Bijeenkomst 3 'Wetenschappelijke revolutie'

• Mens en wereld
• HBO
• Studiejaar 2

PV2VMW Vakoverzicht Mens en wereld

'Een koffer vol Nederland'

Pabo Hogeschool Leiden, 2023-2024

Bijeenkomst 3 'Wetenschappelijke revolutie'

Voer met studenten een kringgesprek over:

Stel ...

1. je leeft in 1000 na Chr en reist met een tijdmachine naar het jaar 1500. Wat is er in die 5 eeuwen allemaal veranderd?

2. je leeft in 1500 na Chr en reist met een tijdmachine naar het jaar 2000. Wat is er in die 5 eeuwen allemaal veranderd?

Conclusie: wereld veranderde na 1500 razendsnel. Veel sneller dan tussen 1000 - 1500. 

 

Wat verbeelden deze drie plaatjes?

Toon studenten deze collage en stel de vraag: wat verbeelden deze drie afbeeldingen?

- cognitieve revolutie

- agrarische revolutie

- wetenschappelijke revolutie

Wat verbeelden deze drie plaatjes?

Grote kantelmomenten in geschiedenis van de mens

- Cognitieve revolutie ±70.000 jaar geleden

- Agrarische revolutie ±12.000-5000 jaar geleden

- Wetenschappelijke revolutie ±500 jaar geleden

De cognitieve revolutie (70.000 jaar geleden) kenmerkt zich tot de opkomst van nieuwe manieren van denken en communiceren. Homo sapiens vervaardigde het vermogen om grotere hoeveelheden informatie over te brengen over de leefomgeving (complexe handelingen als jagen op bizons) en sociale verbanden (roddelen). Daarnaast ging men informatie overbrengen over dingen die in het echt niet bestaan (imaginair) zoals stamgeesten, naties, naamloze vennootschappen en mensenrechten. Een uniek kenmerk van de sapiens-taal was het vermogen om over fictieve dingen te praten zoals legendes, mythen, goden en religies. Dergelijke mythes gaven sapiens het unieke vermogen om flexibel samen te werken in grote aantallen. 

In Agrarische Revolutie (12.000-5000 jaar geleden) gaan mensen zich op één plaats vestigen. Van jager-verzamelaar worden zij boer. In het kielzog van de agrarische revolutie kwamen complexe samenlevingen op. Mensen creëerden imaginaire ordes en het schrift. Men organiseerde zich in massale samenwerkingsnetwerken.

De wetenschappelijke revolutie start met de ontdekking van de onwetendheid rond 1500. Europeanen bezaten een ongeëvenaarde onverzadigbare ambitie om vreemde landen te verkennen en te veroveren. De wetenschappelijk revolutie ging uit van de vooruitgangsgedachte. Het grootste deel van de geschiedenis bleef de economie zo’n beetje hetzelfde. Eind 18e eeuw begon het kapitalisme als theorie over het functioneren van de groei. Met inmiddels een eigen ethiek en geloof in eeuwigdurende economische groei.

      leestip:

Interessant en toegankelijk boek over de  geschiedenis van de mensheid! Het lezen waard! 

NB ook in stripversie verschenen!

Leerdoelen

Je kunt aan het einde van deze bijeenkomst ….

• de drie grote revoluties (kantelmomenten) in de menselijke geschiedenis noemen: 1. cognitieve-, 2. agrarische- en 3. wetenschappelijke revolutie; 
• de voornaamste kenmerken van de wetenschappelijke revolutie (en Verlichting) benoemen;
• vanuit concrete voorbeelden (uit circuitles) verwoorden welk type opdrachten het historisch redeneren bij kinderen kunnen bevorderen;
•  de  stappen 1 t/m 3 verder uitwerken: tekst achtergrondinformatie, grove opzet lessenserie, beginsituaties en lesdoelen.

1. Renaissance - hernieuwde ontdekking kennis uit Oudheid
2. Wetenschappelijke Revolutie - ontdekking van de 'onwetendheid'
3. Verlichtingsdenken - vooruitgangsgedachte: vrijheid, gelijkheid, broederschap
4. Industriële Revolutie - machine vervangt spierkracht (en later ook denkkracht)

Renaissance

Wetenschappelijke 

revolutie

Verlichting & 

Industriële Revolutie

Van wetenschappelijke revolutie ...

In West-Europa vanaf ±1550 voortvloeiend vanuit Renaissance:

• de wereld willen 'ontdekken': continenten / sterrenhemel / menselijk lichaam / microben / natuurverschijnselen / ...
• een nieuwe manier van onderzoeken; observeren, waarnemen, experimenteren en redeneren ('conclusies trekken uit feiten')
• wetenschappers krijgen geld van vorsten / bestuurders
• Europeanen gaan de wereld overheersen
• KENNIS IS MACHT!

... naar Verlichting

• in 18e eeuw geloof in vooruitgang = Verlichtingsdenken
• de rede (het verstand) centraal; 'weg met traditie en bijgeloof!'

• natuurwetenschappen: o.a. wiskundige natuurkunde van Newton (zwaartekracht) en de uitvinding van de stoommachine
  
• + ook verschuiving van aandacht naar 'samen leven': hoe het bestaan van mensen verbeteren? (bijv. democratisering en Rechten van de mens)

De verlichte ideeën die werden toegepast op de samenleving draaiden voornamelijk om tolerantie, vrijheid en gelijkheid. Er was een sterke focus op vooruitgang: men geloofde dat de samenleving maakbaar was en verbeterd kon (en moest) worden. Hiervoor moesten traditie en (bij)geloof plaatsmaken voor het gebruik van het verstand, de rede. De verlichte denkers pasten op die manier hun ideeën op elk aspect van de maatschappij toe:

Wat bracht de 'wetenschap' in de 16e en 17e eeuw
voort aan ontdekkingen? Waar denk je aan?

Wat bracht de 'wetenschap' in de 16e en 17e eeuw vanaf voort aan ontdekkingen? Waar denk je aan?

Mogelijke antwoorden:

- aarde draait om zon

- andere planeten (telescoop)

- werking van het lichaam (anatomie)

- cartografie / nieuw ontdekte continenten en gebieden

- micro-organismen (microscoop)

- wiskundige natuurkunde (licht, zwaartekracht, snelheid, zuurstof, etc.)

- polders leegpompen met molens

- slingeruurwerk (Christiaan Huygens)

- etc.

In beelden de antwoorden over 16e en 17e eeuwse ontdekkingen:

- heelal/sterren/planeten/zon/aarde

Galileo Galilei - Copernicus - Christiaan Huygens

- nieuwe gebieden door verschillende ontdekkingsreizigers (bijv. Columbus)

- microscoop

door Antonie van Leeuwenhoek

- richting 18e eeuw (Verlichting):

Spinoza, Locke, Montesqieu, Newton, Voltaire, etc.

circuitles

bevorderen van historisch denken en redeneren

werkvorm

Jullie gaan nu een circuitles doorlopen. 

Met onderwerp wetenschappelijke revolutie en voorbeelden van werkvormen die het historisch redeneren van de kinderen bevorderen.

Vaardigheden & werkvormen in de geschiedenisles

Redeneren over continuïteit en verandering, oorzaken en gevolgen, overeenkomsten en verschillen, waarbij aandacht is voor:

• stellen van historische vragen;
  
• contextualiseren (gebeurtenissen en handelen van mensen in een historische context plaatsen);
  
• beweringen onderbouwen met argumenten (argumenteren) die gebaseerd zijn op historisch bewijs (historische bronnen);
  
• (meta)historische begrippen gebruiken (bijv. farao, feodalisme, Verlichting, oorzaak, gevolg).

                                                                                                                                = HISTORISCH REDENEREN

Licht kort de verschillende aspecten van historisch redeneren toe.

In één zin: werkvormen die kinderen 'inzicht' in en 'begrip' van verleden geven.

Opdrachten zetten kinderen aan tot actief denken / tot het leggen van relaties / verbanden.

Zijn ook allemaal coöperatieve werkvormen!  

circuitles

bevorderen van historisch denken en redeneren

werkvorm

We gaan een circuit doorlopen. Vijf stations waarin je werkvormen 'historisch redeneren' gaat ervaren. Onderwerp is de Wetenschappelijke Revolutie'. 

Klas in vijf groepen opdelen. Als het kan de drietallen bij elkaar houden binnen de groepjes.

Aan de slag! Per station 8 minuten.

Nabespreking circuit

•  Welke 'vakdidactiek' herkende je uit model 'historisch redeneren'?

• tip: reader op Its bevat
  tal van voorbeelden opdrachtvormen 
• denk ook terug aan pabo 1 colleges (zie ook PLV1-circuitles op Its)

Werkvormen in circuit? koppeling met  historisch redeneren? Welke elementen uit model herkende je?

Vul je gereedschapskist

Na elke ronde op flap noteren hoe je werkvorm naar eigen thema toe zou kunnen vertalen.

WAT GA JE TER VOORBEREIDING OP DE VOLGENDE LES DOEN?

• informatiehoofdstuk is af
• grove opzet lessenserie maken (incl. beginsituatie en lesdoelen op leerkrachtniveau)

• zowel tekst met achtergrondinformatie 

als grove opzet lessenserie lever je voor de gegeven deadline in op Its

Verwerking & voorbereiding

Aan de slag ...

• maak het hoofdstuk met achtergrondinformatie af: checken op correcte spelling en APA bronverwijzing
• Stap 3 - vertaal de algemene doelen naar een grove  opzet van 6 lessen

Zorg voor: een logische opbouw (in titels van lessen) / formuleer per les een duidelijke beginsituatie  / formuleer per les lesdoelen op leerkrachtniveau

In laatste deel van de les gaan de studenten zelfstandig aan de slag met het ontwerpen van het beroepsproduct.