evolutietheorie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

herhaling bst 5 Evolutie

Charles Darwin zag kleine verschillen tussen dieren op de Galapagoseilanden en beschreef feiten (1859)

Uit deze argumenten ontstond de evolutietheorie, als gevolg van mutaties, natuurlijke selectie en het ontstaan van nieuwe soorten

Evolutietheorie

De ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen 

Charles Darwin

, een Engelse onderzoeker uit de negentiende eeuw, schreef  een boek over de evolutietheorie (als eerste)

Hij kwam op zijn ideeën doordat hij tijdens een lange zeereis heel veel dieren en plantensoorten tegenkwam.

De reis van de Beagle

Variatie in genotypen

De meeste planten en dieren planten zich geslachtelijk voort. Bij geslachtelijke voortplanting ontstaat variatie in genotypen. Ook door mutaties kan variatie in genotypen ontstaan. Als nieuwe genotypen ontstaan, kan dat leiden tot nieuwe fenotypen

Natuurlijke selectie

Sommige organismen krijgen veel nakomelingen.

Niet alle individuen hebben een even grote overlevingskans. 

degene die gezond en sterk zijn en een goede schutkleur hebben, hebben de grootste kans om in leven te blijven en nakomelingen te krijgen. Darwin noemde dit verschijnsel natuurlijke selectie

Aanpassen aan het milieu

Een dier kan goed of minder goed zijn aangepast aan het milieu. Dit wordt vooral bepaald door het genotype. Een dier dat goed aan zijn milieuis aangepast, heeft een grote overlevingskans. Van dit dier zullen waarschijnlijk veel nakomelingen in leven blijven en zich voortplanten. De eigenschappen die gunstig zijn om te overleven, worden doorgegeven aan de nakomelingen.

Ontstaan van nieuwe soorten

Een soort als geheel heeft een grotere overlevingskans als bij deze soort veel verschillende genotypen en fenotypen voorkomen. Dan is er veel variatie. Als de omstandigheden veranderen, is de kans groot dat er organismen zijn met de juiste eigenschappen voor die nieuwe omstandigheden.

Isolatie kan snel zorgen voor nieuwe soorten

Als er geen selectie is verandert er niet veel

veranderingen in het milieu kunnen zorgen voor verandering in de soort

Geschiedenis van het leven op aarde

 4600 miljoen jaar geleden. In het begin van het bestaan van de aarde was er geen leven mogelijk. De temperatuur was hiervoor nog veel te hoog. 

3800 miljoen jaar geleden: de eerste eenvoudige levensvormen in het water. De lucht bevatte toen nog geen zuurstof.  De een deel van de eerste bacteriën konden zuurstof produceren.

  

 3300 miljoen jaar geleden: andere eencellige organismen die fotosynthese konden doen.  Meer zuurstof in het water en ook in de lucht.  1600 miljoen jaar geleden: de eerste meercellige organismen.  700 miljoen jaar geleden: eerste dieren. Al deze soorten ontstonden in de oceanen en zeeën. Op het land kwamen alleen bacteriën voor.

Dieren op het land

De eerste landdieren: geleedpotigen (vooral duizendpoten). Zij werden al snel gevolgd door gewervelden, de amfibieën en de reptielen.251 miljoen jaar geleden begon de enorme bloeitijd van de reptielen = dinosauriërs. Tegelijk met de sauriërs ontstonden de eerste zoogdieren en vogels.

Een klimaatverandering

De sauriërs stierven 65 miljoen jaar geleden in korte tijd uit. Door een klimaatverandering. Meteoriet en  vulkaanuitbarstingen in Azië. Vermoedelijk hebben alle stofwolken zo veel zonlicht tegengehouden dat het op de hele aarde vrijwel donker werd en de temperatuur sterk daalde.

De sauriërs hebben deze klimaatverandering niet overleefd, de zoogdieren en vogels wel.  

Eerste mensen

Ongeveer 3 miljoen jaar geleden ontstonden de eerste primitieve mensachtigen. De mensensoort die nu leeft (Homo sapiens), is 300 000 jaar geleden ontstaan in Afrika.

overzicht argumenten evolutie-theorie

• fossielen
• overeenkomsten in bouw (homoloog en analoog)
• embryologie
• rudimentaire organen
• DNA

Fossielen

 Fossielen zijn versteende overblijfselen van organismen, of afdrukken van organismen in gesteenten 

De resten van organismen worden bedekt door sedimenten (lagen van zand- of kleideeltjes). 

 De sedimenten verstenen en het fossiel blijft bewaard. 

Zachte delen vergaan vaak te snel ( Schelpdieren versus wormen)

Verwantschap van soorten

 Soorten die een gemeenschappelijke voorouder hebben, vertonen verwantschap. 

 Hoe meer het DNA, het fenotype en  eiwitten overeenkomen, hoe korter geleden die gemeenschappelijke voorouder leefde.

hier zie je embryos van verschillende dieren. De embryos lijken op elkaar

Overeenkomst in bouw

De bouw van bepaalde organen/lichaamsdelen komt bij veel organismen sterk overeen. 

Rudimentaire organen

Organismen hebben overblijfselen van organen zonder functie (= rudimentair)

Overeenkomsten bij embryo's

Fossielen

Fossielen zijn versteende resten van organismen.

Ze laten zien hoe organismen er ooit uitzagen.

Verschillende stappen in evolutie worden zo zichtbaar

Argumenten voor evolutie

Na deze les kan je

• de defintie van evolutie benoemen.
• m.b.v. een filmpje de theorie van evolutie en wat heeft Darwin gedaan uitleggen.
• minimaal twee argumenten die de evolutie ondersteunt benoemen
• onderscheiden hoe er nieuwe soorten zijn ontstaan
  

bekijk de volgende film

hierna krijg je hierover een paar vragen.

Er komen op aarde nog steeds nieuwe soorten bij.

1. juist
2. onjuist

Wat is micro evolutie?

1. het ontstaan van kleine nieuwe soorten.
2. het ontstaan van een kleine groep nieuwe soorten
3. veranderingen binnen de soort

Hoe doen wetenschappers nu vooral onderzoek naar de verwantschap tussen soorten?

1. ze bekijken fossielen
2. ze gaan op zoek naar overeenkomsten in lichaamsbouw
3. ze vergelijken het DNA

Wat is een cichlide voor een dier?

1. een vis
2. een krab
3. een kikker
4. een slang

Is voor het ontstaan van nieuwe soorten altijd isolatie nodig?

1. nee
2. ja

wanneer behoor je zeker tot de zelfde soort?

1. als je nakomelingen kan maken
2. als je uit hetzelfde gebied komt
3. als je vruchtbare nakomelingen kan maken
4. als je er hetzelfde uit ziet.

einde van deze les

maak op learnbeat bst 6 Argumenten voor de evolutietheorie.