Leesvaardigheid les 14, 15 en 16

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Welkom!

Ga rustig zitten en pak alvast je schrift en een pen erbij.

Wat gaan we vandaag doen?

Les 14: Tekstdoelen en les 15:Tekstverbanden

Even opfrissen...

Wat weet je (nog) over tekstdoelen en tekstverbanden?

Mogelijke tekstdoelen kunnen zijn:

• Informeren 
• Instrueren
• Overtuigen
• Overhalen
• Amuseren

Informeren

- de schrijver wil je iets leren

- informatieve tekst

- alleen maar feiten (geen meningen)

- Tekstsoorten: 

Schoolboek/krantenartikel (niet allemaal)/autobiografie. 

Instrueren

- De schrijver wil je uitleggen hoe je iets moet doen. 

- Instructietekst

- Tekstsoorten: 

Recepten/gebruiksaanwijzing/

handleiding

Overtuigen

- De schrijver wil je overtuigen van zijn of haar mening

- Betogende tekst

- Tekstsoorten: 

Recensie van een film of boek / betoog/review

Overhalen

- De schrijver wil dat je iets doet of koopt.

- Activerende tekst

- Tekstsoorten: reclame/poster

Amuseren

- De schrijver wil dat je plezier hebt van de tekst.

- Amuserende tekst

- Tekstsoorten: 

Strip/film/toneelstuk/leesboek

Tekstdoelen 

Informeren	De schrijver wil je iets leren
Instructie geven	De schrijver wil je uitleggen hoe je iets moet doen
Overtuigen	De schrijver wil je overtuigen van zijn/haar mening
Overhalen	De schrijver wil dat je iets doet of koopt
Vermaken/Amuseren	De schrijver wil dat je plezier hebt van de tekst

Waar vind je bijvoorbeeld een informerende tekst?

Wat is het verschil tussen een informerende en een overtuigende tekst?

Les 15: Tekstverbanden en signaalwoorden

Welk woord past er op de puntjes?

... mijn vader drie keer gevallen was, durfde hij niet meer te schaatsen.

1. Hoewel
2. Nadat
3. Zoals
4. Bovendien

Welk woord past er op de puntjes?

Ik vind pretparken niet leuk. ... word ik misselijk als ik rondjes draai en ... heb ik hoogtevrees.

1. Echter - ook
2. Bovendien - later
3. Allereerst - ook
4. Ondanks dat - niet alleen

Welk woord past er op de puntjes?

Frisdranken ... cola en sinas bevatten vaak erg veel suiker.

1. zoals
2. terwijl
3. ondanks
4. bovendien

Signaalwoorden en Tekstverbanden

Signaalwoorden zijn woorden die een tekst begrijpelijker maken.

Met deze woorden leg je verbanden tussen zinnen en alinea’s. Ze geven de lezer een ‘signaal’ (een teken), bijvoorbeeld: en, maar, toen, want, tenzij, zo, ten slotte. Signaalwoorden helpen de lezer dus door signalen te geven over hoe hij de tekst moet lezen.

Als je signaalwoorden verkeerd gebruikt, zal de lezer de tekst niet kunnen begrijpen.

Voorbeeld

Begrijpelijk:

Mijn fietslicht was kapot, daarom kreeg ik een bekeuring.

Niet begrijpelijk, vreemd:

Mijn fietslicht was kapot, toch kreeg ik een bekeuring.

Mogelijke tekstverbanden

Opsomming: Ten eerste, daarnaast, en, verder, ook, bovendien, allereerst, ten slotte

Oorzaak en gevolg: Zodat, hierdoor, daardoor, waardoor, doordat

Conclusie: Dus, samenvattend, daarom, kortom

Tegenstelling: Maar, echter, toch, hoewel, daarentegen, desondanks, aan de ene kant, aan de andere kant

Voorbeeld: Bijvoorbeeld, zo, zoals, neem

Toelichting: Dat houdt in, dat wil zeggen, met andere woorden, zo, bijvoorbeeld

Tijd: Eerst, toen, daarna, vervolgens, later, ten slotte, voordat, vroeger, eerder, tegelijkertijd, intussen, terwijl

Doel en middel: Waarmee, daarmee, met het doel, met, door middel van

Onderwerp

Het onderwerp van een tekst geeft aan waar de tekst over gaat.

Je schrijft het onderwerp van een tekst in één of twee woorden. In ieder geval geen zin!

Hoofdgedachte

De hoofdgedachte van een tekst = wat wil de schrijver meegeven met de tekst die hij heeft geschreven?

Lees de titel - 1e alinea - laatste alinea --> Probeer daar een hoofdgedachte uit te halen. De hoofdgedachte schrijf je neer in een zin. 

Opruimen is niet mijn sterkste kant. Rotzooi maken kan ik daarentegen wel goed.

Welk tekstverband?

1. Oorzaak en gevolg
2. Tijd
3. Tegenstelling
4. Opsomming

Zet je data en wifi op je telefoon uit. Hierdoor krijg je geen berichten meer binnen.

Welk tekstverband?

1. Oorzaak en gevolg
2. Doel en middel
3. Voorbeeld
4. Opsomming

Tijd

Opsomming

Tegenstelling

Toelichting

Nadat mijn vader drie keer gevallen was, durfde hij niet meer te schaatsen.

Ik vind pretparken niet leuk. Allereerst word ik misselijk als ik rondjes draai en ook heb ik hoogtevrees.

Ik durf niet in die snelle achtbaan, maar mijn broertje is een echte waaghals.

Frisdranken zoals cola en sinas bevatten vaak erg veel suiker.

Heb je nog extra uitleg nodig of heb je nog vragen?

Ja

Nee

Aan de slag

Wat

les 56 opdracht 6-9 (poeziedossier, dus in word-document!)

Leesvaardigheid, in je schrift: 

Les 14: 1-8

Les 15: 1-10

Les 16: 1 t/m 13

Klaar?

Ga dan lezen in je leesboek