Formuleren - Verwijswoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Formuleren § 2

Fouten met verwijswoorden

Lesdoelen

Aan het eind van deze les kan/weet ik:

- Verwijswoorden gebruiken die passen bij het antecedent

- De regels voor het gebruik van de juiste verwijswoorden

- Onjuiste en onduidelijke verwijzingen herkennen en verbeteren

"De bevolking uitte hun onvrede over de getroffen maatregelen."
Wat is er fout in deze zin?

"De universiteit is trots op zijn studenten."
Wat is er fout in deze zin?

Verwijswoorden

- Wijzen terug naar eerder genoemd woord of woordgroep

- Wijzen soms vooruit naar een woord of woordgroep

- Dit woord / deze woordgroep heet antecedent

De verantwoordelijke minister, die diep door het stof moest, kon uiteindelijk zijn functie behouden.

-> 'die' verwijst naar 'minister' (= kern zinsdeel)

Mannelijk, vrouwelijk, onzijdig

- Het-woorden zijn onzijdig

- De-woorden zijn mannelijk of vrouwelijk

- Of een woord mannelijk of vrouwelijk is, vind je in het woordenboek. (Of je 'weet' het door veel te lezen!)

Mannelijk, vrouwelijk, onzijdig

Persoonlijk voornaamwoord

- Onzijdig: het

- Mannelijk: hij, hem

- Vrouwelijk: zij, ze, haar

Bezittelijk voornaamwoord:

- Onzijdig + mannelijk: zijn (z'n)

- Vrouwelijk: haar

De-woorden zijn

1. Mannelijk
2. Onzijdig
3. Vrouwelijk
4. Mannelijk of vrouwelijk

Omdat het pand vorig jaar zo prachtig verbouwd is, wil ik ... heel graag kopen van u.

1. Hem
2. Haar
3. Het

Als u wilt dat ik deze brief naar al onze klanten stuur, zult u ... wel eerst moeten ondertekenen.

1. Hem
2. Haar
3. Het

Als de onderzoekscommissie belastende uitspraken doet, kan alleen de rechter ... het zwijgen opleggen.

1. Hem
2. Haar
3. Het

Na de omwenteling kon de Libische bevolking eindelijk middels verkiezingen ... stem laten horen.

1. Zijn
2. Haar

Zo'n groot bedrijf zal voor ... werknemers toch wel een goede afvloeiingsregeling hebben; of heeft ... nooit over dat soort voorzieningen nagedacht?

1. Haar, het
2. Zijn, het
3. Haar, hij
4. Zijn, hij

Die, dat, deze, dit

Aanwijzend voornaamwoord

- Het-woorden: dat, dit

- De-woorden: die, deze

Betrekkelijk voornaamwoord

- Het-woorden: dat

- De-woorden: die

Die, dat, deze, dit

Aanwijzend voornaamwoord

Lijken die gebakjes jou ook zo lekker? ('die' verwijst naar 'gebakjes')

Betrekkelijk voornaamwoord

De schrijver is duidelijk trots op het boek dat hij geschreven heeft. ('dat' verwijst naar 'boek')

Naar het-woorden verwijs je met

1. Deze en dat
2. Dit en dat
3. Deze en die
4. Die en dat

Het ontroerendste moment in de film 'Titanic', vind ik het orkest ... tot op het laatst bleef spelen.

1. Deze
2. Die
3. Dit
4. Dat

In dat huis zouden we nog wel willen wonen, maar ... hier vinden we afzichtelijk.

1. Deze
2. Die
3. Dit
4. Dat

Hen of hun

Hen

- Als het verwijswoord lijdend voorwerp is

- Na een voorzetsel 

Hun

- Als het verwijswoord meewerkend voorwerp, zonder voorzetsel (aan/voor) is.

Hen of hun

- Als de welpjes zes weken oud zijn, kan het dierentuinpubliek hen bewonderen. ('hen' = LV)

- De Nederlandse boeren zijn boos, en veel Nederlanders zijn het met hen eens. ('met' = VZ)

- Nadat de brandweerlieden onderscheiden waren, gaf de burgemeester hun nog een bos bloemen. ('hun' = MV)

Let op: "... burgemeester aan hen nog ..." ('aan' = VZ)

Hen of hun

Let op:

- 'Hun' is nooit onderwerp! (*"Hun doen ook niks.")

- Bijvoorbeeld 'het bestuur', 'de club', 'de klas', enzovoort, zijn enkelvoudig! (*"De club viert hun overwinning.")

Heeft de arts ... niet verteld dat ... in de tropen veel risico lopen op besmettelijke ziekten?

1. Hen, ze
2. Hun, ze
3. Hen, hun
4. Hun, hun

Misschien moet je maar aan ... vragen of ... je na het feest naar het station kunnen brengen.

1. Hen, zij
2. Hun, zij
3. Hen, hun
4. Hun, hun

Hoewel de docent ... drie keer gewaarschuwd had, gingen ... toch door met praten.

1. Hen, ze
2. Hun, ze
3. Hen, hun
4. Hun, hun

Dat of wat

Dat

- Als aanw. vnw. of betr. vnw. bij een het-woord

Wat

- Bij verwijzing naar overtreffende trap

- Bij verwijzing naar onbepaald voornaamwoord

- Bij verwijzing naar hele zin en/of deel van een zin (in dit geval kan 'dat' ook; wel zinsbouw aanpassen)

Dat of wat

- Het beslag, dat ik al had voorbereid, staat in de koelkast.

- Bungeejumpen is het mooiste wat ik ooit heb gedaan!

- Alles wat die man aanraakt, verandert in goud.

- Zij kan fantastisch piano spelen, wat ik erg bewonder.

- Zij kan fantastisch piano spelen en dat bewonder ik erg.

Het geld ... hij geleend had, was al snel opgemaakt.

1. Dat
2. Wat

Ik ga die wedstrijd winnen, al is dat het laatste ... ik doe!

1. Dat
2. Wat

We gingen met z'n allen op vakantie naar Frankrijk, ... ik erg leuk vond.

1. Dat
2. Wat

Wie of waar

Wie

- Bij personen: voorzetsel + wie

Die vriendin, met wie ik zo veel heb gelachen, is helaas verhuisd.

Waar

- Bij zaken (= dingen; ook dieren!): waar+voorzetsel (aan elkaar)

De knuffel waarmee ik altijd speelde, is helemaal versleten.

De bakker, ... veel geruchten rondgaan, heeft dit jaar weinig brood verkocht.

1. over wie
2. waar over
3. overwie
4. waarover

De printer ... zoveel geklaagd wordt, is nu echt kapot.

1. over wie
2. waar over
3. overwie
4. waarover

Onduidelijk verwijzen

Het antecedent moet wel aanwezig zijn:

*Literatuur in 4 havo is vaak lastig. Ze zijn niet voor elke leerling leuk om te lezen.

Het moet duidelijk zijn wat het antecedent is:

*Er ontstonden toch enkele relletjes ondanks de goede organisatie; daarvoor moet men waardering hebben.

Franse kazen zijn populair en daar wordt dan ook enorm veel kaas geproduceerd.
Verbeter de zin.

De golfleraar vroeg mijn vader nog even te zoeken naar de golfclub die hij vergeten was.
Verbeter de zin.

Verder

1. Bekijk eventueel het filmpje op de volgende dia.

2. Bestudeer de theorie van H7 §2 (blz. 154)

3. Maak alle opdrachten van H7 §2 (niet af = huiswerk 5 januari)

Vragen? Stel ze gerust!