Hoofdstuk 8.2 Modernisme - Oorlog

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

MODERNISME 1900-1950

DOELEN 8.2: OORLOG

Je kunt de ontwikkelingen in rondom WOI en WOII beschrijven voor o.a. Beeldende kunst, dans/theater en film.

Je kunt het gemaakte werk in de stijlen futurisme, dadaisme en verisme herkennen en in verband brengen met de maatschappelijke tendens.

Je kunt de houding van het regime benoemen en herkennen.

In de tijd

 1830 - 1905: realisme, romantiek, (post-)impressionisme

1905 - 1940: Expressionisme

1906-1920: Kubisme

1909-1914: Futurisme

1916-1924: Dadaisme

1924-1940: Surrealisme

1918-1940: Nieuwe zakelijkheid (magisch realisme/verisme/classicisme)

WOI: 1914-1918          WOII: 1939-1945

TIP

MAAK een RUIME, HORIZONTALE tijdlijn.

Er komen nog meer stromingen en gebeurtenissen bij.

Eventueel kun je plaatjes/voorbeelden in je tijdlijn verwerken.

FUTURISME

Het futurisme 1909-1914

Kenmerken?

Gedachtengoed?

Niet alleen de futuristen, maar bijna alle stromingen presenteren zich begin 20e eeuw met een manifest. Leg uit waarom kunstenaar dat deden.

Verwerking

WOI is voor landen als Engeland en Frankrijk de 'grote oorlog'. Ook in Belgie wordt WOI uitgebreid herdacht, omdat ze meer schade aanrichtte dan WOII. Ander dan in Nederland.

WOI was voor veel landen erg heftig en in de tijdlijn zie je ook nieuwe kunststromingen ontstaan: DADA, nieuwe zakelijkheid en later surrealisme.

TWEE MANIEREN VAN VERWERKING

1: Nihilisme (nergens in geloven en breken met de oude wetten)

2: Bouwen aan de toekomst en hang naar zekerheid.

Nieuwe zakelijkheid

De 'nieuwe zakelijkheid' staat voor het bouwen aan de toekomst en er komt weer een hang naar het verleden en een vraag naar orde en zakelijke houding.

Vanuit de individualiteit en emotionele expressie, gaat men weer naar praktisch, zakelijk en gemeenschappelijk.

nieuwe zakelijkheid

Classicisme

weinig interesse in politiek

klassieke beofening met academische techniek

idealisering van de Weimar Republiek

Nieuwe zakelijkheid

Verisme

Aandacht voor de gemaakte fouten in de maatschappij

Benadrukken v/d lelijkheid en vuiligheid van de samenleving.

Grotesk, provocerend, satirisch

1. Verisme
2. classicisme

1. Verisme
2. classicisme

1. Verisme
2. classicisme

1. Verisme
2. classicisme

Dadaisme-De nihilistische reactie op WO I.

Noem een belangrijke overeennkomst en een belangrijk verschil tussen het Dadaisme en het futurisme

Otto Dix - Der Krieg

Georg Grosz

Grosz schildert in 1926:

Zonsverduistering

OOk hier zie je duidelijke  kenmerken van andere stijlen, maar ook een flinke mate aan maatschappijkritiek. Waar zie je dat laatste aan?

1. Neo-classicisme
2. Kubisme
3. Verisme
4. Dadaisme

De groene tafel -Tanztheater

1932

Choreograaf: Kurt Jooss

Ballet met een anti-oorlogsboodschap, eerste ballet met maatschappijkritiek / politieke boodschap (ipv sprookjesballetten)

Satirisch: hoge heren aan de onderhandelingstafel, de Dood die zijn slachtoffers komt halen 

Kijkvraag: beschrijf wat je ziet, beschrijf wat dat zou kunnen betekenen

Bekijk het volgende fragment.

In de groene tafel wordt de oorlog aangeklaagd.

Jooss combineert technieken en stijlen uit het academische ballet, ausdrucktanz en pantomime.

Geef aan waar en hoe de verschillende dansstijlen (dus geen theatrale vormgevingsmiddelen!) te vinden zijn in het fragment.

Antwoord

Klassieke dans: de dansers maken tussendoor hoge en sierlijke sprongen die lijken op de sprongen van een klassieke balletdanser.

Pantomime: alledaagse handelingen worden uitvergroot tot een beweging. De witte handschoenen versterken die beweging en doen denken aan de pantomime; met freeze frames worden de meest karakteristieke momenten van die beweging vastgelegd.

Ausdruckstanz: emoties bepalen deels de dansbewegingen (expressionistisch).

Noem twee kenmerken van Tanztheater

ENTARTET (ontaard)

In 1933 komt Hitler aan de macht en bant alle expressionistische en kubistische kunst uit.

Kunstenaars en intellectuelen die niet voldoen aan de nationaalsocialistische filosofie worden het land uitgezet of vluchten zelf weg van het regime. 

Jazz-muziek werd verboden.

ENTARTETE KUNST 

Moderne en expressionistische kunst werd vervolgens verzameld in een reizende tentoonstelling, om mensen de verdorvenheid te tonen.

 Chagall, Matisse, Mondriaan, Kandinsky, Lissitzky, Gros, Kirchner, Nolde, Barlach, Kollwitz en Kokoschka naast schilderijen van psychiatrische patienten opgehangen. Kijk, wilden de nazi's zeggen, allemaal werk van gekken! Vele van de werken werden na afloop verbrand of vernietigd.

Ook theatermakers als Bertold Brecht en componisten als Mendelsohn kwamen op de lijst van verdorven kunstenaars.

Noem drie soorten muziek die entartet zijn.

Swingjugend - antwoord van de jeugd

Nazi-propaganda

Niet alle kunst werd in de ban gedaan.

Niet alle kunstenaars verdwenen.

Zo legde Otto Dix zich toe op het schilderen van landschappen.

En werden er ook werken in opdracht van de nieuwe leiders gemaakt.

Zo ook Triumph des Willens van Leni Riefenstahl, die de opdracht kreeg doordat Fritz Lang de opdracht beantwoorde door te vluchten.

Wat zou Hitler hebben aangetrokken in deze film?

DOELEN 8.2: OORLOG

Je kunt de ontwikkelingen in rondom WOI en WOII beschrijven voor o.a. Beeldende kunst, dans/theater en film.

Je kunt het gemaakte werk in de stijlen futurisme, dadaisme en verisme herkennen en in verband brengen met de maatschappelijke tendens.

Je kunt de houding van het regime benoemen en herkennen.

Oefenvraag

Bekijk de afbeelding hiernaast. Futuristische schilderkunst is sterk beinvloed door Picasso en het kubisme.

Noem 4 vormgevingsaspecten in de afbeelding hiernaast en breng deze in verband met het kubisme

Antwoord kubistische kenmerken

Antwoord: vier van de volgende:

- Combinatie van meerdere standpunten.

- Geometrische vlakverdeling.

- Voorgrond en achtergrond smelten samen.

- Binnen de vlakken soms licht-schaduw verdeling.

- Teksten op het schilderij doen denken aan college-techniek.

- Voorstelling vergaand geabstraheerd.