Wijsgerige Antropologie 2.0 - 3. Fenomenologie: Husserl en Merleau-Ponty

1 / 11
next
Slide 1: Slide
FilosofieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

This lesson contains 11 slides, with text slides.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

Slide 1 - Slide

Hoe ervaren wij ons bestaan als mens?

Slide 2 - Slide

Terugblik op je eigen leven
Objectieve verklaringen of subjectieve zinsbeleving?

Natuurwetenschappen of geesteswetenschappen?

Verklaren of begrijpen?

Slide 3 - Slide

Fenomenologen
Edmund Husserl
Maurice Merleau-Ponty

Feitenwetenschap heeft een te eenzijdige focus op het derdepersoonperspectief dat er iets verloren is gegaan; het eerstepersoonsperspectief

Slide 4 - Slide

Edmund Husserl 
(1859-1938)
Moderne wetenschap: wiskunde, telbaar en meetbaar, alles in één groot systeem

1. Natuurwetenschappen: objectieve oorzakelijkheid en 
2. Leefwereld: concrete wereld die wij persoonlijk ervaren

Leefwereld gaat vooraf aan de objectieve wereld


Slide 5 - Slide

Maurice Merleau-Ponty
(1908-1961)
Centrale rol van het lichaam in onze geleefde ervaring.

De mens heeft ervaringen door het lichaam.

Motorische intentionaliteit: lichamelijke vaardigheid om de wereld waar te nemen en erin te handelen.

Dit is prereflexief; voorafgaand aan theoretisch begrip.

Slide 6 - Slide

Merleau-Ponty
Uit motorische intentionaliteit spreekt een vertrouwdheid met je eigen lichaam en de mogelijkheden ervan: lichaamsschema.

Vloeiend en veranderlijk karakter
(denk aan blindenstok)



Slide 7 - Slide

Lichaam zijn en een lichaam hebben
Ik kan met mijn ene hand de andere voelen.

Lichaam hebben en lichaam zijn:
theoretisch kan de twee van elkaar scheiden, maar in de beleefde ervaring niet.


Plessner:
Het geleefde lijf (Leib) en objectief lichaam (Körper)

Slide 8 - Slide

De mens in fenomenologisch opzicht
De wereld beschrijven vanuit eerst een plaats- en lichaamsgebonden perspectief;
het eerstepersoonsperspectief

Combineren eerste- en derdepersoonsperspectief heeft 
a. kentheoretische en b. wetenschapsfilosofische gevolgen.

a. alternatief perspectief op hoe wij als mens kennis vergaren, en
b. wat daarvoor een passende wetenschappelijke methode is.

Slide 9 - Slide

De mens in fenomenologisch opzicht
Innemen van objectief standpunt laat de geleefde zelfervaring buiten beschouwing. Alsof de objectieve onderzoeker zichzelf zou moeten (kunnen?) uitschakelen.

Derdepersoonsperspectief heeft moeite de mens te zien als iets dat niet puur natuur gedetermineerd of rationeel is. Beleefde ervaring mist.

Zinsdimensie (wat maakt het leven betekenisvol en waardevol?) verdwijnt in een objectieve wetenschappelijke zienswijze. Wetenschap wordt daarmee losgekoppeld van de ethische vraag 'hoe moeten we leven'?

Combineren eerste- en derdepersoonsperspectief!

Slide 10 - Slide

Fenomenologische benadering
Tegenwicht tegen eenzijdig mensbeeld.


Een beschouwing op ons bestaan geeft ook een antwoord op de vraag hoe we ons leven zouden moeten inrichten.

(bijv. Mens als rationeel wezen -> rationele keuzes)

Slide 11 - Slide