2.3 Burgers aan de macht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

2.3 Burgers aan de macht

Welkom!

Aan het einde van de les...

• Je kunt uitleggen dat er in de 17e eeuw een wetenschappelijke revolutie was.
• Je kunt uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd en wat daar bijzonder aan was.
  
• Je kunt aan de hand van een voorbeeld uitleggen dat de stadhouder en de regenten soms verschillende belangen hadden.

Vandaag

• Wat weet je al/nog? (+- 10 min)
• Uitleg (+- 25 min)
• Heb je het begrepen (+- 10 min)

De term ''Gouden Eeuw'' klopt niet. Leg uit waarom niet (2p)

Schilderkunst

Ook in de schilderkunst is er een Gouden Eeuw.

Rembrandt van Rijn, Johannes Vermeer, Jan Steen en Frans Hals

zijn de belangrijkste Nederlandse schilders uit die tijd

Adolf en Catharina Croeser, bekend als 'De burgemeester van Delft en zijn dochter', door Jan Steen

Verhaal

Portret van een echtpaar door Frans Hals

Verhaal

Wetenschap

• Voor rijke inwoners van de Republiek was het mogelijk om te gaan studeren aan universiteiten.

• Wetenschappers delen kennis en de resultaten van hun onderzoeken.

• Bekende Nederlandse wetenschappers waren Christiaan Huygens en Antoni van Leeuwenhoek

0

De Staten-Generaal

• Elk van de zeven gewesten had een eigen bestuur: de gewestelijke staten. 
• Zij namen vooral beslissingen die hun eigen gewest aangingen.
• Beslissingen die voor de hele Republiek belangrijk waren, werden genomen in de Staten-Generaal: de vergadering van alle gewestelijke staten bij elkaar
• De voorzitter van de Staten-Generaal was de raadspensionaris

Een andere belangrijke functie in de Republiek was de stadhouder. Dit waren sinds Willem van Oranje altijd de Prinsen van Oranje. In de Republiek werd dan ook zijn zoon Maurits de eerste stadhouder.

De stadhouder had hoge militaire functies: hij was kapitein-generaal van het leger en admiraal-generaal van de vloot.

Officieel was de stadhouder in dienst van de Staten-Generaal, maar wie de baas was, was niet altijd even duidelijk....

Regenten

• In tegenstelling tot andere landen hadden de (rijke) burgers in de Republiek veel meer macht en invloed dan de adel.
• Veel van deze burgers waren enorm rijk geworden door de handel (in de steden)
• Deze groep rijke burgers noem je regenten.
• Bijna alle belangrijke banen waren in handen van de regenten.

Van vader op zoon

• Veel regentenfamilies probeerden de mooie banen in hun eigen of bevriende families te houden.
• Zo erfden kinderen al op jonge leeftijd titels of kregen ze voorrang bij banen op basis van hun achternaam.

Gerard Bicker was een zoon van Andries Bicker, een van de machtigste koopmannen uit Amsterdam. Gerard had een goed leven. Hij hoefde dankzij de macht en rijkdom van zijn vader niet echt heel hard te werken. Hij zou zo'n 220 kilo hebben gewogen en werd in de volksmond ook wel "de dikke Bicker" genoemd.

Ruzie tussen machtige mannen

• Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt wilde bezuinigen op het leger. Prins Maurits wilde dat niet. 
• De ruzie loopt volledig uit de hand en in 1618 pleegde Maurits een staatsgreep en liet de raadspensionaris gevangen zetten.
• Een jaar later liet Maurits de raadspensionaris onthoofden.

De onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt in Den Haag.

Stadhouder

Raadspensionaris (landsadvocaat)

• Leider van het leger en de marine.
• In dienst van de gewestelijke staten.
• Erfelijk in de praktijk.

• Hoogste ambtenaar van het gewest Holland.
• Adviseerde de Staten-Generaal over de buitenlandse politiek van de Republiek 
• Onderhield contacten met andere landen

Waarom hadden de stadhouder en landsadvocaat andere belangen? Leg dit uit met een voorbeeld.

Hoe werd de republiek bestuurd?

Wat is zo typisch aan kunst uit de Gouden Eeuw?