Les 3 - tekstindeling/samenhang en verkennend/globaal lezen

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Les 3

onderwerpen: tekstindeling/samenhang en verkennend/globaal lezen

1) uitleg tekstindeling

2) oefenen met tekstindeling

3)uitleg samenhang en signaalwoorden

4) oefenen met signaalwoorden

5) uitleg verkennend en globaal lezen

6) activerende werkvorm lezen 

Doelen van deze les

Aan het einde van deze les weet je:

• Hoe teksten zijn opgebouwd;
• Hoe je samenhang in een tekst kunt krijgen;
• Wat verkennend en globaal lezen is.

Tekstindeling

• Inleiding
• Kern
• Slot 

Inleiding

De inleiding is het begin van een tekst met onder andere:

- aankondiging van het onderwerp van de tekst 

- de lezer nieuwsgierig maken naar het vervolg van de tekst

- aanwijzingen of samenvatting bevat over wat er in de rest van de tekst aan bod komt

- vragen die gesteld worden

1 of meerdere alinea's.

Kern

In het de kern wordt het onderwerp uitgewerkt in deelonderwerpen. Voor overzicht, wordt de tekst opgedeeld in alinea's. 

Bij elk nieuw deelonderwerp een nieuwe alinea.

Eventueel staan er in het middenstuk tussenkopjes. Tussenkopjes geven een aanwijzing voor de inhoud van een alinea waar het deelonderwerp over gaat.

Slot

In het slot sluit de schrijver de tekst af. In veel gevallen komt de schrijver in het slot terug op de inleiding. 

- antwoord op de vragen geven

- samenvatten van de tekst

- conclusie trekken

- advies geven

- oplossing voor het probleem

1 of meerdere alinea's.

Het is een veelbewogen begin van de herfst in San Francisco.  Nadat duizenden huishoudens deze week werden afgesloten van het stroomnet om bosbranden te voorkomen, marcheren er nu duizenden tarantula's richting de stad. 

Inleiding

Middenstuk

Slot

Toch menen de autoriteiten dat er geen reden is voor paniek. Ondanks dat de vogelspinnen er gevaarlijk uit zien, zijn ze ongevaarlijk voor mensen. Het gif van de spinnen is mild. 

Inwoners van San Francisco hoeven de komende dagen dan ook niet te gaan jagen op de spinnen. Integendeel. Volgens Mount Diablo State Park behoren deze spinnen tot de 'vriendelijkste reuzen van het dierenrijk'. 

Dit komt door het warme weer in Californië. Als het warm wordt, komen de mannetjes massaal tevoorschijn om te paren. Hoewel de beesten doorgaans 's nachts naar buiten komen in hun zoektocht naar een partner, kruipen ze nu ook overdag door de Amerikaanse straten.

Samenhang

Zinnen en alinea's in een tekst hangen samen met signaalzinnen en signaalwoorden. 

Als je deze tijdens het lezen herkent, begrijp je de tekst beter.

Samenhang

Signaalwoorden of voegwoorden maken duidelijk wat tekstdelen met elkaar te maken hebben. De relatie tussen deze tekstdelen noem je tekstverband.

Wat is de functie van het signaalwoord 'maar' in de zin:

Ik wil graag naar de stad, maar ik heb geen tijd.

1. voorbeeld
2. volgorde
3. tegenstelling
4. voorwaarde

Wat is de functie van 'dus' in de zin:

Ik wil een goed cijfer, dus ik ga hard leren

1. tegenstelling
2. verklaring
3. conclusie
4. opsomming

Wat is de functie van 'omdat' in de zin:

Ik heb een goed cijfer, omdat ik goed geleerd heb.

1. verklaring
2. reden
3. voorbeeld
4. opsomming

Verkennend / globaal lezen

Je let vooral op:

• Titel en tussenkopjes;
• Tekst in andere kleuren of lettergrootte;
• Eventuele afbeeldingen;
• Tekstindeling

Je probeert door niet de hele tekst uitgebreid te lezen, wel te kijken wat het onderwerp zal zijn.

Verkennend / globaal lezen

Blij globaal lezen, lees je delen van de tekst die het meest zeggen over de inhoud om erachter te komen waar de tekst overgaat.

Je let vooral op: de inleiding en de eerste en laatste zin van elke alinea.

Werkvorm

Een samenhangend verhaal? (groepjes van 3, 4 of 5 personen)

• op jullie tafel ligt een envelop met daarin delen van een tekst;
  
• Eén voor één haalt er iemand uit je groepje een kaartje uit een envelop;
• Zodra je alle kaartjes op tafel hebt maak je er met je groepje een samenhangend verhaal van, kortom: wat is de juiste volgorde?
  
• Welk groepje doet dit goed en het snelst?

Opdrachten deze week

StartTaal:

• 3F | Lezen | Opbouwopdrachten | Verkennend en globaal lezen | opdracht 1
• 3F | Lezen | Opbouwopdrachten | Tekstindeling | opdracht 1