Het leenstelsel

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

De Middeleeuwen

Het leenstelsel

     Onderwerpen:

• Leenstelsel

Planning

Begrippen: 

• Leenmannen 
• Leenheer 
• Feodale stelsel 

• Leerdoelen
• Uitleg 
• Zelfstandig werken

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat het feodale stelsel inhoud en waarom het feodale stelsel opkomt. 

Onrustige tijden in Europa

500-800

• Na de val van het West-Romeinse Rijk waren er veel oorlogen
  
• Reizen was gevaarlijk en de meeste mensen leefden in dorpjes.
  

• Grote steden, zoals Rome, waren er niet (meer)
  

Het Frankische Rijk

751-870

• Het Frankische volk kreeg de macht over een groot deel van Europa.
  
• De bekendste Frankische koning was Karel de Grote.  
  
• In het jaar 800 werd hij zelfs keizer van het Heilige Roomse Rijk
  

Video

Histoclips: Karel de Grote

Het leenstelsel

• Er was weinig meer over van de Romeinen. De weg waren verwoest en niet onderhouden. 
• Door de slechte verbindingen en de lange afstanden was het moeilijk om politieke zaken te regelen. 
• Karel de Grote reisde daarom zelf door zijn rijk heen. 
• Dit mede om te kunnen laten zien hoe geweldig hij wel niet was. 

Het leenstelsel

• Karel de Grote kon zijn land niet alleen besturen.
  
• Daarom bestuurde hij zijn rijk met hulp. 

Het leenstelsel

• Daarom kreeg hij hulp van hertogen en graven: hoge edelen, met voorrechten in de samenleving.
  
• Ze waren door Karel benoemd om een gebied te besturen: hertogdom of graafschap. 
• Een hertog of graaf moest dan voor Karel knielen en beloven hem trouw te dienen.

Het leenstelsel

• Vanaf het moment dat een graaf en hertog de belofte had gedaan was hij een leenman (vazal). De koning wordt zijn leenheer.
  
• Een leenman krijgt geen grondgebied maar kreeg het te leen.
• De leenman mocht wel uit dit gebied inkomsten halen. 
• Maar... hij moest rechtspreken en zorgen voor orde en veiligheid.

Het leenstelsel

• De adel moest ook militairen leveren voor het leger van de koning. 
• Dit bestuur noemen wij het leenstelsel of feodalisme.

De leenman

De leenheer:

Karel de Grote

Het leen (de grond) dat de leenman 'in leen' krijgt.

De vier plichten van een leenman:

• Hij moest trouw zweren aan de koning; 
  
• Hij moest zijn gebied besturen en er recht-spreken;
  
• Hij moest jaarlijks belasting aan de koning betalen; 
  
• Als er oorlog was in het Rijk, moest hij met zijn eigen soldaten meevechten in het leger van de koning.

De leenman zweert trouw aan zijn leenheer, Karel de Grote.

Aantekening

Het feodale stelsel

Nadelen leenstelsel/feodalisme:

- lenen worden als eigen land beschouwd

- lenen worden erfelijk 

- achterleenmannen trouw aan eigen leenheer, niet aan opperleenheer

--> verzwakt de macht van de koning

Wat is een goed voorbeeld
van een leenstelsel?

1. De koning bestuurt zijn land helemaal in zijn eentje.
2. De koning heeft ministers die hem advies geven over het bestuur van zijn land.
3. De koning heeft niets te zeggen over het bestuur van zijn land.
4. De koning heeft zijn land in twintig stukken verdeeld. Ieder stuk wordt bestuurd door een vriend van hem.

Op deze afbeelding uit de dertiende eeuw
belooft een leenman trouw aan Karel de Grote.

Is deze uitspraak goed of fout?
De man helemaal links op de afbeelding is Karel de Grote.

1. Goed
2. Fout

Welke plicht heeft een leenman?

1. Hij moet in zijn gebied doen waar hij zin in heeft.
2. Hij moet elke ochtend bijtijds opstaan.
3. Hij moet trouw beloven aan zijn leenheer.
4. Hij moet delen van zijn gebied doorlenen aan onderleenmannen.

Zelfstandig werken

Maken opdracht 1 t/m 6