AF Les 1 Zenuwstelsel

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

       Het zenuwstelsel

Het centrale zenuwstelsel

• Het centrale zenuwstelsel bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg. 
• De hersenen bestaan uit de grote hersenen, tussenhersenen,   hersenstam en de kleine hersenen. 
• Het ruggenmerg bevindt zich in de wervelkolom en het behoort tot het centrale zenuwstelsel omdat het ook zenuwcellen bevat. Dit is nuttig bij spierreflexen, zoals bij de kniepeesreflex of de terugtrekreflex. 

Waar denk je aan bij het zenuwstelsel?

hersenen, ruggenmerg, denken, handelen begrijpen, centraal zenuwstelsel, perifeer zenuwstelsel enz

Het zenuwstelsel

De zenuwen en hersenen maken deel uit van het zenuwstelsel.

Het zenuwstelsel bevat miljoenen zenuwcellen. 

Het zenuwstelsel

Het zenuwstelsel stuurt bijna alle activiteiten in je lichaam aan, en bliksemsnel. 

Het is van grote betekenis voor wie je bent en hoe je functioneert als mens. 

Het zenuwstelsel is het snelle besturingssysteem van je lichaam. 

 

Zenuwstelsel

Zeer belangrijk regelmechanisme van het lichaam

Beinvloed o.a:

• Vitale functies (hartslag, bloeddruk)
• (Pijn)sensatie
• Bewegingen

Het perifere zenuwstelsel bestaat uit meer dan 100 miljard zenuwcellen die als draden door het gehele lichaam lopen. De zenuwen van het somatische zenuwstelsel verbinden de hersenen en het ruggenmerg met spieren die bewust worden aangestuurd (willekeurige spieren of skeletspieren) en met sensibele receptoren in de huid. Het autonome zenuwstelsel verbindt de hersenstam en het ruggenmerg met de inwendige organen en reguleert inwendige lichaamsprocessen die geen bewustzijn vereisen. Voorbeelden hiervan zijn de frequentie waarmee het hart samentrekt, de bloeddruk en de ademhalingsfrequentie. 

Het sympatische en het parasympatische zenuwstelsel werken samen, waarbij het ene meestal de werking van de inwendige organen activeert en het andere de werking afremt. De belangrijkste functie van het sympatische zenuwstelsel is de voorbereiding van het lichaam op een veeleisende situatie of een noodsituatie, ofwel een fight-or-flight-situatie. De belangrijkste functie van het parasympatische zenuwstelsel is de voorbereiding van het lichaam op normale situaties. Het sympatische deel vergoogt bijvoorbeeld de hartslag, bloed en ademhalingsfrequentie, terwijl het parasympatische deel deze juist verlaagt.

Zenuwstelsel

Bestaat uit: 

• Zenuwen
• Ruggenmerg
• Hersenen

• Centraal 

zenuwstelsel

Anatomische indeling(bouw en ligging)

• Centraal zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg)
• Perifeer zenuwstelsel (zenuwen in rest van het lichaam) 

We onderscheiden in dit perifere zenuwstelsel:

1. aanvoerende (sensorische) zenuwen
2. afvoerende (motorische) zenuwen
3. gemengde zenuwen zijn zowel sensorisch als motorisch)

Fysiologische indeling (werking)

• willekeurig zenuwstelsel (kun je sturen =somatisch) bv iets vastpakken
• onwillekeurig zenuwstelsel (kun je niet sturen=autonoom bv bloedcirculatie

Autonome zenuwstelsel:  onbewust (hartslag)

Somatische zenuwstelsel:
in beweging zetten van skeletspieren (bal vangen)

INDELING ZENUWSTELSEL NAAR FUNCTIE

1. Autonome zenuwstelsel = onwillekeurige zenuwstelsel = vegetatieve zenuwstelsel
   
2. Animale zenuwstelsel = willekeurige zenuwstelsel 

Zenuwstelsel

• Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel (de hersenen en het ruggenmerg) en het perifere zenuwstelsel (de zenuwen buiten de hersenen en het ruggenmerg).
• Het perifere zenuwstelsel bestaat uit twee delen: het somatische zenuwstelsel en het autonome zenuwstelsel. 

• Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee delen: het sympatische en het parasympatische zenuwstelsel. 

Het perifere zenuwstelsel bestaat uit meer dan 100 miljard zenuwcellen die als draden door het gehele lichaam lopen. De zenuwen van het somatische zenuwstelsel verbinden de hersenen en het ruggenmerg met spieren die bewust worden aangestuurd (willekeurige spieren of skeletspieren) en met sensibele receptoren in de huid. Het autonome zenuwstelsel verbindt de hersenstam en het ruggenmerg met de inwendige organen en reguleert inwendige lichaamsprocessen die geen bewustzijn vereisen. Voorbeelden hiervan zijn de frequentie waarmee het hart samentrekt, de bloeddruk en de ademhalingsfrequentie. 

Het sympatische en het parasympatische zenuwstelsel werken samen, waarbij het ene meestal de werking van de inwendige organen activeert en het andere de werking afremt. De belangrijkste functie van het sympatische zenuwstelsel is de voorbereiding van het lichaam op een veeleisende situatie of een noodsituatie, ofwel een fight-or-flight-situatie. De belangrijkste functie van het parasympatische zenuwstelsel is de voorbereiding van het lichaam op normale situaties. Het sympatische deel vergoogt bijvoorbeeld de hartslag, bloed en ademhalingsfrequentie, terwijl het parasympatische deel deze juist verlaagt.

zenuwstelsel

autonoom en animaal zenuwstelsel

• orthosympatische
• parasympatisch zenuwstelsel

Het zenuwstelsel

• wordt gevormd door zenuwweefsel
• dit weefsel bestaat uit miljarden zenuwcellen (neuronen) en  speciale steuncellen (neurogliacellen)
• belangrijkste onderdelen van het zenuwstelsel zijn de hersenen en het ruggenmerg, vanuit hier komen grote zenuwen tevoorschijn die zich in het lichaam verder vertakken tot fijne zenuwbanen 

Welk type zenuwcel zorgt ervoor dat spieren aangestuurd worden?

1. Bewegingszenuwcel (motorisch)
2. Gevoelszenuwcel (sensorisch)

Stelling:
Een sensorische zenuwcel vangt een prikkel op en stuurt dit door naar het centraal zenuwstelsel

1. juist
2. onjuist

Welke delen van het zenuwstelsel behoren bij het centraal zenuwstelsel?

1. Perifere zenuwen
2. Zenuwen in het ruggenmerg
3. Zenuwen in de hersenen
4. Zenuwen in ruggenmerg en hersenen

Het perifere zenuwstelsel

Alle zenuwen die het lichaam verbinden met de hersenen of het ruggenmerg

• Autonome (onwillekeurige) zenuwstelsel.
• Animale (willekeurige) zenuwstelsel. 

Het perifere zenuwstelsel

Het perifere zenuwstelsel bestaat uit 12 hersenzenuwen, 31 ruggenmergszenuwen en sympathische grensstrengen. Het perifere zenuwstelsel wordt ingedeeld in het autonome (onwillekeurige) en animale (willekeurige) zenuwstelsel. 

Het autonoom zenuwstelsel is nog weer onderverdeeld in het sympatisch en parasympatisch zenuwstelsel. Dit wordt verder in deze les nog uitgelegd.

Dus gas en rem van het zenuwstelsel

Sympatische zenuwstelsel

Stimulerend: bij lichamelijk arbeid, in staat van paraatheid brengen, hierdoor snel reageren

Parasympatische zenuwstelsel

Remmend: als het lichaam passief is, lichaam tot rust laten komen, voor voedsel verteren en energievoorraad aan te vullen

Autonoom (onwillekeurig) zenuwstelsel (vegetatief,motorisch)

Het autonome zenuwstelsel; staat niet onder invloed van de wil. Het regelt de werking van de interne organen, zoals je bloeddruk en circulatie, spijsvertering, ademhaling en uitscheiding.

Het autonome zenuwstelsel wordt beïnvloed door emoties. 

Het wordt onderverdeeld in het (ortho)sympathische en parasympatische zenuwstelsel. Deze twee delen hebben een tegengesteld effect op de organen. 

Het sympathische zenuwstelsel zorgt ervoor dat het lichaam snel in actie kan komen, bijvoorbeeld als het lichaam op een vecht- vlucht- of schrikreactie voorbereidt. 

Het parasympatische zenuwstelsel zorgt vooral voor de instandhouding van de persoon, bijvoorbeeld voor herstel, rust, opslag en energiehuishouding.  

Animaal (willekeurig) zenuwstelsel

(sensorisch)

Het animale zenuwstelsel zorgt voor de zintuiglijke waarnemingen en bewegingen. Het bestaat uit:

Opstijgende (afferente) banen: ze sturen impulsen naar het centrale zenuwstelsel. Er zijn sensibele en sensorische banen. Sensibele banen sturen prikkels naar de hersenen vanuit het lichaam, bijvoorbeeld bij pijn- en drukgevoel. Sensorische banen sturen prikkels vanuit de zintuigen, bijvoorbeeld oog en oor, naar de hersenen.

Afdalende (efferente) banen: ze sturen impulsen van het centrale zenuwstelsel naar spieren of klieren.

Sympathisch zenuwstelsel →Fight or Flight

Parasympatisch zenuwstelsel → Rest & Digest

Autonome zenuwstelsel

Sleep de activiteiten naar het juiste zenuwstelsel.

Parasympatisch zenuwstelsel

Sympathisch zenuwstelsel

 Thieme Meulenhoff

Maken tm 5

Animale zenuwstelsel

• Prikkelbaarheid

• Beweging

Vegetatieve zenuwstelsel

• Groei
• Voortplanting
• Stofwisseling

Vegetatieve zenuwstelsel

Dit kunnen we onderverdelen in:

• Sympatisch zenuwstelsel

• Parasympatisch zenuwstelsel

Sympatisch zenuwstelsel

Werking: 

• Stimulerend/activerend
• Behalve op de spijsvertering

• Bevordert dissimilatie 

• De prikkeloverdracht staat onder invloed van:

• Adrenaline
• Nor-adrenaline

Parasympathisch zenuwstelsel

Werking:

• Rustgevend/kalmerend
• Behalve op de spijsvertering

• Bevordert assimilatie

• De prikkeloverdracht staat onder invloed van acetylcholine