Periode 1 - Hoofdstuk 2.2 De Sovjet-Unie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

h2 les 1

De Eerste Wereldoorlog en de Sovjet-Unie

1

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

2.2 - De Sovjet-Unie

h2 les 1

Leerdoelen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt een beschrijving geven van de economie en samenleving in de Sovjet-Unie
• Je kunt uitleggen wat de grote Terreur inhield
• Je kunt met voorbeelden uitleggen dat het communisme een internationale beweging was.

h2 les 1

Economie en samenleving

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Lees blz. 72 en 73 en geef een beschrijving van de economie van de Sovjet-Unie.

• De Communistische partij hervormde de economie. Landbouwgrond, banken en fabrieken werden genationaliseerd (eigendom van de staat). Boeren moesten een deel van hun opbrengst afstaan aan de staat. Gewenste effect bleef uit met hongersnoden tot gevolg. Lenin draaide deel maatregelen terug. 

• Na de dood van Lenin voert zijn opvolger Stalin een planeconomie in. In een vijfjarenplan bepaalde de regering wat bedrijven in die vijf jaar moesten maken. De nadruk lag vooral op zware industrie: de productie van kolen, olie, machines enz.

• Stalin collectiviseerde de landbouw. Boerderijen werden samengevoegd tot grote gezamenlijke boerderijen (Kolchozen). Door samen te werken en samen gebruik te maken van moderne machines moesten de opbrengsten kunnen worden verhoogd Dat viel tegen. De boeren wilden hun oogsten niet afstaan aan de Kolchoz en deden niet echt hun best. 

• Iedereen die volgens Stalin niet zijn uiterste best deed voor de Kolchoz werd gezien als 'vijand van het volk' en opgesloten of vermoord. Door het fiasco van de Kolchozen stierven tussen 1929 en 1933 miljoenen mensen.

Waarom wilden de boeren hun opbrengsten niet afstaan aan de Kolchoz?

h2 les 1

Economie en samenleving

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Ook de Russische maatschappij veranderde. Al tijdens de revolutie was een groot deel van de adel en ondernemersklasse gevlucht.

Nieuwe elite: bestuurders en ambtenaren die lid waren van de Communistische Partij. Woonden in mooiste huizen en hadden goed te eten.

• Arbeiders -  zagen loon wel stijgen, maar konden er niet veel voor kopen (was er gewoon niet).
• De boeren - hadden het zwaar door het collectivisme. 
• Vrouwen - communisten vonden het belangrijk dat vrouwen gelijk werden behandeld; opleiding, werk. Het huishouden bleef wel een vrouwentaak.

Je kunt een beschrijving geven van de economie en samenleving in de Sovjet-Unie

Wat is de belangrijkste doelstelling van het communisme?

1. Vrijheid
2. Democratie
3. Nationalisme
4. Gelijkheid

h2 les 1

De Grote Terreur

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

De communisten streefden naar verandering van de samenleving: economisch, politiek, sociaal en cultureel.

Anti religieus - christendom afschaffen, terwijl veel mensen christelijk waren.

Om de bevolking te overtuigen dat de samenleving veranderd moest worden, gebruikten de communisten propaganda en censuur: afwijkende ideeën werden niet toegestaan. Mensen die dat toch hadden werden opgepakt en naar een strafkamp gestuurd.

De Sovjet-Unie werd een totalitaire staat - de staat beheerste het leven van de burgers volledig. Individuele vrijheden waren zo goed als afwezig.

Je kunt uitleggen wat de Grote Terreur inhield

h2 les 1

De Grote Terreur

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Onder Stalin nam de onderdrukking van individuele vrijheid nog meer toe.

Hij probeerde zijn macht te behouden door angst te zaaien. Niemand was zijn leven zeker in de buurt van Stalin. 

Tegenstanders, maar ook willekeurige mensen beschuldigde hij ervan de revolutie tegen te werken. Sommige van hen verschenen nog voor een rechtbank, waar een schijnproces hen veroordeelde.

De meeste mensen verdwenen gewoon, of vermoord of naar een strafkamp gestuurd.

De onderdrukking bereikte zijn hoogtepunt tijdens de Grote Terreur (1936-1938). Tot wel een miljoen mensen werden in die periode vermoord of naar een kamp gestuurd.

Je kunt uitleggen wat de Grote Terreur inhield

h2 les 1

Communisme elders in de wereld

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Het communisme was een internationale beweging. Al in de 19e eeuw kwamen communisten uit heel Europa bijeen.

Gezamenlijk doel: omverwerping van het kapitalisme.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog bleek dit idee niet te kloppen. Franse en Duitse arbeiders streden tegen elkaar ipv met elkaar tegen de ondernemersklasse (het kapitaal).

Vanaf 1917 nieuwe hoop voor de communisten. Met de oprichting van de Sovjet-Unie zou met de steun van de Russen de revolutie zich kunnen verspreiden.

Dit leek te lukken. In Duitsland braken na WOI een aantal revoluties uit. Maar die liepen op niets uit voor de communisten.

Je kunt met voorbeelden uitleggen dat het communisme een internationale beweging was.

h2 les 1

Communisme elders in de wereld

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Toch lieten de communisten zich niet ontmoedigen: overal in de wereld warencommunistische partijen actief.

De meeste gehoorzaamden aan de richtlijnen vanuit Moskou. Nogal wat schrijvers, kunstenaars en journalisten lieten zich inspireren door de ideeën van Lenin en Stalin.

Maar echt sterk werd het communisme nergens: tot 1940 bleef de Sovjet-Unie het enige communistische land ter wereld.

Je kunt met voorbeelden uitleggen dat het communisme een internationale beweging was.

In Rusland grijpen de bolsjewieken de macht

de communistische regering van Rusland verdeelt het land onder boeren

In de Sovjet-Unie treedt het eerste vijfjarenplan in werking

Stalin laat ongehoorzame boeren vermoorden of gevangenzetten

Lenin moet erkennen dat zijn economische maatregelen te ver gaan

h2 les 1

Verwerking - Wie/wat ben ik?

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

We verdelen in groepjes van 4 of 5 persoenen. Elk groepslid krijgt van de docent een post-it met daarop een naam/begrip/gebeurtenis die past bij de behandelde stof van periode 1.

Door het stellen van vragen ga je proberen te achterhalen wat er op je voorhoofd staat.