Les 3 - 2Ga - periode 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Als de timer is afgelopen heb je...

• Tas op de grond
• Leer- en opdrachtenboek op tafel
• Telefoon in je tas of telefoontas

Telefoon in telefoontas of eigen tas

Chromebook dicht

Startopdracht

• Wat?  Maken werkboek 'Herhaling wereld'. Opdr. 1.1, blz. 16. Pak ook een Atlas.
• Klaar? Lezen en samenvatten 1.3

Bespreken startopdracht 

Herhalingsvragen

Welk begrip van toepassing?

Type gebergte?

Type gesteente?

Vragen?

• Verschil jong- en oud gebergte?
• Jong = hoge scherpe toppen, diepe dalen. Oud = afgesleten toppen, gering hoogteverschil
• Wat zijn endogene krachten?
• Krachten van binnenuit de aarde.
• Op welke 2 manieren ontstaan gebergten?
• 1. Op plekken waar aardkorstplaten botsen en de sedimentlagen op de zeebodem in verdrukking komen. Bewijs: fossielen in plooiingsgebergten.
• 2. Op plekken waar magma uit aardmantel omhoog komt en ondergronds stolt.

§1.2 & §1.3

• Hoe werkt verwering? Wat is het verschil tussen mechanische en chemische verwering?

• Welke invloed heeft het klimaat op snelheid van verweringsprocessen?

•  Wat zijn massabewegingen?

• Hoe tast verwering en erosie gebergten aan? En hoe ontstaan hierdoor grind, zand en klei?

§1.2

Hoe kan dit dan?

Verwering

Het uit elkaar vallen van gesteente

Soorten verwering

• Mechanische verwering
  
• Chemische verwering
  

Mechanische verwering

Verwering waarbij gesteente afbrokkelt zonder dat de samenstelling verandert

Verwering dichtbij?

Kan je een voorbeeld van verwering vinden in de buurt?

Verwering dichtbij?

0

(1) Vorstverwering

• scheuren en spleten worden na een regenbui gevuld met water
• na bevriezing zet het water uit
• op den  duurbreekt het gesteente

(2) verwering: afkoelen en krimpen

• na verwarming door zon zet gesteente uit
• na afkoeling onder nul krimpt het gesteente
• Wat zal er op den duur met gesteente gebeuren?
• Gesteente breekt.

(3) Biologische verwering

• plantenwortels groeien tussen spleten
• als de wortel breder wordt, kan het gesteente breken
• Hoe heet deze vorm van verwering?
• Biologische verwering

Soorten verwering

• Mechanische verwering
  
• Chemische verwering
  

Chemische verwering

• Snelheid waarmee chemische verwering optreedt is afhankelijk van het klimaat

• In een warm vochtig klimaat verloopt het proces van chemische verwerking sneller dan in kou en droog klimaat.

Grotten

• Hoe heten de kalklandschappen die door chemische verwering zijn veranderd?
• Karstgebieden
• In Ned komen grotten voor in Zuid-Limburg

Proces

§1.3

Erosie

Uitschuren van gesteente door wind, water en ijs

Wat je nodig voor erosie?

1. Verweringsmateriaal (gesteente)                                                                                +
2. Transportmiddelen: wind, water, ijs

1. Winderosie

2. Watererosie

3. IJserosie

§3: inzoomen IJserosie 

Firnbekkens: komvormig gebied in de bergen waar zich sneeuw ophoopt en in ijs wordt omgezet.

Gletsjers: ijsmassa's die langzaam naar beneden bewegen

Verwering

Boven aan de berg zullen door mechanische verwering (vorst) langzaam aan stukjes steen afbrokkelen. 

1

Massabeweging

Het stukje steen van de top is langs de helling naar beneden gerold. 

Dit naar beneden bewegen van het gesteente noemen we massabeweging.

2

Steile berg

Een stukje steent wat hier naar onder toe gaat zal vooral rollen of vallen. 

3

Flauwe helling

Een stukje steent wat hier naar onder komt, zal heel langzaam schuiven. Het stukje steen rolt of valt niet. 

4

U- of V-dal?

0

Transport Grind, zand, Klei

§3 Aantekening

Transport gesteente: grind, zand en klei

• Hoe ontstaat erosie?                                                                                                                                                        Twee dingen nodig uit de natuur: 1. verweringsmateriaal + transportmiddelen wind, water, ijs.

• 1. Winderosie:  door kracht van de wind worden bodemdeeltjes meegenomen
• 2.Watererosie: door kracht van water worden bodemdeeltjes meegenomen
• 3. IJserosie: door kracht ijs worden bodemdelen meegenomen
• 
  
• Erosie in de bergen: U- en V-dal vorming. 
• U-dal door gletsjers in de bergen
• V-Dal door rivieren in de bergen

V-dal

U-dal

Pak je chromebook en doe  mee met LessonUp

00:58

Wat is erosie?

01:53

Waarom zijn deze stenen zo mooi rond?

Wat is erosie?

Mechanische verwering

Chemische verwering

Biologische verwering

Op de afbeelding is sprake van erosie door ...

1. Wind
2. Water
3. IJs

Welke vorm van verwering zie je?

1. Mechanische verwering
2. Chemische verwering

Welk dal is door een gletsjer gevormd?

1. 
2. 
3. 
4. 

Verwerken & Verdiepen

Aan de slag: individueel Zs

1. Pak werkboek.

2. Lees de tekst van H1.2 en H1.3

3. Maken opdrachten:  H1.2: opdr. 1,5,7  & H1.3: 1,3,6

4. Atlas nodig? Pak deze uit de kast. 

5. Klaar? Dat lukt je niet binnen de tijd.