LITERATUURGESCHIEDENIS MULTATULI

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 6

de romantiek

negentiende eeuw

Onze  literatuur staat in de negentiende eeuw in het teken van de romantiek

negentiende eeuw

de gevoelsstroming was in de tweede helft van de achttiende eeuw al op gang gekomen

negentiende eeuw

verlangen om zich via het gevoel uit te leven

negentiende eeuw

maar ook een vlucht

negentiende eeuw

Vluchten in:

• de liefde voor de natuur
• het verleden
• de godsdienst
• humor
• doodsdrift

Dit zijn allemaal typerende elementen van de romantiek

De romantiek

Literaire vormen in de negentiende eeuw:

• historische roman (hang naar het verleden)
• briefroman
• de parodie (ook humor)
• tendensroman LB p. 308
  (godsdienst, politiek en sociaal leven)

Guido Gezelle

De priester Guido Gezelle was de eerste

dichter die in de negentiende eeuw in het

Vlaams schreef. Hij dichtte vooral over de

natuur, waarin hij de hand van God zag.

Belangrijke schrijvers in de romantiek

• Piet Paaltjens
• Guido Gezelle
• Multatuli (= Eduard Douwes Dekker)
  

Welke twee literaire vormen komen in de negentiende eeuw voor?

1. historische roman parodie
2. tendensroman hekeldicht
3. briefroman column
4. streekroman sprookje

Wat zijn typerende elementen van de romantiek?

1. het verleden, muziek en poëzie
2. schilderkunst, politiek en godsdienst
3. het sociale leven, de parodie en het tijdschrift
4. liefde voor de natuur, gevoel voor humor en doodsdrift

Waarover schreef Guido Gezelle meestal?

1. God
2. de Vlaamse cultuur
3. de natuur
4. de Vlaamse burgerij

MULTATULI

Multatuli is een pseudoniem voor Eduard Douwes Dekker.

Multatuli betekent "ik heb veel gedragen".

Hij schrijft over Oost-Indië. Er is door Nederlanders

veel over die "Indische tijd" geschreven. In Indië was

ook al eeuwenlang een grote verteltraditie.

Mensen die in dit "Nederlands-Indië" hebben geleefd, vertellen daar met nostalgische gevoelens over.

Gouden Uil Literatuurprijs 1995

longlist voor de Boon Literatuurprijs, 24 maart 2022

Thema 3: Bloed, zweet en rozen
1. Het pak van Sjaalman
1.1 Ik ben makelaar in koffie LB p. 73

9. biografisch filmpje

a) "Ik heb veel geleden":

• zijn gevoel voor rechtvaardigheid
  
• non-conformisme
  
•  speelschulden

9. b)

• wantoestanden van de Nederlandse koloniale politiek in Indië aan de kaak stellen

• diende aanklacht in tegen plaatselijke Indische bestuurder - wordt genegeerd - gedesillusioneerd terug naar NL

• "Max Havelaar" = literaire vertaling van de gebeurtenissen in Lebak op Java

9. c)

• Hollandse kleinburgerlijkheid = bekrompenheid, niet in staat te willen of te kunnen veranderen

• Droogstoppel = karikatuur van de calvinistische en fantasieloze handelaar die geen benul heeft van wat er in Nederlands-Indië gebeurt

9. d)

• wijst een persoonlijke God af

• mens moet zijn natuur volgen die inherent goed is

9. e)

• emigreert naar Duitsland - rechtszaak - als eerste Nederlander gecremeerd

MULTATULI

In Nederlands-Indië waren helaas vele misstanden. Eduard Douwes Dekker zag als assistent-resident in Lebak met eigen ogen hoe de Javaan werd misbruikt. Hij heeft alles in het werk gesteld om dit tegen te gaan. Het was allemaal tevergeefs. "Voor straf" werd hij overgeplaatst en hij vroeg ontslag. Als een berooid man zwierf hij door Europa.

MULTATULI

Hij besloot vervolgens om zijn ervaringen op te schrijven. Dat werd de roman "MAX HAVELAAR". Hij schreef het met een dubbel doel:

• een einde maken aan de onderdrukking van de Javanen
• eerherstel krijgen voor zichzelf

Wie schreef "Max Havelaar"?

1. Staring
2. Potgieter
3. Beets
4. Multatuli

Wat betekent "Multatuli" letterlijk?

1. Ik heb veel geschreven
2. Ik heb veel gedragen
3. Ik heb veel meegemaakt
4. Ik heb veel geleerd

Wat is de echte naam van Multatuli?

1. Eduard Douwes Dekker
2. Jan Douwe Dekkers
3. Eduard Johannes Douwe
4. Johannes Josephus Douwe

Welke twee doelen had Multatuli met het schrijven van "Max Havelaar"?

1. zich literair uiten de positie van de Javaan verbeteren
2. geld verdienen de positie van de Javaan verbeteren
3. het van zich afschrijven de positie van de Javaan verbeteren
4. eerherstel voor zichzelf de positie van de Javaan verbeteren

De naam 'Max Havelaar' wordt gebruikt voor bepaalde producten. Welke?

1. auto's
2. meubelen
3. fair trade
4. verzekeringen

Thema 3: Bloed, zweet en rozen

1. Het pak van Sjaalman

1.1 Ik ben makelaar in koffie

LB p. 73

9. biografisch filmpje

1.

Thema 3: Bloed, zweet en rozen

1. Het pak van Sjaalman

1.1 Ik ben makelaar in koffie LB p. 73

opdracht 2

Max Havelaar (uiterst links - met snor)

Droogstoppel (heer met pak en bolhoed)

Sjaalman (rechts naast Droogstoppel)

Säidjah (Javaanse jongen)

b) STRUCTUUR

1.  lijst → raamvertelling LB p. 307
   
2. marionetten → fictief verhaal
3. alter ego → wijzen op de werkelijkheid die schuilgaat achter de fictie
   

Thema 3: Bloed, zweet en rozen

1. Het pak van Sjaalman

1.1 Ik ben makelaar in koffie LB p. 73

opdracht 3

a) BEELD

1.  verschillende scènes in een lijst
   
2. personages = kartonnen figuurtjes of

                                  marionetten

  3. Max Havelaar = alter ego van de

                                     auteur

(= de schrijver die zijn persoonlijkheid in een romanfiguur tot leven brengt)

Thema 3: Bloed, zweet en rozen
1. Het pak van Sjaalman
1.1 Ik ben makelaar in koffie LB p. 73

opdracht 4

• staat centraal in het boek + is erg belangrijk
  

Thema 3: Bloed, zweet en rozen
1. Het pak van Sjaalman
1.1 Ik ben makelaar in koffie LB p. 73

opdracht 5

• wanhopig (handen in de lucht)
  

→ beschuldigt de regent van corruptie

→ E.D. Dekker wordt overgeplaatst

→neemt ontslag

→trekt zich terug in een klein hotelletje in Brussel om "Max Havelaar" te schrijven

Thema 3: Bloed, zweet en rozen
1. Het pak van Sjaalman
1.1 Ik ben makelaar in koffie LB p. 73

opdracht 6

• onrecht in Nederlands-Indië aanklagen
• wil dat zijn boek gelezen wordt
  

Thema 3: Bloed, zweet en rozen
1. Het pak van Sjaalman
1.1 Ik ben makelaar in koffie LB p. 73

opdracht 7

• Multatuli neemt in het laatste hoofdstuk zelf het woord en draagt het boek op aan Willem II,  koning van Nederland:

     "meer dan dertig miljoen onderdanen worden mishandeld en uitgezonden in

      uw naam"

• → boek = politiek omstreden
  

Thema 3: Bloed, zweet en rozen
1. Het pak van Sjaalman

1.1 Ik ben makelaar in koffie LB p. 73

Opdracht 8 (zie ook LB p. 305-308)

1. autobiografische roman
2. historische roman
3. raamvertelling
4. tendensroman