H2.5: erosie en sedimentatie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Deze les

• Uitleg erosie en sedimentatie
  - Welke landschapsvormen ontstaan er door erosie en sedimentatie van rivieren, gletsjers, wind en zee
  

• opdrachten H2.5

• kahoot verwering, erosie en sedimentatie

De 3 exogene processen

Verwering

= uit elkaar vallen van steen

2 hoofdtypen

1. chemisch

2. mechanisch

Erosie

= afslijten

4 krachten

1. rivier

2. zee

3. wind

4. gletsjer

Sedimentatie

= neerleggen

4 krachten

1. rivier

2. zee

3. wind

4. gletsjer

Leren

Leer uit je hoofd!

Het klimaat bepaalt grotendeels welke vorm het meest plaatsvindt.

???

???

erosie = afslijten

erosie door landijs/gletsjers

andere eroderende krachten zijn:

- rivier

- wind

- zee

In ijstijd schuurt een gletsjer een U-dal uit.

IJs smelt

U-dal blijft zichtbaar.

erosie = afslijten

sedimenten/materiaal wordt verplaatst

Kusterosie

door de zee

andere eroderende krachten zijn:

- landijs/gletsjers

- rivieren

- wind

Golven beuken tegen de kust en eroderen.

Er ontstaat een klifkust.

erosie = afslijten

erosie door rivieren

andere eroderende krachten zijn:

- landijs/gletsjers

- wind

- zee

rivier stroomt snel

snijdt zich in

er ontstaat een V-dal

Fjord 

= U-dal aan zee.

Vol gelopen met zeewater.

erosie = afslijten

winderosie

andere eroderende krachten zijn:

- landijs/gletsjers

- rivieren

- zee

Wind met zandkorrels schuren langs een steen.

Er ontstaat een paddenstoelrots.

Vooral in droge (aride) klimaten

Lengteprofiel rivier

Bovenloop

erosie door rivier: inslijten V-dal

vorst-verwering

Geen sedimentatie

Puinwaaier

Bij regenval meegenomen en onder aan voet neergelegd.

(want lagere stroomsnelheid water).

Middenloop

erosie in breedte.

rivier breder.

vooral transport

erosie en sedimentatie in evenwicht.

Benedenloop

Sedimentatie van zand en klei 

(gesorteerd van zwaar naar lichter)

Rivier gaat meanderen

- binnenbocht sedimentatie

- buitenbocht erosie

Sedimentatie = neerleggen

monding rivier: deltamonding

Steeds lagere stroomsnelheid.

Fijner materiaal gesedimenteerd.

Vruchtbaar

Sedimentatie door de zee

Golven leggen het zand op het strand.

Er ontstaat een aanslibbingskust.

Sedimentatie door wind.

Wind legt het zand ergens neer.

Er ontstaan zandduinen.

Sedimentatie door gletsjers

vorstverwering zorgt voor puin

gletsjer neemt puin mee

legt het neer aan de zijkanten + onderaan.

Zijmorene + eindmorene ontstaan.

De 3 exogene processen

Verwering

= uit elkaar vallen van steen

2 hoofdtypen

1. chemisch

2. mechanisch

Erosie

= afslijten

4 krachten

1. rivier

2. zee

3. wind

4. gletsjer

Sedimentatie

= neerleggen

4 krachten

1. rivier

2. zee

3. wind

4. gletsjer

Leren

Leer uit je hoofd!

- Welke landschapsvormen ontstaan er door erosie en sedimentatie van rivieren, gletsjers, wind en zee

Welke uitspraak past bij verwering en welke bij erosie?

Verwering

Erosie

De bergtop is erg puntig; er is vorig jaar nog een rotsblok vanaf gevallen.

Het rivierdal wordt jaarlijks enkele centimeters dieper. 

De helling onder die bergtop ligt bezaaid met kleine stenen. 

Hoe meer spleten het gesteente bevat, des te sneller verslijt de steen. 

De stenen zijn helemaal afgerond door de wind die erlangs raast. 

Erosie door wind

Erosie door water

Erosie door ijs

Water

Wind

Ijs

Koppel het juiste erosiemedium aan hoe
goed dat het erosiemateriaal wordt gesorteerd en sedimenteert in het landschap.

Goed gesorteerd

Redelijk gesorteerd

Slecht gesorteerd

Welke landschapsvormen ontstaan er door

erosie en massabeweging?

erosie rivier

erosie zee

erosie gletsjer

erosie  wind

massabeweging

klifkust

U-dal

V-dal

puinhelling

paddenstoelenrots

create.kahoot.it

Zelfstandig werken

Taakwerk aardrijkskunde

Opdrachten H2.5 in je werkboek