Basisstof 9 Biotechnologie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Erfelijkheid en evolutie

Basisstof 8 Biotechnologie

Doel

Je kunt:

• Voorbeelden van toepassingen van biotechnologie kunnen noemen.

• Uitleggen hoe Genomics in veeteeld wordt gebruikt
  
• Beschrijven hoe een celkerntransplantatie werkt
  

Ga naar de webside van lessonup

https://lessonup.io/

Log in al leerling

Gebruik de code linksonder in beeld

kun je meekijken op de ipad :)

Wat is biotechnologie ?

• Verzamelnaam technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens
  
• Klassieke- en moderne biotechnologie 
  

Klassieke biotechnologie

• gebruik van traditionele technieken
  
• gebruik van bacteren, gisten en schimmels
  
• productie van Kaas, bier, wijn, brood 
  

Moderne biotechnologie

• Gebruik van moderne technologie
  
• Gebruik van bacteren, gisten, en schimmels
  
• Aanpassen van eigenschappen
  
• De genen worden aangepast (genetische modificatie)
  

Recombinant-DNA-Techniek

• De genen met positieve eigenschappen van het ene organisme toevoegen aan het DNA van een ander soort 
  
• Genetische modificatie: een gemodificeerd organisme heet 'transgeen'
  

Waar word biotechnologie voor gebruikt?

• gezondheidszorg
  
• landbouw
  
• industrie
  
• milieu 
  

concrete voorbeelden van biotechnologie

Tijgermug

• Muggen zijn ziekteverspreiders. Ze zijn moeilijk te bestrijden omdat ze zich snel voortplanten, klein zijn en er heel veel aanwezig zijn. Recent onderzoek ziet genetische modificatie als een oplossing. 
  

• Bij tijgermuggen, de verspreiders van knokkelkoorts zijn mannelijke muggen gemodificeerd zodat hun nageslacht sterft voordat het zich kan reproduceren. De mannelijke muggen vinden een vrouwtje, wat zich slechts eenmaal voortplant. Deze jongen gaan dood zonder voor nageslacht te zorgen, waardoor de populatie wordt verkleind.
  

Het aantal gevallen van knokkelkoorts neemt toe. 

Er bestaan geen medicijnen of injecties om het te voorkomen.

Knokkelkoorts

U krijgt plotseling koorts met koude rillingen, vaak met heftige hoofdpijn en pijn achter de ogen.

Uw hele lichaam kan pijn doen: spieren, botten en gewrichten, vooral onder in uw rug.

U krijgt huiduitslag op uw borst (romp), armen, benen en gezicht.

Na een paar dagen kunt u misselijk worden en overgeven.

Ook hoesten, keelpijn en smaakverandering komen voor.

Herman

• De stier Herman is een genetisch gemodificeerde stier.  
  

• Uit 1154 bevruchte en genetisch gemodificeerde eicellen kwam uiteindelijk één kalf waarbij de gemodificeerde genen tot uiting kwamen, de stier Herman.  
  

• Aan hemzelf is geen verschil te merken, maar zijn vrouwelijke nakomelingen hebben een bijzondere afwijking.  
  

• Ze produceren geen gewone melk, maar babyvoeding voor menselijke baby’s. Helaas zit er slechts een zeer klein aandeel lactoferrine in, wat baby’s nodig hebben. Hierdoor is de melk nooit in gebruik genomen.  Het verhaal van Herman bewijst wel dat er vele mogelijkheden zijn. 

Genetisch gemodificeerde rijst

• Deze ggo-rijst heeft een hoger proVitamineA-gehalte en kan worden ingezet tegen het vitamine A-gebrek in Azië, een kwaal waar veel kinderen aan lijden. 
  
• Per jaar worden wereldwijd 500.000 kinderen blind door een gebrek aan vitamine A en de helft van hen sterft binnen het jaar. 
  

• De gouden rijst zou in 2013-2014 verwacht worden in de Filippijnen. 
  

• Nadeel is dat er nog niet genoeg onderzoek is gedaan naar het effect op de omgeving, biodiversiteit en de overname van natuurlijke zaden door kunstmatige zaden.
  

Argumenten voor:

• pruducten kunnen goedkoper worden
  
• hogere opbrengsten in de landbouw (minder honger)
  
• milieuvriendelijkere gewassen
  
• medicijnen tegen ziektes
  

argumenten tegen:

• mens heeft het recht niet om te knippen en plakken met genen van andere organisme
  
• maken van nieuwe soorten gaat tegen natuur in
• kan gevaarlijk zijn voor de natuur
  

Klonen

Eén of meerdere organismen die via ongeslachtelijke voortplanting uit één organisme ontstaan zijn: kloon.

Voorbeeld van klonen: weefselkweek

genomics (NL: genomica)

• Studie van het complete DNA.
  

• Hiermee kun je voorspellen hoe gezond/goed een organisme is
  
• selecteren voor voortplanten
  

Genomics in de veeteelt

• Welke stier heeft de beste combinatie van genen voor de hoogste melkopbrengst bij zijn nageslacht?

• Voorheen moest je wachten tot dat nageslacht er ook echt was, nu kun je dat aan het genoom zien.

DNA testen

• misdaadbestrijding
  
• fraude met vlees
  
• erfelijkheidsonderzoek
  
• vaderschapstesten
  
• verwantschap tussen soorten
  

Discokiller

• moord op 5 vrouwen
• jaren 80
• na 18 jaar opgepakt
  
• DNA-test

fraude met paardenvlees

• 
  
• ontdekt door DNA-test
• paardenvlees is goedkoper
  

Het toevoegen van gist in brood om het luchtig te maken is:

1. klassieke biotechnologie
2. geen biotechnologie
3. recombinant-DNA-techniek
4. moderne biotechnologie

wat is transgeen?

1. klassieke biotechnologie
2. er is geen trans aanwezig
3. een genetisch gemodificeerd dier
4. genetische modificatie

Is bij de toepassing van biotechnologie altijd sprake van genetische modificatie?

1. ja
2. nee

Bij de productie van bier en zuurkool wordt biotechnologie toegepast

1. Ja
2. Nee

Wat wordt er gedaan bij recombinant-DNA-techniek?

1. Met behulp van bacteriën wordt van melk yoghurt gemaakt.
2. In het DNA van een organisme wordt nieuwe erfelijke informatie aangebracht.
3. Door het gebruik van gisten wordt brood, bier en wijn bereid.

Biotechnologie is al eeuwen oud

1. waar
2. niet waar

Wat is de verzamelnaam van technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens?

1. DNA- recombinant techniek
2. Genetische modificatie
3. Biotechnologie
4. Klonen

Eind van de les

Hoe hebben we gewerkt vandaag?

wat vinden we van Lessonup?