Introductie Rechtsstaat en democratie + 1.1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Themakatern

Rechtstaat en democratie

Hoofdvraag:

Hoe heeft de rechtsstaat en de democratie zich in Nederland ontwikkeld?

Themakatern 

Rechtsstaat en democratie

Hoe heeft de rechtsstaat en de democratie zich in Nederland ontwikkeld?

Hoofdstuk 1: Van gewesten naar eenheidsstaat (tot 1800) -> tijdvak 4 t/m 7

Hoofdstuk 2 De ontwikkeling van de Nederlandse rechtsstaat en democratie (vanaf

1800)  tijdvak 8, 9 en 10

Wat is een rechtsstaat?

Kenmerken van een rechtsstaat:

• Er is een grondwet met de grondrechten van de burgers
• Er is sprake van machtenscheiding; wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht
• De overheid moet zich ook aan de wet houden
• Onafhankelijke rechtspraak

Begrippenlijst:

Rechtsstaat: een staat waarin de rechten en plichten van de burgers en de overheid zijn vastgelegd in wetten

Burger: inwoner van een land met rechten en plichten

Gevolgen coronacrisis voor de rechtsstaat in Nederland:

Om de corinacrisis aan te pakken neemt de regering maatregelen om de bevolking en de economie te beschermen maar deze maatregelen kunnen botsen met onze grondrechten.

Welke grondrechten worden nu beperkt?

Artikel 1: Gelijkheidsbeginsel
Iedereen is gelijk, je mag niet discrimineren

1. Dit wordt nu beperkt
2. Dit wordt niet beperkt

Artikel 6: Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging
Je mag zelf weten waarin je gelooft en je mag je geloof uitoefenen

1. Dit wordt nu beperkt
2. Dit wordt niet beperkt

Artikel 7: Vrijheid van meningsuiting, waaronder vrijheid van drukpers.
Je mag je eigen mening hebben en de overheid controleert niet vooraf wat er in de krant geschreven wordt of op tv komt

1. Dit wordt nu beperkt
2. Dit wordt niet beperkt

Artikel 8: Vrijheid van vereniging.
Iedereen mag een vereniging oprichten, bijvoorbeeld een voetbalclub of zwemvereniging. Hiervoor hoef je geen toestemming te vragen aan de overheid.

1. Dit wordt nu beperkt
2. Dit wordt niet beperkt

Artikel 9: Vrijheid van vergadering en betoging.
Je mag in Nederland demonstreren. Je moet dit wel van tevoren melden

1. Dit wordt nu beperkt
2. Dit wordt niet beperkt

Artikel 17: Vrije toegang tot de rechter.
Iedereen kan naar de rechter stappen.

1. Dit wordt nu beperkt
2. Dit wordt niet beperkt

Artikel 23: Onderwijs, waaronder vrijheid van onderwijs.
In Nederland heeft iedereen recht op onderwijs, er is zelfs leerplicht. Er mogen verschillende scholen worden opgericht zoals katholieke, protestantse of islamitische school

1. Dit wordt nu beperkt
2. Dit wordt niet beperkt

Artikel 50: Er is een volksvertegenwoordiging.
Nederlanders mogen stemmen voor de Tweede kamer. De kamerleden vertegenwoordigen het volk.

1. Dit wordt nu beperkt
2. Dit wordt niet beperkt

Wat is een democratie?

Kenmerken van een democratie:

• Burgers hebben invloed op de regering
• Er zijn verkiezingen
• De regering legt verantwoording af aan de volksvertegenwoordiging (parlement/ Eerste en Tweede Kamer)

Begrippenlijst

Democatie: een staatsvorm waarbij het volk zijn bestuurders kiest en vrij zijn meningen en verlangens kan uiten.

Welke staatsvormen heeft Nederland sinds 1588 gehad?

Staatsvormen

- bond van gewesten

- koninkrijk (Spanje)

- Republiek der zeven verenigde Nederlanden

- koninkrijk (Frankrijk)

- dictatuur (Frankrijk)

- koninkrijk der Nederlanden (v Oranje)

- dictatuur (Duitsland)

- koninkrijk (v Oranje)

In de tijd van steden en staten

Leerdoel (1)

Aan het eind van deze les kan je uitleggen:
- hoe waterschappen rechten kregen
- hoe burgers vrijheidsrechten en politieke rechten kregen in de hoge en late middeleeuwen

De waterschappen

• Dijkgraaf
• Heemraden
• Vrijheidsrechten (eigendomsrechten op de grond)
• Politieke rechten (inspraak)
• Poldermodel 

Rechten, steden en staten

• Stadsrechten
• Patriciërs
• Staatsvorming en centralisatie
• Statenvergaderingen en Staten-Generaal 

Waterschappen tegenwoordig

• Coöptatie
• Verkiezingen
• Provinciale staten 

Leerdoel (1)

Aan het eind van deze les kan je uitleggen:
- hoe waterschappen rechten kregen
- hoe burgers vrijheidsrechten en politieke rechten kregen in de hoge en late middeleeuwen

Zelfstandig werken

Lees paragraaf 1.1 en maak opdracht 1 t/m 4

Straks: klassikaal opdracht 9 en 11