5H 11.5 Weefselvloeistof en lymfe

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Transport

11.1 Het bloed
11.2 Transportsystemen bij dieren
11.3 Het hart
11.4 De bloedvaten
11.5 Weefselvloeistof en lymfe 

BiNaS tabel 84

Programma

• Leerdoelen
• Video Het lymfesysteem --> 9 minuten
• Uitleg basisstof 11.5 --> weefselvloeistof en lymfe
• Video Lymfe systeem --> 1 minuut
• Opdrachten maken
• Afsluiting 
  

Leerdoelen 11.5

• Je kunt de kenmerken en functies van weefselvloeistof en lymfe noemen.

0

Hoe komen stoffen bij je cellen?

1. Rode bloedcellen laten zuurstof los in het bloedplasma in de haarvaten. Glucose is opgelost in het bloedplasma. 

2. Glucose en zuurstof (en hormonen, andere kleine eiwitten en voedingsstoffen) gaan door de wand van het haarvat naar het weefselvloeistof door de bloeddruk. 

Weefselvloeistof

Vanuit het weefselvloeistof nemen de cellen o.a. glucose en zuurstof op --> diffusie en actief transport.

Koolstofdioxide, water en andere afvalstoffen worden weer afgegeven aan het weefselvloeistof d.m.v. diffusie.

Weefselvloeistof

Als bloed bij de haarvaten komt wordt een deel van de bloedplasma de haarvaten uitgeperst (door de hoge bloeddruk!). Dit heet filtratie.

Hier zitten voedingsstoffen en zuurstof in opgelost.

Bloedcellen en grote eiwitten blijven achter.

Hoe komt weefselvloeistof terug in je bloed?

1. Aan het eind van de haarvaten  --> bloeddruk sterk gedaald en bloed vol met grote eiwitmoleculen --> osmotische waarde bloed hoger dan in weefselvloeistof --> 90% weefselvloeistof + CO₂ en andere afvalstoffen stroomt terug in de haarvaten. 

Weefselvloeistof

De haarvaten nemen ook weer een groot deel van de weefselvloeistof op (resorptie) wanneer ze de organen uit gaan.

Dit komt door de hoge osmotische waarde van het bloed (door de eiwitten die zijn achtergebleven).

Weefselvloeistof

Weefselvloeistof

BINAS 84G

Lymfevaten

De osmotische druk is niet voldoende om alle vloeistof die uit het haarvat gefilterd is weer te resorberen.

Zonder lymfevaten zou er veel vocht in de organen achterblijven.

Lymfe

Overtollig weefselvloeistof wordt opgenomen in de lymfevaten = lymfe.

Hoe komt lymfe terug in je bloed?

In het lymfevatenstelsel komt alle lymfe uiteindelijk terecht via de 

1. borstbuis, het grootste lymfevat, in de linkersleutelbeenader

2. de rest komt uit in de rechtersleutelbeenader 

--> Alles komt uit in de bovenste holle ader.

Welke stoffen kan weefselvloeistof en lymfe bevatten? 

• Zuurstof
• Voedingsstoffen / glucose
• Hormonen
• Kleine eiwitten zoals antistoffen
• Witte bloedcellen 
• Koolstofdioxide en andere afvalstoffen
• GEEN rode bloedcellen en grote eiwitten

Wat doet je lymfestelsel?

Lymfevaten lijken op aders. Slappe wand, kleppen, lage druk.

Lymfevaten komen samen in lymfeknopen. Hierin zitten witte bloedcellen.

De witte bloedcellen zuiveren de lymfe (doden ziekteverwekkers).

Lymfeknopen/ lymfeklieren

Verspreid over het lichaam liggen in het lymfevatenstelsel ook lymfeknopen.

In de lymfeknopen wordt de lymfe gezuiverd van o.a. ziekteverwekkers door de witte bloedcellen-> belangrijke rol afweer. 

Lymfevaten

Lymfevaten bevatten net als aders kleppen om er voor te zorgen dat de lymfe de goede kant op stroomt.

Spierpomp

- Net als bij aders wordt er gebruik

gemaakt van de spierpomp.

Samengevat

Weefselvloeistof komt veel overeen met bloedplasma.

Hoe komt dit vocht terug in je bloed?

1. Zuigkracht bloed (osmotische druk)
2. Lymfe

Vloeistof dat achterblijft sijpelt lymfevaten in.

Lymfe stroomt richting het hart.

Kleppen helpen om de lymfe te laten stromen.

Afweersysteem zit vooral in lymfeknopen.

BINAS 84N

BiNaS 84N

Oedeem

Bij een oedeem hoopt weefselvloeistof zich op in de weefsels. 

Dit kan verschillende oorzaken hebben:

• Het weefselvloeistof bevat een te hoge eiwitconcentratie. Dit kan ontstaan door het afsterven van cellen na een infectie.
  
• Het bloed bevat een te lage eiwitconcentratie.
  
• De bloeddruk is te hoog.
  
• Er is een verstopt lymfevat. Dit kan ontstaan door ontsteking of een parasiet.
  
• Er zijn lymfeklieren verwijderd.

Overleg in tweetallen

1. Kunnen witte bloedcellen uit een haarvat?
2. Zal je een hogere of lagere concentratie eiwitten vinden in het weefselvloeistof dan in het bloedplasma?
3. Waar komt lymfe uit in de bloedbaan?
4. Door welk proces ontstaat weefselvloeistof?  
5. Wat is de taak van het lymfestelsel bij de afweer?

Overleg in tweetallen antwoorden

1. Kunnen witte bloedcellen uit een haarvat? Ja
2. Zal je een hogere of lagere concentratie eiwitten vinden in het weefselvloeistof dan in het bloedplasma? Lager (grote eiwitten blijven achter in het bloedplasma)
3. Waar komt lymfe uit in de bloedbaan? Linker- en rechtersleutelbeenaders
4. Door welk proces ontstaat weefselvloeistof? Bloeddruk
5. Wat is de taak van het lymfestelsel bij de afweer? Zuiveren bloed van ziekteverwekkers

Huiswerk

Lezen 11.5

Maken opdracht 45 t/m 51+ begrippenlijst maken

Klaar? Lees en maak de context leefwereld (opdr. 52)

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist video's

Oefenen Biologiepagina.nl

Leerdoelen behaald?

- Je legt uit welke krachten een rol spelen bij de aanvoer en afvoer van weefselvloeistof.

- Je beschrijft de bouw en functie van het lymfesysteem en de betekenis van lymfe.