ontginnen rijkdommen (koper, zink, diamant,...)

Hoeveel keer kan België in de oppervlakte van zijn Congolese kolonie?

80 keer

Wat kun je uit deze kaart afleiden?

Congo beschikt over veel bodemrijkdommen

Geeft Boudewijn een historisch juiste versie van de feiten?

Wat wil Boudewijn met deze toespraak aantonen?

Welke gelijkenissen en verschillen vind je terug tussen beide bronnen?

Geeft Boudewijn een historisch juiste versie van de feiten?

Niet gekomen als veroveraar: F

Niet gericht op het eigenbelang van België: F

Aanleg ifnrastructuur: J

Uitbouw medische dienst: J

Wat wil Boudewijn met deze toespraak aantonen?

Dat de Belgen tijdens het koloniale bewind enkel goed hebben gedaan in Congo

Welke gelijkenissen en verschillen vind je terug tussen beide bronnen?

Nauwelijks gelijkenissen.

Lumumba legt de vinger op de wonde en spreekt vooral over de vernedering en de uitbuiting.

Premier van Congo na de onafhankelijkheid in 1960

Progressieve Lumumba wordt vermoord begin 1961

Na chaotische jaren grijpt Mobutu Sese Seko in 1965 de macht

Corrupt regime van een dictator

Mobutu weet zich gesteund door het westen door bondgenootschap met VS tegen communisme (Koude Oorlog)

Artikel Moord op Lumumba https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2011/01/17/50_jaar_geleden_werdpatricelumumbavermoord-1-93890

Start 3/5

Cartoon van Pil uit 1964

A. De Schrijver (CVP) - minister van Belgisch-Congo en Ruanda-Urundi sinds 1959.

"Hier! Neem het stuur maar over."

Wat bekritiseert de cartoonist?

Dat de onafhankelijkheid onvoldoende voorbereid was: de Belgen laten een 'stuurloos' Congo achter

Beschrijf enkele kenmerken van het regime onder Mobutu

Nepotisme (vriendjespolitiek), wanbestuur, dictatuur, corruptie,...

Hoe komt het dat Mobutu ondanks al zijn misbruiken toch aan de macht kan blijven?

Door de steun van het Westen (tijdens de Koude Oorlog)

Opdracht 5&6

4. De dekolonisatie = een succes?

83-84

4. De dekolonisatie: een succes? 

Neokolonialisme 

De kolonie is zelfstandig.

Maar... de economie nog steeds 

afhankelijk van export  

grondstoffen en import industrieproducten uit Westerse landen.  

 

Waarom heeft China interesse in Afrika?

Goedkope grondstoffen

Grote afzetmarkt

Extra reden: politiek - extra bondgenoten

Waarom zien Afrikaanse leiders de Chinezen graag komen?

Er is geen inmenging in binnenlandse zaken

Opdracht 7

Na afloop van de Koude Oorlog verspeelt de dictator Mobutu de steun van de VS.

In 1997 wordt Mobutu verdreven door Laurent Kabila (foto links) - hij wordt gesteund door buurlanden Rwanda en Uganda. Zij hopen via hem een deel van de rijke Congolese  te controleren.

In 2001 wordt Kabila vermoord en opgevolgd door zijn zoon Joseph.

In 2019 wint Felix Tshesikedi omstreden de presidentsverkiezingen. De oppositie beschuldigt hem van fraude.

Congo behoort tot de armste landen ter wereld.

https:

Bron: HLN/30-06-2020

Vind je dat België Congo moet terugbetalen voor de rijkdommen afgenomen tijdens de koloniale periode?

https:

Waarom begonnen de verhoudingen in de wereld rond 1945 te veranderen?

1. nieuwe grootmachten uit de oorlog
2. nationalisme in de kolonien
3. verlies van oude grootmachten

De juiste volgorde van dekolonisatie is:

1. Afrika, Azië, Zuid-Amerika.
2. Azië, Zuid-Amerika, Afrika.
3. Zuid-Amerika, Azië, Afrika
4. er vond geen dekolonisatie plaats.

Kenmerkend voor het verzet van Gandhi is

1. geweldloos
2. gesteund door kolonisator
3. militair
4. alledrie

Wie leidde de Congolezen naar onafhankelijkheid?

1. Mobutu
2. Ho Chi Minh
3. Lumumba
4. Che Guevara

Jullie opdracht voor volgende les

Complementair groepswerk