De handel groeit weer

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 1

De handel groeit weer

Pak je pen. Maak de vragen op de eerste pagina.

Tijd van Grieken en Romeinen

(500 v. Chr. - 500 n. Chr.)

Tijd van Monniken en Ridders

(500-1000)

(Vroege Middeleeuwen)

Tijd van Steden en Staten

(1000-1500)

(Late Middeleeuwen)

1492: Columbus 'ontdekt' Amerika

(Einde van de Middeleeuwen)

⚓️

476: Val van het West-Romeinse Rijk

(Begin van de Middeleeuwen)

🔥

Tijd van Ontdekkers en Hervormers

(1500-1600)

Tijd van Regenten en Vorsten

(1600-1700)

Tijd van Pruiken en Revoluties

(1700-1800)

Wat weten we al? Leg het drieslagstelsel uit in je eigen woorden.

Klimaatverandering

• Rond het jaar 1000 veranderde het klimaat in Europa
• Warmer en zonniger
• Hierdoor kon er meer groeien

Ontginningen

• Veel heren wilden hun domeinen groter maken
• Moerassen droogleggen, bossen kappen
•  Zwaar en moeilijk werk
• Horigen deden dit als herendiensten 

Maar ook andere vernieuwingen als:

Arabisch Halsjuk

Hiermee beter gebruik van dieren bij het ploegen

Keerploeg

Kon het land dieper en beter doorploegen

En beter gebruik drieslagstelsel

Landbouwoverschotten

• Door vernieuwingen steeds betere opbrengst landbouw
• Zelfs overschotten (dus te veel eten) 
• Dat heeft veel gevolgen......

Gevolgen overschotten

• Minder mensen hoeven in de landbouw te werken
• Daarom kan je specialiseren
•  Ontstaan ambachten
• Bijvoorbeeld schoenmaker, bakker, smid

Ambachten zijn een soort beroepen in de middeleeuwen

Niet meer op het domein

• Ambachtslieden zijn geen horigen meer
• Verkochten hun spullen > ook over lange afstand
• Gingen bij elkaar wonen
• Handige plekken

Steden ontstaan als gevolg van landbouwvernieuwingen

1. Waar
2. Niet waar

Klimaat in Europa werd warmer

Vernieuwingen in de landbouw

Niet iedereen hoeft meer in de landbouw te werken

Ontstaan steden

De handel groeit weer

Maak vraag 3 t/m 6

De handel groeit weer

Maak vraag 3 t/m 6

Klaar? Kijk een filmpje die gelinkt staat op Magister

De handel groeit weer

Hoe zag het leven in de stad eruit?

In een geldeconomie

1. betalen mensen hun pacht in graan en eieren.
2. brengen boeren een steeds groter deel van hun oogst naar de markt.
3. maken mensen hun spullen zoveel mogelijk zelf.
4. ruilen boeren een deel van hun oogst voor geld.

De sociale lagen in een middeleeuwse stad

1. Rijke kooplieden en meesters van een gilde
2. Winkeliers en ambachtslieden
3. Mensen zonder vast werk, vaak arm
4. Oude en zieke mensen

Gilden

• Ambachtslieden van hetzelfde ambacht werkten samen
• Zo'n samenwerking noemde men gilde
• Bijvoorbeeld: schoenmakersgilde, timmermansgilde, bakkersgilde
• Economisch: Controleerde de kwaliteit, bepaalde de verkoopprijs
• Sociaal: Bij ziekte of overlijden hielp het gilde de familie

Van leerling tot meester

• Je mag alleen beroep uitoefenen als je lid was van het gilde
  

• Hiervoor moet je eerst meester worden:

1. Je begon al erg jong als leerling;
2. Daarna werd je gezel;
3. En pas als je meesterproef had gedaan kon je meester worden.

Middeleeuwse ambachtslieden aan het werk.

Maken

• Maak opdracht 7, 8, 9
• We werken in ZS totdat de timer voorbij is!

Nakijken

Rechten van de heer

• Iedereen moest luisteren naar de heer in zijn gebied
• Hij bepaalde wetten en sprak recht
• Iedereen moest belasting betalen
• Maar de mensen in de nieuwe steden wilden meer zelf bepalen

Stadsrechten

• Een heer kon  een stad stadsrechten        geven
• Hierin stonden de afspraken wat een stad allemaal zelf mocht regelen, zonder de heer
• Bijvoorbeeld recht om markten te houden, recht om geld te maken, recht om een muur te bouwen
• Waarom zou een heer een stad stadsrechten geven?

Document waarmee burgers van een stad het recht kregen om zelf hun stad te besturen.

Stadsrechten Utrecht

• Leenman keizer Hendrik V luisterde niet naar hem
• Keizer verbleef in Utrecht
• Leenman nam hem gevangen
• Stedelingen uit Utrecht bevrijdden de keizer
• Keizer geeft hen stadsrechten

Stadsbestuur

• Steden hadden eigen bestuur
• Schout en zijn rakkers waren een soort van politie
• Schepenen bepaalden welke straf iemand kreeg
• En de burgemeester samen met zijn raad bepaalde de wetten en straffen
• Deze samen regeerden de stad
• Kwamen vaak uit rijke families; hadden veel invloed

Hieronder zie je de Middeleeuwse namen van steden staan. Sleep ze naar de juiste plek in de kaart.

Masetrieth

Daventre portu

Amestelledamme

Trecht

Gouwe

Hij is de baas van de schepenen

1. Schout
2. Burgemeester
3. Rechter
4. Jury

Van wie kreeg een stad, stadsrechten?

1. Magistraat
2. Schout
3. Burgemeester
4. Heer

Stadsrechten: het recht van een stad op eigen winkels.

1. Waar
2. Niet waar

Het gilde controleert de kwaliteit en de prijs van de producten die de gildeleden maken.

1. Waar
2. Niet waar

Als je goed genoeg was, moest je de ????
afleggen. Dat was een soort examen. Als je slaagde, mocht je lid worden van het gilde.

Welk woord moet er op de vraagtekens staan?

1. gilde
2. meester
3. meesterproef
4. leerling