§2.3: Onrust in de Nederlanden (P.1)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Onrust in de Nederlanden (P.1)

De Opstand

Vorige leerdoel

Hoe leidde de Reformatie tot een splitsing in de kerk?

Maak de tekst compleet. Gebruik in je antwoord de volgende begrippen:

humanist - Erasmus - Luther - Hervorming - Reformatie - 

95 stellingen - Calvijn.

De kritiek op de rooms-katholieke kerk leidde tot de (1). (2) zoals (3) vroegen om veranderingen. In 1517 posteerde Maarten (4) zijn (5)  om de misstanden in de kerk aan te pakken. Zijn ideeën inspireerden anderen, waaronder Johannes (6), die ook voor hervormingen pleitte. Deze beweging werd de (7) genoemd en leidde tot de oprichting van nieuwe kerken en het uiteenvallen van de eenheid binnen de christelijke wereld.

Maak de tekst compleet. Gebruik in je antwoord de volgende begrippen:

humanist - Erasmus - Luther - Hervorming - Reformatie -

95 stellingen - Calvijn.

De kritiek op de rooms-katholieke kerk leidde tot de Reformatie. Humanisten zoals Erasmus vroegen om veranderingen. In 1517 posteerde Maarten Luther zijn 95 stellingen om de misstanden in de kerk aan te pakken. Zijn ideeën inspireerden anderen, waaronder Johannes Calvijn, die ook voor hervormingen pleitte. Deze beweging werd de Hervorming genoemd en leidde tot de oprichting van nieuwe kerken en het uiteenvallen van de eenheid binnen de christelijke wereld.

	Lutheranisme	Calvinisme
Oprichter	(1)	Johannes Calvijn
Kerken	Sober (geen beelden)	Sober (geen beelden)
God	(2)	(3)
Vorsten	Iedere vorst bepaalt het geloof van de onderdanen.	(4)

Maak de tabel compleet. Maak gebruik van:

- God bepaalt van tevoren wie naar hemel of hel gaat.

- Maarten Luther

- Niet gehoorzamen.

- Door goed te doen kom je in de hemel.

2.2 Onrust in de Kerk

Lutheranisme

Oprichter: Maarten Luther.

Sobere kerken.

Alle vorsten waren door God aangesteld. Onderdanen moeten gehoorzaam zijn.

Calvinisme 

Oprichter: Johannes Calvijn.

Sobere kerken.

God bepaalt van tevoren wie naar hemel of hel gaat.

Je hoeft NIET de vorst te gehoorzamen.

Leerdoel

Hoe werden de Nederlanden onder Karel V bestuurd?

Schrijf ALTIJD het leerdoel in je schrift op!

De Nederlanden onder Karel V

2.3 Onrust in de Nederlanden

De Nederlanden bestonden uit losse hertogdommen, bisdommen en graafschappen.🏰⛪

Leefde van de nijverheid en de handel.

In 1515 komt dit gebied in handen van Karel V. 

- Koning van Spanje.🤴

- Landsheer der Nederlanden. 

Het bestuur van de Nederlanden

2.3 Onrust in de Nederlanden

De Nederlanden waren geen eenheid
MAAR zeventien gewesten.

Bestuur waren de gewestelijke Staten
- Edelen, geestelijken, 

  afgevaardigden van het gewest.
- Zij hadden privileges (voorrechten).

Het bestuur van de Nederlanden

2.3 Onrust in de Nederlanden

Karel V stelde een landvoogd(es) (plaatsvervanger) in.

Elk gewest kreeg een stadhouder.

Margaretha van Parma, landvoogdes van de Nederlanden.

Video

2.3 Onrust in de Nederlanden

Beantwoordt deze vragen:

1. Wat is centralisatiepolitiek?

2. Wat was het probleem van deze 

     politiek voor Karel V?

3. Wat was een andere oorzaak voor 

     de NL'se Opstand?

STATEN- GENERAAL

• In Brussel
• Defensie
• Buitenlandse zaken

Adel

• Op het platteland

Steden

• In steden

Sturen vertegenwoordigers + betalen belastingen aan:

Sturen vertegenwoordigers +
betalen belastingen aan:

GEWESTELIJKE STATEN

• Eigen bestuur
• Eigen rechtspraak

En mijn privileges dan?!

En mijn privileges dan?!

Staten-Generaal

Centralisatie van het bestuur

2.3 Onrust in de Nederlanden

• Voor een landsheer was het niet handig als elk gewest zijn eigen regels en privileges had
  
  
• Karel V probeerde het bestuur te centraliseren
  
  
• Als hij belasting wilde heffen, kwamen er afgevaardigden uit de gewesten
  
  
• Deze vergadering noemde hij de Staten-Generaal
  
  
• Er werden speciale raden ingesteld, hierin zaten vaak gestudeerde mensen uit de burgerij

Wat? Opdracht 34 t/m 38.

Hoe? Individueel of in tweetallen.

Duur? 5 minuten daarna bespreken.

Eerder klaar? Maak opdracht 32.

Huiswerk van §2.3! 

De strijd tegen ketters

2.3 Onrust in de Nederlanden

• Hervormers als Calvijn en Luther hadden veel volgelingen gekregen in de Nederlanden
  
  
• Karel V wilde echter dat alle onderdanen katholiek waren
  
  
• Hij liet daarom plakkaten opstellen tegen de protestanten.
  - bloedplakkaat uit 1550
  
  
• Deze protestanten noemde hij ketters
  
  
• De stadsbesturen moesten dit uitvoeren 
  
  
• Dit wilden zij niet:
  - veel te streng
  - wilden geen regels uitvoeren die uit Brussel kwamen

Filips II

2.3 Onrust in de Nederlanden

• In 1555 trad Karel V af

Filips II

2.3 Onrust in de Nederlanden

• In 1555 trad Karel V af
  
  
• Zoon Filips II werd koning van de Nederlanden, Spanje en de overzeese gebieden.
  - Hij is veel strenger in de vervolging van de protestanten

Filips II
Heer der Nederlanden van 1555 - 1581

Filips II

2.3 Onrust in de Nederlanden

• In 1555 trad Karel V af
  
  
• Zoon Filips II werd koning van de Nederlanden, Spanje en de overzeese gebieden
  
  
• Deze vertrok naar Spanje en zijn zus, Margaretha van Parma, werd landvoogdes
  
  
• Zij mocht niet de Staten-Generaal bijeen roepen
  - Filips vond dat zij te veel eisen stelden.
  
  
• Zij moest het Bloedplakkaat streng naleven

Margaretha van Parma
Landvoogdes over de Nederlanden 1559 - 1582

Filips II

2.3 Onrust in de Nederlanden

• In 1555 trad Karel V af
  
  
• Zoon Filips II werd koning van de Nederlanden, Spanje en de overzeese gebieden
  
  
• Deze vertrok naar Spanje en zijn zus, Margharetha van Parma, werd landvoogdes
  
  
• Zij mocht niet de Staten-Generaal bijeen roepen
  
  
• Zij moest het Bloedplakkaat streng naleven
  
  
• Voor de vervolging van 'ketters' stelde hij de Inquisitie in

1515

1550

1555

Karel V wordt Landsheer der Nederlanden

Bloedplakkaat

Filips II volgt Karel V op

2.3 Onrust in de Nederlanden

Belangrijke jaartallen

Belangrijke personen

Begrippen

Landsheer

Gewesten

Staten

Landvoogd(es)

Stadhouder

Karel V
Heer der Nederlanden van 1515 - 1555

Filips II
Zoon van Karel V
Heer der Nederlanden van 1555 tot 1581

Staten-Generaal

Plakkaten

Ketters

Inquisitie

AFSLUITING

Voor de volgende les heb je af:

§2.3, opdracht 32 t/m 47

Vragen?

• Mailen
• Maandag t/m donderdag lokaal c11