1.3 Zuivere stoffen en mengsels

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

1.3 Zuivere stoffen en mengsels

Programma

-Formatieve check	10 min
-Oefeningen nakijken	10 min
-Zuivere stoffen en mengsels	15 min
-Soorten mengsels	25 min
-Oefenen	20 min

Formatieve check

Klik op de onderstaande link om de check te maken:

Formatieve check over 'het deeltjesmodel'

Als je klaar bent moet je het niet wegklikken, je hebt de antwoorden namelijk nog nodig.

Hoeveel punten heb je behaald bij deze check?

06

Ik kan mijzelf verbeteren door het volgende te doen:

1. Ik leer/oefen nog een keer welke kenmerken het deeltjesmodel heeft.

2. Ik leer/oefen nog een keer welke stofeigenschappen veranderen tijdens een faseverandering.

3. Ik leer/oefen nog een keer hoe deeltjes zich gedragen op microniveau tijdens verschillende fasen.

Oefeningen nakijken

Ik loop langs om te controleren of je je spullen bij je hebt en of de oefeningen gemaakt zijn.

De antwoorden staan in het eerste tabblad van de Studiewijzer in Magister.

Leerdoelen

Wat behandelen we vandaag?

• Je kunt op micro- en macroniveau uitleggen wat zuivere stoffen en wat mengsels zijn.
  
• Je kunt smelt- en kookdiagrammen van mengsels op microniveau verklaren.
  
• Je kunt op micro- en macroniveau het verschil uitleggen tussen homogene en heterogene mengsels.
  
• Je kunt een aantal mengsels op macro- en microniveau beschrijven.
  
• Je kunt berekeningen uitvoeren aan de samenstelling van mengsels: massa%, volume% en gram per liter.

Wat denken jullie dat het verschil is tussen een zuivere stof en een mengsel?

Zuivere stoffen

De meeste stoffen zijn opgebouwd uit moleculen.

Zuivere stoffen = 1 soort molecuul

Bedenk een zuivere stof.

Mengsels

De meeste stoffen zijn opgebouwd uit moleculen.

Mengsel = 2 of meer soorten moleculen

Bedenk een mengsel.

Zijn de volgende stoffen zuiver of een mengsel?

Zuivere stof

Mengsel

Zijn de volgende stoffen zuiver of een mengsel?

Zuivere stof

Mengsel

Smeltpunt en kookpunt

Verschillende vaste stoffen smelten bij verschillende temperaturen. (smeltpunt)

• water: smeltpunt = 0 °C
  
• ijzer: smeltpunt = 1538 °C
  

Verschillende vloeistoffen verdampen bij verschillende temperaturen (kookpunt)

• water: kookpunt = 100 °C
  
• ijzer: kookpunt = 2862 °C
  

Smelttraject en kooktraject

• Alleen zuivere stoffen hebben een smelt/kookpunt.
  
• Mengsels hebben een smelt/kooktraject!
  

• Zuivere stoffen hebben 1 temperatuur waarop ze smelten/koken.
  
• Mengsels hebben een temperatuurtraject waarop ze smelten/koken.
  

Temperatuur, tijd-diagram

Boter smelt tussen 52 en 68 graden. Is dit een smeltpunt of een smelttraject? Is boter dan een zuivere stof of een mengsel?

1. Smeltpunt, zuivere stof
2. Smelttraject, zuivere stof
3. Smeltpunt, mengsel
4. Smelttraject, mengsel

Hoe kan je aan een grafiek zien of een stof een punt of traject heeft?

Soorten mengsels

Er zijn miljoenen verschillende soorten
mengsels!

Homogeen mengsel:

• Oplossingen
  
• Sol/legering
  
• Gasmengsel
  

Heterogeen mengsel:

• Suspensies
  
• Emulsies
  
• Rook
  
• Nevel
  
• Schuim
  

Homogeen en heterogeen

Homo = hetzelfde

Hetero = anders

Homogeen mengsel: Deeltjes zijn op microniveau goed gemengd. Je ziet op macroniveau niet dat het mengsel uit meerdere soorten stoffen bestaat.

Heterogeen mengsel: Deeltjes vormen klonten op microniveau, niet goed gemengd. Je ziet op macroniveau dat het mengsel bestaat uit meerdere soorten stoffen.

Oplossingen

Oplossing:

(vloeistof in vloeistof) (vaste stof in vloeistof)

Helder mengsel (soms gekleurd), stoffen zijn helemaal erin opgelost.

De vloeistof waarin je iets oplost heet het oplosmiddel.

Voorbeelden:

Suikerwater, koffie, thee

Sol/legering

Sol (homogeen):

(vaste stof in vaste stof)

Voorbeeld: Gekleurd glas

Legering (homogeen):

(metaal in metaal)

Voorbeelden: Brons, amalgaam, staal

Gasmengsel

Gasmengsel (homogeen):

Een combinatie van verschillende gassen.

Bekendste voorbeeld:

De lucht

Suspensies

Suspensie (heterogeen):

(vaste stof in vloeistof)

Troebel mengsel

Vaste stof die zweeft in een vloeistof

Na een tijdje zakt de vaste stof naar beneden, dit noem je bezinken.

Voorbeelden:

Sinaasappelsap, zand in water, krijtpoeder in water

Emulsies

Emulsie (heterogeen):

(vloeistof in vloeistof)

• Troebel mengsel van vloeistoffen
  
• Druppeltjes van een vloeistof zweven in de andere vloeistof
  
• Vloeistoffen ontmengen
  
• Ene vloeistof ligt bovenop andere vloeistof
  
• Voorbeeld: olie met water
  

Emulgator:

Hulpstof die zorgt dat vloeistof toch beter met elkaar oplossen.

Bijvoorbeeld: zeep, eigeel

Rook, nevel en schuim

Rook (heterogeen):

(vaste stof in gas)

Voorbeeld: brandrook

Nevel (heterogeen):

(vloeistof in gas)

Voorbeeld: mist

Schuim (heterogeen):

(gas in vloeistof)

Voorbeeld: zeeschuim

Concentratie

• Elk voedselproduct bevat voedingswaarden.
  
• Bij dranken staat hoeveel gram van iets in 100 mL voorkomt.
  
• Dit heet ook wel de concentratie.
  
• Concentratie = hoeveel gram van een stof is opgelost in een vloeistof.
  

Concentratie rekenen

• Volgens de voedingswaarde zit er 5 g suiker in 100 ml magere melk.
  
• De concentratie is dus 5 g/100 mL.
  
• Hoeveel gram suiker zit er in 1 L? 

Concentratie

• Concentratie kan je berekenen door middel van een formule.
  
• Zorg altijd dat je massa in g staat en je volume in L!
  

In 2,4 L cola zit ongeveer 350 gram aan suiker. Bereken de concentratie in g/L.

Massapercentages

Het massapercentage is het percentage van een stof in een mengsel.

Stel je hebt 100 gram pindakaas. 40 gram van die pindakaas bestaat uit vet.

Het massapercentage vet is dan 40%

Berekenen

• Massapercentage kan je ook berekenen door middel van een formule.
  
• het deel is altijd het kleine getal, het geheel altijd het grote getal.
  
• 40 g is het deel, 100 g het geheel.
  
• Hoeveel % is het vet dan?
  

Volumepercentages

Precies hetzelfde als massapercentage, alleen zijn het deel en geheel in liters i.p.v. gram!

Een suikeroplossing van 120 g bevat 18 g suiker. Bereken het massapercentage suiker dat in de suikeroplossing zat.

Het bier in een flesje Grolsch heeft een alcoholpercentage van 5%. Het bier weegt in totaal 250 g. Bereken het gewicht van het alcohol in een flesje Grolsch.

S.O.

Over 2 weken doen we een S.O. over deze paragraaf!!!

Zorg dus dat je de leerdoelen beheerst!

Zorg dus dat je volgende week goed naar de formatieve check kijkt, je antwoorden goed nakijkt, en vragen stelt als je iets niet begrijpt!

Oefeningen

Ga aan de slag met de volgende oefeningen:

Havo:

Hoofdstuk 1 Paragraaf 3:

1 t/m 5 + 8 + 10 + 11

Vvo:

Hoofdstuk 1 Paragraaf 3:

1 t/m 7 + 9 + 10

Welke leerdoelen beheers je nu?

Deze leerdoelen beheers ik nu al

Deze leerdoelen beheers ik nog niet. Dus ga ik hier nog mee verder oefenen/lezen. Anders vraag ik hulp aan de docent.

Je kunt op micro- en macroniveau uitleggen wat zuivere stoffen en wat mengsels zijn.

Je kunt smelt- en kookdiagrammen van mengsels op microniveau verklaren.

Je kunt een aantal mengsels op macro- en microniveau beschrijven.

Je kunt berekeningen uitvoeren aan de samenstelling van mengsels: massa%, volume% en gram per liter.

Je kunt op micro- en macroniveau het verschil uitleggen tussen homogene en heterogene mengsels.