Kenmerkende aspecten TV 1t/m 6

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Kenmerkende aspecten 

TV 1t/m 6

1. De levenswijze van jagers-verzamelaars.

- Nomadisch bestaan

- Geen bezit

- Geen geschreven bronnen

2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

- Klimaatverandering

- Bezit 

- Hierarchie

3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.

- Eerste politieke structuren (wetten, hierarchie)

- Sociaal- economische structuren

- Ontstaan (spijker) schrift 

- Mesopotamië

​4. De ontwikkeling van het wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat

- Ontstaan bestuursvormen monarchie (koning), aristocratie (edelen), oligarchie (rijken), tirannie (alleenheerser), democratie

- Verschil directe en indirecte democratie

- Ontstaan filosofie en wetenschap als reactie op mythologie en godsdienst

5. De groei van het Romeinse Imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde

- Rome macht door expansie 

> oorlog én samenwerking met overwonnen volkeren

> sterk leger, goede infrastructuur

- Ontstaan keizerrrijk en pax Romana > zorgt voor welvaart!

- Grieks-Romeinse cultuur : doorgave via Romanisering en tolerantie. 

6. De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur

- Architectuur (zuilen, timpaan, cement, bolvormen)

- Beeldhouwkunst (symmetrie, levensecht)

7. De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur in Noordwest-Europa

- Bondgenootschappen en verdragen

- Handel

- Romanisering

Einde Romeinse Rijk door splitsing in Oost- en West en later val van West door volksverhuizingen en migraties

8. De ontwikkeling van het Jodendom en christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten

- Jodendom en Christendom : monotheïstisch

- Joden verboden > diaspora

- Christendom eerst verboden, daarna toegestaan, later verplicht: staatsgodsdienst (paus = keizer)

9. Het ontstaan en de verspreiding van de Islam

- Monotheïstisch, Allah, Koran > wereldrijk

- Veroveringen van oa Spanje, Jeruzalem en Constantinopel : confrontatie met Christendom

10. De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid

- Autarkisch bestaan in hofstelsel als sociaaleconomisch systeem

- Verzwakking (geld) economie, minder lange afstandshandel

- Horige boeren, verbonden aan grond

- Herendiensten

11. Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur

- Feodaal stelsel als politiek systeem

- Vazallen en leenmannen op basis van trouw

12. De verspreiding van het christendom in geheel Europa

- Verspreiding katholieke geloof door missionarissen, 

- Beleving geloof in kloosters

Zie thema 'Steden en Burgers'

13. De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch-urbane samenleving

14. De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden

15. Het begin van staatsvorming en centralisatie

16. Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben

- Investituursstrijd

- Tweezwaardenleer

- Spanning rondom kruistochten - centralisatie 

17. De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten

- Aflaat

- Onderdeel van expansie christelijk Europa

- Opkomst lange afstandshandel

- Reconquista

18. Het begin van Europese overzeese expansie

- Motieven: cultuur, politiek, economie

- Gevolgen: Wereldhandel/handelskapitalisme

Westen : plantages, slavenhandel, slavernij, koloniën

Oosten: factorijen, handel, koloniën Modern Imperialisme

19. Het veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling

20. De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid

- zie KA 6

21. De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had

22. Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat

Zie Thema

23. Het streven van vorsten naar absolute macht

- Absolutisme

- Mercantilisme

- Verband Absolutisme - Verlichting

24. De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

25. Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie

26. De wetenschappelijke revolutie

- Verschil met Renaissance

- Empirisme

- Natuurwetten

- Verband met Verlichting

- Confrontatie christendom