Les 05 - Bespreken husselen puzzelen, alinea en tekstverbanden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Bespreken husselen puzzelen

Lesdoelen

Als het goed is, weet je aan het eind van de les: 

- hoe je een betogende tekst kunt 'ontleden'; 

- hoe je een argumentatie uit een tekst kunt halen. 

Tekstbegrip

Vorige week hebben we besproken dat we bij het lezen altijd een pen en markeerstift in de hand hebben: het is een actief proces! 

We onderstrepen kernzinnen en omcirkelen signaalwoorden. 

Op basis daarvan gaan we vragen beantwoorden. 

Husselen puzzelen (H&G)

De jongste telg van Maurice de Hond, destijds een jaar of 3, was zo verduiveld handig op de iPad met haar kleine handjes, dat volgens haar vader het hele Nederlandse onderwijs op de schop moest. Voortaan, vond hij, konden álle kinderen het beste leren lezen, schrijven, rekenen, tekenen op de iPad, waarop ze meteen ook 'alles' konden opzoeken. (het standpunt waarop de schrijfster gaat reageren)

Door: Aleid Truijens

Husselen puzzelen (A)

Nu zijn we vier jaar verder, en zit dochtertje op een van de door papa gestichte iPadscholen. Zij moet daar leren spellen, en dat is verduiveld moeilijk. Dat het paard in de wei staat en wij op het paard zitten, dat je jas een mouw heeft en de poes mauw zegt, terwijl 'wij' hetzelfde klinkt als 'wei' en 'mouw' als 'mauw', dat is verdomd lastig voor zo'n uk. (voorbeelden)

Husselen puzzelen (K)

Sinds hij een jong kind heeft gaat er een wereld open voor onze 'opiniepijler' (ik zie een mannetje voor me dat een fors bouwwerk van opinies torst). Nu moet dus de hele natie maar gaan spellen op een niveau waarop zijn 7-jarige kan inhaken. (schrijfster geeft aan het niet eens te zijn) Hopelijk loopt ze straks niet achter met zwemmen of wiskunde; dan moeten de schoolslag en de merkwaardige producten eraan geloven. (argumentatie op basis van vergelijking) 

Husselen puzzelen (F)

Nee, Maurice de Hond, spelling is niet iets noteren 'zoals je het hoort'. Eén woord kan op vele manieren worden uitgesproken. (pro-argument 1) Limburgse, Drentse, Marokkaanse of Surinaamse Nederlanders spreken het woord 'school' verschillend uit. Groningers benadrukken de slot-n van een werkwoord, Amsterdammers laten die weg. Veel Amsterdammers horen amper het verschil tussen een f en een v, en een s en een z: 'De son in de see sien sakke.' Zullen we al dat onderscheid dan ook maar meteen opheffen? Veel fijner voor de 7-jarige. (voorbeelden bij de kernzin van de alinea; pro-argument 1) 

Husselen puzzelen (B)

Maar later krijgt het arme kind het moeilijk. Omdat onze spelling abstraheert van de uitspraak kan iedereen in Nederland dezelfde krant lezen. (pro-argument 2) Als kleine De Hond groot is en we, net als in de Middeleeuwen, spellen zoals we 'het horen', krijgen we één grote Babylonische spraakverwarring. (schetsen van de gevolgen van De Honds voorstel; ondersteuning pro-argument 2) 

Husselen puzzelen (D)

Als we in plaats van 'hij vindt', 'hij vint' gaan schrijven - zo klinkt het toch? - lijkt dat voor een 7-jarige makkelijker. Maar dat is het niet, want je haalt de logica uit de zinsbouw. (pro-argument 3) Spelling helpt bij het zien van een grammaticaal verband. We herkennen 'bedoeld' als voltooid deelwoord en 'bedoelt' als persoonsvorm derde persoon enkelvoud. Daardoor kunnen we een zin in één oogopslag begrijpen. (Voorbeelden bij kernzin (pro-argument 3) én het schetsen van de gevolgen) 

Husselen puzzelen (L)

Net zo handig is het om 'hij' en 'wij' als persoonlijk voornaamwoorden te herkennen, die bij een werkwoord in de zin (de 'persoonsvorm') horen en de vorm daarvan bepalen: 'hij vindt'. Als 'hij' ook 'hei' kan betekenen en 'wij' ook 'wei', herken je die functie niet. (verdere ondersteuning pro-argument 3 met een voorbeeld) 

Husselen puzzelen (M)

Volgens Maurice de Hond kunnen we het verschil in betekenis tussen peiler/pijler, mauw/mauw, eisje/ijsje, rouw/rauw, mij/mei, meid/mijt, wijd/weit, gij/gei, blij/blei, zij/zei, beid/bijt, gouw/gouw, enzovoort, wel 'uit de context' halen. (contra-argument 1) Alsof dát zo makkelijk is voor een beginnende lezer. Het gaat om een enorme hoeveelheid woorden die ineens hun unieke verschijningsvorm verliezen. (weerlegging contra- argument 1)

Husselen puzzelen

'Dat wij het zelf vroeger ook zo geleerd hebben' is geen sterk argument, zegt De Hond. (contra-argument 2)  Daar heeft hij gelijk in. Maar dat we het zo geleerd hebben, heeft grote gevolgen gehad: we schrijven al zo'n zestig jaar in min of meer dezelfde spelling al onze boeken, kranten en wetenschappelijke artikelen. Als je spelling rigoureus verandert, maak je van dat cultuurbezit in één klap ouwe, ontoegankelijke meuk. (weerlegging contra-argument 2) 

Husselen puzzelen (C)

Wat De Hond misschien meer aanspreekt: met een nieuwe spelling sluiten we de schatkamer die het wereldwijde web is voor de nieuwe generatie af. (pro-argument 4) Die kunnen in 2030 niet meer googlen wat de 'pijlingen' in 2016 voorspelden. Om 'alles' op haar iPad te kunnen opzoeken, moet dochtertje tóch eerst die nare oude spelling leren. (ondersteuning pro-argument 4)

Husselen puzzelen (N)

Overigens hoeft zij niet alle woorden in haar hoofdje te stampen. Het woordbeeld slijpt er vanzelf in, als je maar veel schrijft en leest. Alleen bij dyslectici lukt dat niet. Het verbaast me niets dat spelling op Steve Jobsscholen een struikelblok is. Het is allang wetenschappelijk aangetoond dat kinderen het best leren spellen door woorden met de hand te schrijven. (argument tegen iPad-scholen in het algemeen) 

Husselen puzzelen (J&E)

Maar ja, dat schiet er wellicht bij in als je de hele dag zit te swipen. Iets met motoriek, zenuwbanen en hersenen - misschien kan kleine De Hond het even opzoeken. (uitsmijter met cynische ondertoon) 

Aleid Truijens is schrijfster, literatuurrecensente en biografe. Reageren? [e-mail]

Husselen puzzelen

Standpunt?

Hoofdgedachte?

Pro-argumenten?

Contra-argumenten + weerleggingen?

Hoofdgedachte?

Standpunt (en hoofdgedachte!)

In de inleiding zien we het standpunt van Maurice de Hond, maar dat is hier niet het belangrijkste. Het gaat hier om het standpunt van Aleid Truijens, dat terug te vinden is in alinea 4: 

Nee, Maurice de Hond, spelling is niet iets noteren 'zoals je het hoort'

Pro-argumenten

- Pro-argument 1: Een woord kan op verschillende manieren worden uitgesproken -> ondersteuning met voorbeelden;

- Pro-argument 2: De spelling abstraheert van de uitspraak, zodat iedereen de krant kan lezen -> ondersteuning door middel van schetsen gevolgen; 

- Pro-argument 3: Je haalt (hierdoor) de logica uit de zinsbouw -> ondersteuning door middel van voorbeelden en oorzaak-gevolg; 

- Pro-argument 4: Met een nieuwe spelling sluiten we de schatkamer die het wereldwijde web is voor de nieuwe generatie af -> ondersteuning door middel van voorbeelden.

Contra-argumenten en weerlegging

- Contra-argument 1: We kunnen het verschil in spellingschrijfwijze uit de context halen

o Weerlegging: Dat is helemaal niet eenvoudig (voor een zevenjarige) en unieke woorden verliezen hierdoor hun unieke verschijningsvorm.

- Contra-argument 2: Het is geen sterk argument dat wij het vroeger ook zo geleerd hebben

o Weerlegging: Als je spelling rigoureus verandert, maak je van dat cultuurbezit in een klap, ouwe ontoegankelijke meuk.

Aan de slag

Werk nu verder aan de vragen bij 'De misdaadparadox'. Dit is huiswerk voor vrijdag!