1.1. Opbouw aarde - Slab Pull - Ridge Push

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Par 1. Opbouw aarde Slab Pull & Ridge Push

Leerdoelen par. 1

• Ik begrijp hoe de aarde is opgebouwd en kan verschillende onderdelen benoemen, zoals de aardkorst, aardmantel, aardkern, lithosfeer en asthenosfeer.
  
• Ik kan uitleggen hoe oceanische korst wordt gevormd bij mid-oceanische ruggen, inclusief kenmerken en verschillen met continentale korst.
  
• Ik weet welke krachten verantwoordelijk zijn voor de platentektoniek, met nadruk op zwaartekracht, subductie-trekkracht (slab-pull) en rugduwkracht (ridge push).
  
• Ik ben op de hoogte van de evolutie van wetenschappelijke inzichten en begrijp de opvatting dat zwaartekracht de belangrijkste drijvende kracht is achter platentektoniek.

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto

De midoceancische rug

https://www.youtube.com/watch?v=qkukhWR-V1g

Benodigde voorkennis 

Je weet wat aardplaten zijn; zie volgende slide voor antwoord
Je weet de twee soorten aardplaten; zie volgende slide voor antwoord
Je weet dat de aardplaten bewegen;
Je weet dat aardbevingen, vulkanen en gebergte ontstaan als gevolg van platentektoniek;

Platen

Aardplaten:   een stuk van het oppervlak van de Aarde dat als één geheel beweegt. Er zijn op 

de aarde zeven grote tektonische platen, en verschillende kleinere.

2 soorten: continentale platen: liggen onder land, en zijn iets lichter en dikker dan oceanische. 

                       oceanische platen:   liggen onder zee, en zijn zwaarder en dunner dan continentale 

hierna ook genoemd: Oceanische/continentale korst/lithosfeer

Het grote plaatje

Opbouw van de aarde

Van binnen naar buiten:

Kern: binnenkern vast door hoge druk

mantel: binnenmantel vast, buitenmantel plastisch

korst: hard gesteente

https://www.newscientist.nl/nieuws/geologen-boren-met-1268-meter-dieper-dan-ooit-in-de-aardmantel/#:~:text=Het%20record%20heeft%20nieuwe%20aanwijzingen,nu%20toe%20in%20de%20aardmantel.

Wat zie je?

Maak de juiste zinnen in je schrift

• Hoe verder van de MOR (Mid-Oceanische rug),  hoe ouder/jonger de oceanische korst
• Hoe ouder de oceanische korst, hoe warmer/kouder deze wordt. 
• Hoe kouder de oceanische korst, hoe hoger/lager de dichtheid. 
• Hoe hoger de dichtheid is hoe lichter/zwaarder de korst wordt.
• Hoe zwaarder de oceanische korst is, hoe makkelijker deze zal stijgen/dalen.

De juiste zinnen

• Hoe verder van de MOR (Mid-Oceanische Rug), hoe ouder de oceanische lithosfeer is.
  
• Hoe ouder de oceanische lithosfeer is, hoe kouder deze wordt.
  
• Hoe kouder de oceanische lithosfeer is, hoe hoger de dichtheid ervan.
  
• Hoe hoger de dichtheid is, hoe zwaarder de lithosfeer wordt.
  
• Hoe zwaarder de oceanische lithosfeer is, hoe makkelijker deze zal dalen.

Oceanische lithosfeer(ouderdom in miljoenen jaren) 

Opdracht in module 

A. Over welk land gaat het?

B. Teken de positie van de plaatgrens in het figuur.

C. Licht toe waarom je daar de plaatgrens hebt getekend.

Herziene opvattingen

Herziene opvatting ll

De Herziene opvatting over platentektoniek

Door convectiestromen wordt oceanische korst meegesleurd de subductiezone in 

Vandaag wordt algemeen aangenomen dat zwaartekracht en verschil in dichtheid de belangrijkste drijfkracht is achter platentektoniek 

--> Slab Pull & Ridge Push

Actualiteitsprincipe

The past is the key to the present. 

Bij het actualiteitsprincipe wordt aangenomen dat processen in het verleden op dezelfde manier zijn verlopen als tegenwoordig.

Op deze manier kunnen wij dus terug redeneren en reconstrueren wat er vroeger is gebeurd. 

Zand en ander materiaal sedimenteert laag op laag over miljoenen jaren heen.

Het uitsnijden van een dal door een rivier over miljoenen jaren heen.

Voorbeelden van het actualiteitsprincipe

Platentektoniek

Idee: Alfred Wegener - 'contintenten grote eilanden lichter gesteente, die dreven op iets min of meer vloeibaars' 

Theorie van continental drift

Bewijzen platentektoniek

Ridge Push

Het magma dat bij divergentie

tussen de platen opstijgt, duwt

de platen uit elkaar.

  

(Hier is dus sprake van een

duwkracht)

Slab-pull

Slab pull = bij subductie, zware oceanische korst zakt onder de relatief(lichte) continentale korst. 

*Experimentje met paperclips*

Waarom bewegen de platen?

--> ridge push 

--> slab pull

Nog meer figuren...

Vraag 10

4C

Wat zien we in Afrika gebeuren?