4.5 De komst van het Socialisme

• geschiedenis
• Voortgezet speciaal onderwijs

4.5 Komst van het socialisme

Vooraf...

• Wie van jullie werkt er?
• Mogen jullie op alle uren werken?
• Wie bepaalt dat? 
• Waarom zou dat zo geregeld zijn?

Gevolgen van de industrialisatie

• Na 1870 komt in Nederland de industrialisatie op gang
• Arbeiders  vroeger boeren en landarbeiders) trekken naar de stad: urbanisatie
• Steden groeien snel: er moeten snel woningen worden gemaakt/gevonden

Sociale kwestie

= 

Het probleem van de armoede en de slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders als gevolg van de industriële revolutie

Slechte werkomstandigheden

• onveilig en ongezond, saai werk
• lange werkdagen (14u/dag)
• lage lonen => amper gezin onderhouden
• geen rechten !
  

Kinderarbeid

• Goedkoper dan volwassenen.

• Nauwelijks onderwijs gehad. 

     (leerplicht vanaf 1900)

• Noodzakelijk voor onderhoud gezin.

Erbarmelijke woonomstandigheden

• slechte kleine huisjes (krotten)
• grauwe arbeiderswijken
• veel gezinsleden
• slecht eentonig voedsel (vlees was zeldzaam)
  
• hoge kindersterfte
• weinig hygiëne -> één toiletblok voor heel de wijk.
  

Geen uitkering

• Zieken, bejaarden en invaliden waren aangewezen op de liefdadigheid van de kerkelijke armenzorg.

• Ze kregen eten, kleding en brandstof van de kerk 

      (maar dat was weinig)

Wie helpt de arbeiders?

- vanaf 'de werkvloer'

• Sommige fabrikanten gaven de arbeiders wél wat extra's.

• Arbeiders gaan staken: dit werkt alleen als iedereen gaat staken. waarom?

• Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden.

Wie helpt de arbeiders?

- vanaf 'de werkvloer'

• Vakbonden: organisatie die opkomt voor de belangen van werknemers.
• Als je lid was van een vakbond kon je staken: door lidmaatschap was er een kas waaruit je betaald werd, ook als je ziek was.

De eerste sociale wetten

• 1894 sociaaldemocraten richten politieke partij op --> SDAP Zo proberen meer sociale wetten door te voeren 
• Kamerleden luisteren niet. 
• Sociaaldemocraten wilde dat arbeiders stemrecht kregen -> zo wetten doorvoeren over hogere lonen, kortere werkdagen en verbod kinderarbeid

Grondlegger socialisme

• Econoom Karl Marx 
• Klassenstrijd tussen arm en rijk
• Arbeiders --> revolutie beginnen, macht grijpen
• Rijkdom eerlijk verdelen
• Communisme 

Socialisme

Zij willen de macht in het parlement hebben om zo het lot van de arbeiders te verbeteren.

Dat kan alleen via algemeen kiesrecht.

Communisme

 Zij willen via een revolutie de macht van de burgerij overnemen om zo het lot van de arbeiders te verbeteren.

De arbeiders komen dan aan de macht.

Pieter Jelles Troelstra (SDAP)

Ferdinand Domela Nieuwenhuis (SDB)

Domela Nieuwenhuis

Begon als dominee.

Eerste gekozen socialist in de Tweede Kamer (1888),  hij werd niet serieus genomen en werd een anarchist

Troelstra

1894 SDAP

Arbeiders / Socialisten

Vakbonden

Algemeen Kiesrecht

Andere stroming binnen socialisme

• Sociaaldemocraten 
• Gematigde stroming binnen het socialisme
• Wilde de omstandigheden niet verbeteren door revolutie
• Maar via het parlement --> Wetten maken. 

Socialisme VS kapitalisme

• Kapitalisme = een economisch systeem waarbij ondernemers zoveel mogelijk winst proberen te maken 

• Socialisme = politieke stroming die meer gelijkheid wil tussen arm en rijk. Onstond rond 1850 

Kinderwetje van van Houten

• Eerste sociale wet 1874

• Kinderen onder de 12 jaar mochten niet meer werken in fabrieken 

• Begin van sociale wetgeving in Nederland.

Invoering Sociale wetten

• Zeer slechte woon- werkomstandigheden arbeider
• Regering zag dat ze hier iets aan moesten doen
• 1874 Invoering eerste sociale wet (kinderwetje Van Houten --> kinderarbeid onder de 12 jaar in fabrieken verboden)

• Invoering meer sociale wetten

Van liefdadigheid naar sociale wetten

• Armenwet (1854)
  
• 'Kinderwetje van Van Houten' (1874)
  
• Leerplichtwet (1900), 
• Woningwet (1901),
• Ongevallenwet (1901)

Het liberalisme is een politieke stroming die zoveel mogelijk opkomt voor ....?.... van de burgers

1. vrijheid
2. gelijkheid

De grondwet van 1848 is een liberale grondwet

1. Juist
2. Onjuist

Sociaaldemocraten wilde via een revolutie meer gelijkheid tussen arm en rijk

1. Juist
2. Onjuist

Karl Marx was de grondlegger van het socialisme

1. Juist
2. Onjuist

Het kapitalisme is een economisch systeem waarbij ondernemers zoveel mogelijk winst proberen te maken

1. Juist
2. Onjuist

De sociale kwestie gaat over...

1. De slecht woonomstandigheden van arbeiders
2. De slechte werkomstandigheden van arbeiders
3. De slechte woon- en werkomstandigheden van arbeiders

Wat zijn gevolgen van de industrialisatie in Nederland?

1. Aanleg waterwegen en spoorlijnen
2. Kinderarbeid
3. Lage lonen
4. A, B en C zijn goed

Wat is het verschil tussen socialisten en de sociaaldemocraten...

1. De socialisten waren voor een kapitalistisch systeem, de sociaaldemocraten niet
2. De sociaaldemocraten wilde via wetten meer gelijkheid de socialisten via een revolutie

In het volgende filmpjes...

wordt het Socialisme  nog een rustig uigelegd

https: