Les 2 Typen gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Planning

Deze week: gedragssystemen + leren

Volgende week gedragsonderzoek (theorie) + start uitvoering (SE cijfer voor verslag)

daarna voortplanting  (SE-toets in toetsweek)

Deze donderdag

inhalen:

Toets H1: Cellen (Senna, Rick vd K, Luuk, Rick S)

Toets H11: Stofwisseling en energie  (Levi, Hielke-Jan)

15u (of later) in PR16

check voorkennis

fourageergedrag (voedselzoekgedrag) is net als rust- en voortplantingsgedrag belangrijk. Leg uit wat volgens jou de functie van fourageergedrag is

De functie van succesvol gedrag is vrijwel altijd:

Benoem wat volgens jou de inwendige- en uitwendige prikkels zijn die er voor zorgen dat je gaat eten

De kuikens van de meeuw beginnen zodra ze een snavel met een rode stip zien gelijk op die snavel te pikken (altijd). Die rode snavel is voor deze kuikens een:

1. Inwendige prikkel
2. Supranormale prikkel
3. Uitwendige prikkel
4. Sleutelprikkel

De koekoek legt eieren in het nest van de karekiet. Zodra deze karekiet dit abnormaal grote ei en jong ziet, begint dit vogeltje extra goed voor dit jong te zorgen. Het koekoeksjong is voor de karekiet een:

1. Inwendige prikkel
2. Supranormale prikkel
3. Uitwendige prikkel
4. Sleutelprikkel

Sleutelprikkel
voor muggen

1. geurstof
2. trilling

1. Erfelijk, sleutelprikkel
2. Erfelijk, geen sleutelprikkel
3. Niet erfelijk, sleutelprikkel
4. Niet erfelijk, geen sleutelprikkel

Waarom?

1. Welke functie heeft gedrag in de natuur?
   
2. Wat is de directe aanleiding voor gedrag?
   
3. Hoe ontstaat gedrag tijdens de ontwikkeling van een dier?
   
4. Hoe verandert gedrag in de loop van de evolutie?

Daarom!

1. Succesvol gedrag leidt tot overleving, groei en voortplanting
   
2. Gedrag ontstaat als reactie op inwendige en uitwendige prikkels
   
3. Succesvol gedrag wordt geleerd door: inprenting, gewenning, imitatie, oefening, operant- en klassiek conditioneren en inzicht.
   
4. volgt in de bovenbouw

prikkels

inwendig: waargenomen door inwendige lichaamszintuigen

uitwendig: waargenomen door uitwenige zintuigen (zicht, geur,  tast, geluid)

sleutelprikkel: prikkel waarop (vrijwel) altijd hetzelfde gedrag volgt

supra-normale prikkel: prikkel die (vrijwel) altijd  een sterker dan normale reactie oproept.

Doel

Je kent verschillende gedragssystemen en de functie daarvan. Met name territoriumgedrag, voedselzoekgedrag en voortplantingsgedrag.

Wat zijn de flamingo's hier volgens jou aan het doen?? En waarom?

Flamingo's

functie?

aanleiding?

aangeleerd?

Voortplantingsgedrag

balts: Ritueel dat lijdt tot het selecteren van een geschikte (gezonde) partner van dezelfde soort.

broedzorg: Handelingen van ouderdieren die zorgen voor een hogere overlevingskans van jongen.

Nut?

Bij de flamingo begint de balts als zich tijdens het broedseizoen voldoende vogels verzameld hebben. Dit komt, omdat

1. De motivatie voor baltsgedrag is gestegen boven een drempelwaarde
2. Een andere flamingo een sleutelprikkel is
3. Een andere flamingo een supra-normale prikkel is

Wat kunnen ouderdieren allemaal doen om de overlevingskans van een jong te vergroten?

Wat is volgens jou een territorium? Hoe kan het hebben van een territorium leiden tot het grootbrengen van méér gezonde jongen?

territoriumgedrag

veel soorten hebben een territorium

territorium = voedsel en ruimte voor voortplanting

gedragssysteem territoriumgedrag:

- afbakenen

- verdedigen

- indringers aanvallen

7.5

groep of alleen bijmaken (check V4)

Huiswerk:

Leren en opgaven maken 7.5