1.4 erfelijkheidsonderzoek

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

1.4 erfelijkheidsonderzoek

Leerdoelen

- Je kunt verklaren hoe bij een nakomeling van een drager wel een aandoening tot uiting komt.

- Je kunt a.d.h.v. een stamboom genotypen en kansen op een aandoening bepalen.

Stamboom

Een stamboom

In een stamboom zijn fenotypen en het geslacht per individu aangegeven.

Genotypen zijn te vinden door goed te kijken

Lezen van een stamboom (1)

Een vierkant = man 

Een cirkel = vrouw

Kleur = met of zonder eigenschap 

Lezen van een stamboom (2)

Informatie over verwantschap wordt aangegeven in de legenda of in de tekst van de opgave.

Voorbeeld stamboom

Welke genotypen hebben alle personen?

Tip 1:  zoek twee ouders met hetzelfde fenotype en een kind met een ander fenotype

Tip 1:  zoek twee ouders met hetzelfde fenotype en een kind met een ander fenotype

Tip 2:  Je kunt nu de recessieve eigenschap invullen 

Daar is het genotype aa van

Hans en Karin hebben allebei donker haar, maar hun zoon Stefan heeft rood haar. 

Dit betekent dat:

Hans en Karin heterozygoot zijn.

Donker haar dominant is

Rood haar recessief is

Tip 3: Nu kan je stap voor stap de andere genotypes invullen. Soms weet je gewoon niet zeker welk genotype een persoon heeft! 

Stap 1: Stel fenotype vast.

Zie legenda!

Stambomen

Wat is het genotype van de ouders (A)?

Stap 2: zoek het afwijkende kind op.

Stambomen

Wat is het genotype van de ouders (A)?

Stambomen

Welk kind is afwijkend?

1. Kind 11
2. Kind 6
3. Kind 17
4. Kind 19

Stambomen

Welke is dominant?  

1. De ziekte is dominant
2. De ziekte is recessief

Stambomen

Wat is het genotype van kind 19?

1. Homozygoot dominant
2. Heterozygoot
3. Homozygoot recessief

Stambomen

Wat is het genotype van de ouders?

1. Beide ouders hebben genotype AA
2. Beide ouders hebben genotype Aa
3. Beide ouders hebben genotype aa

Stap 3: Schrijf de genotype op van de rest van het gezin.

Dus, wat zijn de genotypen van 9, 10, 19 en 20?

Stambomen

Wat is het genotype van de ouders (A)?